Wol?!?
Ik kreeg afgelopen week via instagram (dankjewel Fleur!) een tip; voor wolmestkorrels. Huh? Onder het originele bericht stonden heel veel reacties, vooral met lachjes en ‘goeie 1-april grap’. Maar het leek een serieus bericht. En dus zocht ik even verder.
Voor alle duidelijkheid: ik heb er geen aandelen in of een ander belang bij; ik ben gewoon heel nieuwsgierig, zeker als het om een natuurprodukt gaat dat bruikbaar in de moestuin is.
Lang leve internet. En zoals ik altijd al zeg; als je in het Engels googelt vind je heel vaak meer informatie dan wanneer je alleen in het Nederlands zoekt. En het blijkt dat ik een poosje onder een steen heb geleefd want het gebruik van wol in de moestuin blijkt (onder andere in Amerika, Ierland, Oostenrijk en Oost-Europa) al redelijk bekend te zijn. Het wordt gebruikt in korrelvorm (wol wordt gedroogd, fijngehakt en ‘gepelleteerd’). Maar je kunt het natuurlijk ook ‘los’ (zo direct vanaf het schaap) gebruiken. Ik las ook ergens (in het Engels) iets over ‘wolmatten’ die je als bodembedekking kunt gebruiken onder bijvoorbeeld fruitbomen en -struiken of tomatenplanten.
Het idee zou enkele jaren geleden zijn ontstaan doordat wol steeds minder geld opbrengt (door de komst van goedkopere synthetische stoffen en omdat het reinigen en produceren van wol als draad steeds kostbaarder wordt). En dus wordt er veel minder wol voor kleding, etc. gebruikt. Een deel van de wol zou na het scheren daarom worden weggegooid. Ik las op deze website van een boer in Estland dat het vaak wordt verbrand of in grote kuilen wordt begraven. Een prachtig product als wol blijkt dus ondertussen vaak een afvalproduct te zijn. En zo ontstond de vraag ‘kan er nog iets anders mee worden gedaan en zo ja, wat dan’. Elk schaap levert 1 keer per jaar ongeveer 3,5 kilo wol. Dat is voor alle schapen (in Nederland, Europa, wereldwijd) enorm veel!!
Wat zijn dan de voordelen en eigenschappen? Dat is nog niet zo eenvoudig, al surfend op internet kom ik veel informatie tegen, maar zie ik dus ook veel verschillen. Uiteindelijk denk ik dat wol als meststof zo kort bestaat dat er nog veel onderzocht en ervaren moet worden. Ik las op een website bijvoorbeeld dat koolrabi die gevoed is met wolmestkorrels minder opbrengst geeft dan koolrabi die gevoed is met kunstmest (niet mijn soort voeding maar dat was nou eenmaal de test). Sla, andijvie en tomaten zouden het echter juist beter doen op wolmestkorrels dan op ‘gangbare voeding’.
Ik heb er voorlopig nog niets over kunnen vinden maar ik kan me ook zo maar voorstellen dat omstandigheden voor een ander voedingsgehalte in de wol kan zorgen. Zou de wol van een Texels schaap evenveel voeding bevatten als dat van een Suffolk- of Heideschaap? En wat als je als schaap in Noord-Europa graast, of in Zuid-Afrika of Australië? En wat zijn dan de verschillen in wat ze eten (verschillende soorten gras, andere planten), een ram of een ooi, jong of oud, zwanger of niet. etc. Ongetwijfeld komen er nog onderzoeken en testen maar dit is wat ik vooralsnog vond:
- Wol is een natuurproduct
- Het bevat geen chemische toevoegingen
- Het is geschikt voor alle soorten groenten, bloemen, fruit en kruiden, in volle grond en in pot
- De voedingstoffen zijn langzaam werkend, soms lees ik over 5 tot 6 maanden, soms 6 tot 8 maanden, soms wel over 8 tot 10 maanden
- Over die voedingsstoffen; er wordt een (gemiddeld) gehalte genoemd van 9 tot 11 procent stikstof, 1 tot 1,5 procent fosfor en 2 tot 5 procent kalium. Plus daarnaast 5% zwavel, 0,5% ijzer, en 65% tot 89% organische stof
- Wolmestkorrels/-pellets kunnen 4 keer het eigen gewicht aan vocht absorberen. En daarmee kan het in regenachtige periodes vocht opnemen en in droge periodes het vocht juist weer afstaan.
- Wol is biologisch afbreekbaar
- Het duurt 3 maanden tot wel 3 jaar voor wol is gecomposteerd, afhankelijk van de vorm en het gebruik (bijvoorbeeld in korrels of plukken of een hele vacht, in de grond, in pot of als bodembedekking, etc.)
- Het maakt de bodem luchtiger (doordat het vocht opneemt, langzaam composteert en humus toevoegt)
- Wol absorbeert warmte
- Bij het composteren wordt het bodemleven geactiveerd
- De pH is vrij hoog, met 7.0 tot 8.0 en daarmee wellicht ook handig op wat meer zure gronden (ik zou het zelf niet aan blauwe bessen geven want die houden juist van zure grond).
- Slakken zouden een hekel hebben aan de harde en vettige structuur van wol
En tot slot is het dus in vrijwel alle opzichten (mits het dierenwelzijn in orde is) verantwoord: het is natuurlijk, bevat voldoende maar niet overmatig veel voedingsstoffen, je helpt er de schapen en herders mee, je helpt om wol als afval te recyclen, je voedt er je planten mee, en verbetert de grond. Ik las zelfs ergens iets over de toekomst waarin wol uiteindelijk de nieuwe turf zou kunnen gaan worden (maar ik weet niet meer waar ik dat las). Dat zou helemaal geweldig zijn, als het afgraven van grote turfvelden kan worden gestopt en er toch kwalitatief goede potgrond van kan worden gemaakt met wol als vochtabsorberend en voedend bestanddeel naast compost.
Dit is nog een interessant artikel over iemand die in Amerika woonde, daar voor het eerst wolmest en wolmestkorrels maakte en nu een bedrijf is gestart in Ierland: Agriland. En deze is ook handig en leuk om te lezen: Schapenwol als meststof?
Ik heb zelf mijn allereerste verpakking besteld (nog niet in huis maar ik hoop ergens volgende week). En dan ga ik het eens proberen, en wil het ook gelijk testen. Ik bedenk nu al: zal ik een handje in het plantgat van een geselecteerd aantal tomaten gooien (en bij de andere tomaten van hetzelfde ras smeerwortel/brandnetel, en in nog een ander plantgat van hetzelfde ras gewoon wat organische samengestelde voeding)? Zou het ook invloed hebben op de smaak? Misschien is het ook heel fijn voor de aardbeien in pot (eventueel met wat extra kali in de bloeitijd omdat aardbeien daar van houden). Soms neem ik me ook wel wat voor en komt er door drukte in de komende maanden niets van, maar ik wil het wel echt serieus proberen. En dan kom ik er in de komende nazomer/herfst dus zeker op terug!!
Voor wie er interesse in heeft, ik kocht hier mijn wolmestkorrels: Schaapskooi Mergelland / Wolbemesting
Ik zag dat het bedrijf Compo er ondertussen ook meststof van maakt en verkoopt. En ik vond ook deze nog: Het kan wel. Googel bij interesse vooral zelf ook nog even op wolmestkorrel en wolmest voor meer adressen. En wie weet, wellicht ken je een bevriende schapenboer waar je wat wol kan halen om eens als voedende bodembedekker te proberen. Of misschien heb je zelf wat schapen :-).
Tot slot van dit blog-zonder-foto’s nog 2 meldingen:
Ik heb de pagina over de teelt van gember bijgewerkt; zowel de tekst aangepast en aangevuld alsook een aantal nieuwe foto’s geplaatst: Gember
En de andere melding gaat over de Zaaiagenda voor de Moestuin. Ik schreef al over de aanstaande 5e druk in een eerder blog. Laura krijgt ondertussen vragen van mensen die een agenda van de 5e druk hebben besteld en vragen wanneer die wordt verstuurd. Laura kreeg deze week deze korte video van de drukker. Wat bijzonder om onze agenda zo door de persen te zien gaan!!
De agenda’s zijn na dit paasweekend klaar. Maar dan heeft Laura natuurlijk nog wel tijd nodig om de agenda’s te verpakken. En dat doet ze bij elke bestelde agenda met liefde en zorgvuldigheid. Ze gaat dus vanaf woensdag agenda’s inpakken en verzenden maar het kan een paar dagen duren voor alle bestelde agenda’s ook daadwerkelijk op de post zijn gegaan.
En dan echt tot slot nog een foto. De foto bovenaan dit blog is trouwens van wat paprika-, peper, aubergine- en pepinozaailingen die hier zo groot worden dat ik ze echt niet meer thuis kan houden. Ik ga komende week extra goed naar de weerberichten kijken en er waarschijnlijk al een paar naar de koude kas op de tuin brengen. Doe mij vooral niet na, tenzij je een kas dichtbij huis hebt want bij een nachtvorst (en dat is nog tot half mei mogelijk) moeten de zaailingen weer naar huis of anderszins worden beschermd. Het is ook altijd hetzelfde hier, en dat al 32 jaar, ik leer het nooit 🙂
De foto hieronder is van de perenboom die nu net gaat bloeien. Gelukkig, net op tijd na de nachtvorsten van de afgelopen week! Fijne paasdagen!!
Hallo Diana, zo gebruik al jaren duivenveren, kippen en eendenveren. Ik krijg die postduiven gratis als diiervoeder voor mijn fretten, stinkdier en katten. Ik pluk de duiven voordat ik ze voer en vries ze daarna in. Ik heb dus veel veren en dat gebruik ik in de moestuin. De grond wordt mooi los en de planten lijken het lekker te vinden, altijd ermorme knoflook en dikke prei. Het duurd ongeveer 3 maanden en dan is het volledig afgebroken, vaak zie ik witte kluitjes wat achterblijft in de grond, lijkt een soort schimmel te zijn en planten doen er goed op.
Groet, Richard
Hoi Richard,
Ja, dat kan ik me ook voorstellen, al zou ik zelf niet hebben ingeschat dat de veren al zo snel zouden verteren. Ik heb eens een meststof gekocht waar op stond dat de die was gemaakt van koemest, guano, beendermeel, bloedmeel, verenmeel, vismeel en hoefmeel. Uiteindelijk levert alles wat leeft weer nieuwe voedingsstoffen op (ook wij mensen, al kunnen we dat ons misschien niet altijd voorstellen 🙂 ).
groetjes,
Diana
Zo is het maar net! Uit “De stikstoffuik” van Aernout Jaspers: een mens van 80 kilo bevat 2,5 kilo stikstof. Raar maar eigenlijk ook een heel leuk idee…! Gr.Pien
Ik had eerder ook al wolmest pellets verkocht zien worden door jansen zaden, ondanks dat het iniatief natuurlijk fantastische is vindt ik de prijs toch wel voor de meer welvarende moestuinierders onder ons 🙂 40 euro voor 5 kilo wolpellets, in tegenstelling tot 40 euro voor 25 kilo culterra algemene mestoffen 10-4-6. Dat is 5x de hoeveelheid voor hetzelfde geld en bij de culterra weet je ook ongeveer zeker dat de N-P-K waarde klopt, maar zo test met wol pellets is wel heel interresant en ik ben dan ook heel benieuwd wat het eind resultaat dan zou gaan worden en of het verschil dan ook het geld waard is.
Zelf heb ik toch nog besloten 100 vierkante meter meer volkstuin te nemen om hierop ook een test te doen, zo ga ik in mei pompoen/sierkallebassen zaaien, rond juni een berg maken van paardenmest zo 10-15 kuub, dan zaai ik in augustus mijn groenbemester en dan wil ik voor dat de bemester in zaad gaat het met een scythe tot de grond af afhakken dan een laag van 10 cm paardenmest erop en dan kan dat 5-7 maanden composteren en dan kan ik het jaat erop holletjes maken vullen met potgrond en dan daar in zaaien ben benieuwd of dit werkt, mocht dit werken dan kan ik deze methode straks toepassen als wij moeten verhuizen als vereniging alleen dan voor de gehele tuin van +-400-500 vierkante meter 🙂
Hallo Kevin,
Ja, dat snap ik. Uiteindelijk moet iedere moestuinder keuzes maken. Of het nou gaat om goedkope potgrond of juist dure biologische potgrond, al dan niet turfvrij. En zo kan ik nog wel even doorgaan: lavameel, goedkope patentkali of duurdere vinassekali, maar ook goedkope zaden van de Lidl of dure zaden van bijzondere soorten en rassen uit een gespecialiseerde webshop, etc. Ik heb mezelf eens een echte Felco snoeischaar beloofd maar omdat ik nog wel eens wat kwijt raak durf ik het niet en kocht ik toch maar weer een snoeischaar van nog geen €10,=
Ik kocht nu een verpakking van 2,5 kilo wolmestkorrels, en ik betaal dat uit mijn ‘moestuinpotje’ met geld dat ik verdien aan de website. En dat is natuurlijk in de verte niet genoeg voor de hele moestuin. Dus ga ik zorgvuldig bedenken wat ik er mee kan voeden. We bemesten ook heel veel met alleen maar eigen aftreksels, of met de gratis paardenmest of goedkope koemestkorrels. Ik vind het ook leuk om zelfredzaam te zijn, maar heb ook de mogelijkheid om wat te experimenteren.
Gefeliciteerd met nog een stuk moestuin erbij!
groetjes,
Diana
Hallo Diana, Felco scharen hebben top kwaliteit, ik gebruik ze al jaren.
Hallo Con,
Ja, ik weet het. Maar ze kosten wel zo’n 70 euro. Een reden waarom ik twijfel is dat ik nogal eens slordig word als ik moe ben en nog wel eens een knipschaar, schepje, schrepel, etc. laat slingeren. En ik heb uiteindelijk ook een moestuin op een volkstuinencomplex. Het gaat nu heel goed maar er zijn heel af en toe ook periodes waarin er wel eens wat wordt gestolen, of wordt vernield/gestolen omdat iemand het hek bij het weggaan niet op slot doet. Maar ik geef ook ruiterlijk toe dat ik wel eens eens een snoeischaar kwijt was en dan op de grote gezamenlijke composthoop ging zoeken en die daar weer terugvond :-). En ik probeerde bij een buurvrouw eens de Felco 12 voor kleine handen maar zelfs die was voor mij eigenlijk nog aan de grote kant. Afijn…… ze staat zeker op mijn verlanglijst maar ik heb nu eerst voor gruwelijk veel geld rozen, klimrozen, clematissen, hosta’s en hemerocallissen gekocht 😆
groetjes,
Diana
Het is inderdaad altijd overwegen waar geef je geld aan uit, en inderdaad is het soms ook het potje een beetje spreiden zo heb ik ook veel spullen gekocht dit jaar maar toch ook maar een snoeischaar van de lidl dit jaar, en een wat goedkope tunnelkas, en kweekkas om plantjes in af te harden, maar toch zou ook ik volgendjaar of het jaar erop graag een felco 2 snoeischaar willen enige nadeel ook ik ben soms lomp eb laatst iets buiten liggen zoals laatst mijn opzetstukjes setje voor de boormachine na 2 dagen regen kwam ik bij toeval in de moestuin en zag dat er al een laag roest op zat zo zonde als dat met een felcon snoeischaar zou gebeuren :p
Ik moet wel zeggen ik had paardenmest met vlas geleverd gekregen gratis afgelopen winter en in 5-6 maanden tijd is dit helemaal mooi donkerbruin al en zit het op de vakken en echt vol met wormen, heb het nu wel ondergespit alsnog omdat de kleigrond daaronder te nat bleef en niet te bewerken viel.
Hallo Kevin, je hebt helemaal gelijk, je kunt een euro maar 1x uitgeven. Maar als ik al die prut scharen die ik gekocht hebt optel dan had ik meerdere Felco scharen daarvan kunnen kopen. Ik ben ook genoeg kwijt geraakt maar nu heb altijd een heuptasje om met mijn scharen daarin en indien nodig, om te ernten of meerdere gereedschap, een mandje. Altijd weer terug leggen en niet even op de grond of struik of steen, zo heb ik al jaren niks meer verloren. Felco heeft het voordeel dat je onderdelen na kan kopen en er zijn scharen voor mensen (zoals ik) die linkshandig zijn.
Ik gebruik 2 jaar schapenwol als mulch in sier- en moestuin. Gewoon zo van het schaap. Slakken kruipen er gewoon onderdoor al lijken het er iets minder te zijn dan zonder schapenwol. De vertering verloopt traag en dat is gunstig voor de vogels in de buurt want die bekleden hun nestjes er mee en pikken de mulchlaag dunner. Mulchen tussen de aardappels ging vorig jaar perfect. Ondanks droogte geen water hoeven geven en aanaarden is niet nodig. Echt een perfecte mulch bij droogte want de draden vangen ’s nachts vocht op (dauw). Probleem is dat gratis wol lastiger te vinden is want meer mensen ontdekken het. Zaaien tussen wol werkt niet. En er zitten woldraden tussen je oogst. Dat kan vervelend zijn want het lijkt op haren in de sla. Deze winter was nat en het lijkt dat de wol dan negatief werkt rond sommige planten. Het blijft te vochtig. De wol op groentebedden heb ik in maart in een big bag opgeslagen zodat de bodem kan opwarmen. Want anders blijft ze te koud. De wol isoleert ook andersom zal ik maar zeggen. Op de klei blijft het te koud. Vanaf juni ga ik de wol weer tussen de groenten te leggen. Door het verwijderen onderbreek ik het verteringsproces want de wol zit soms vast aan de grond geplakt door bodemleven. Geen idee hoe voor- of nadelig dit is. Schapenwol korrels zou ik voorzichtig uitproberen want de voedingsstoffen zijn dan samengeperst en dus geconcentreerd. Een beetje als bloed- en beendermeel.
Hoi Jolien,
Dankjewel voor het delen van je ervaring en de uitgebreide uitleg!!
Leuk om te horen dat je al wol in de moestuin gebruikt! Ik kreeg van iemand op instagram de melding dat wol bij haar wel heel goed hielp tegen slakken. Maar dat is iets wat toch altijd lastig te meten valt, afhankelijk van grondsoort, plaats van de tuin en hoeveel slakken er anders zouden zijn geweest. Ik ga de wolmestkorrels zeker voorzichtig proberen. Al zie ik hier ook al weer een reactie van iemand die schrijft dat ze er weinig resultaat mee had en gewone voeding beter werkte bij tomaten. Zoveel tuinen, zoveel moestuinders en zoveel andere omstandigheden. Nou ja, ik moet het zelf maar gaan ondervinden 🙂
Nogmaals dank voor je reactie!
Diana
Ik zie heel veel enthousiaste reacties maar vraag mij toch oprecht af of het verstandig is (vuile) schapenvachten in een moestuin te gaan gebruiken. Schapen hebben ook wormen en zijn bijvoorbeeld heel gevoelig voor leverbot. Dieren (paarden maar vooral schapen) kunnen aan leverbot dood gaan, ook mensen lopen risico. Dus worden schapen ontwormd maar helaas blijken die wormen hoe langer hoe vaker resistent. Is inmiddels een echt groot probleem in Australië en Nieuw-Zeeland. Jarenlang werden honden in bossen geborsteld en bleven de haren liggen “voor de vogels”. En toen gingen er zoveel vogeltjes dood en bleken in die hondenharen restanten van (o.a.) anti-wormmiddelen te zitten. En kwam dat in het grond-en oppervlaktewater met ook sterk verhoogde bijensterfte tot gevolg. Goeie bedoelingen, later bleek het ronduit slecht. Ik wil/kan niks roepen over bewerkte schapenwolkorrels. Geen idee wat die fabrikanten doen. Maar vuile schapenvachten tussen groente? Excuses voor deze kritische noot…gr.Pien
Ik denk dat je wel een puntje hebt. Zoals met alles moet je goed opletten waar je producten vandaan komen. Ik heb de indruk dat grote commerciele kuddes inderdaad (onnodig) vaak antiwormmiddelen krijgen. Gewoon ieder jaar, soms zelfs 2x. Ook weer zo’n verschijnsel van intensieve veeteelt… Onze minikudde alleen als we het vermoeden hebben dat ze wormen hebben (zelden, want de kans op besmetting is gewoon heel klein als ze de ruimte hebben).
Hetzelfde geldt overigens voor dierlijke mest. DIt kan ook vol zitten met wormenmiddel en andere medicijnen. Vooral paardenmest, want dat zijn ’troetelbeesten’.
Wat leverbot betreft zou ik me niet zo heel erg zorgen maken. Denk niet dat dit spul overleeft op vachten. En een schaap met leverbot zal niet geschoren worden, die gaat gewoon heel snel dood en wordt verbrand 🙁
En de bijensterfte komt (waarschijnlijk, Velt heeft er onderzoek naar laten doen) mede door anti-luizenmiddelen (fipronil) zoals de druppeltjes voor katten en honden (en kippen).
Ik las een paar weken terug over wol in de (moes)tuin bij Biokultura, en als voorbeeld van gebruik noemen ze een wollen deken voor de aardbeiplanten https://www.bio-kultura.nl/Schapenwol-op-rol?
Hallo Yola,
Hé, wat leuk!!
En zo gaat het; een paar personen ontdekken het als meststof en beginnen ermee, en als het goed werkt zullen grotere bedrijven het oppikken en er ook iets mee gaan doen.
De matten zien er handig uit!
groetjes,
Diana
Jammer is dat toch weer elke keer weer.
De kleine zelfstandige heeft de ideëen, voert ze uit en als het goed werkt nemen de grootverdieners het in hun assortiment op waarvoor de kleine zelfstandige zo hard gewerkt heeft.
Boycotten die big companies
Wat leuk Diana! De vachten van ons schapenras (Skudde) zijn zeer geliefd voor het vilten, maar op Facebook groepen zie ik genoeg schapenhouders die bigbags vol wol gratis aanbieden. Ben benieuwd naar de resultaten!
Hallo Diana,
Diervriendelijke wol voor kleding heeft een keurmerk.
Hoe weet je dat de wol die je gebruikt voor de tuin, geschoren is zonder de schapen te verwonden?
Hallo Susan,
Dat weet je natuurlijk niet, of nu in ieder geval nog niet. Het zou zomaar kunnen dat wolmest die je bij grotere bedrijven koopt uit landen komt waar dierenwelzijn niet op een hoog niveau staat. Maar dat is dan een eigen keuze, ik kocht wolmestkorrels bij de Schaapskooi Mergelland, waar de schapen op een natuurlijke manier worden gehouden en met herders in het Geul- en Gulpdal lopen/grazen (zie voor verdere uitleg de website). Ik heb gezien (ik geef toe, ook ik kijk Boer zoekt vrouw 🙂 ) hoe de schapen worden behandeld en waar ze mogen grazen en ik heb er een goed gevoel bij. Maar het is nog maar zo kort op de markt dat er waarschijnlijk pas een keurmerk komt als er meerdere herkomsten van wol zijn.
groetjes,
Diana
Een goed punt, want een groot verschil. In de Wol? Zal best, maar vooral voor de schapen zelf. Belangrijk, want werken met verscholen leed is niet de bedoeling. Dus, gebruik lokale wol liefst van kleinschalige kuddes die je kent.
Vorig jaar ook een zakje wolmestkorrels gekocht ( € 12.50 voor een kilo ).
ik heb dit in de kas uitgetest, in een enne helft met wolmest en de andere helft met
organ.mest ,,geplant tomaten en komkommers.
nu die met organische mest deed het veel beter, meer tomaten en komkommers.
Dus voor mij geen wolmestkorrels meer.
1 te duur en te weinig resultaat.
Hoi William.,
Dankjewel voor je reactie!
Ook goed om te weten! Ik lees van het merendeel van mensen dat ze er heel tevreden over zijn maar er zijn zeker ook een aantal mensen die het niet meer kopen.
Ik ga het daarom maar zelf testen voor ik er een eigen oordeel over vel. En uiteindelijk hebben, zoals altijd, meerdere factoren invloed, zoals grondsoort, de ingrediënten en de NPK-waarden van de andere meststof, de rassen, etc.
groetjes,
Diana
Al een jaar of 5 haal ik schapenvachten bij de boer. Ik gebruik het als bodembedekking. De grond droogt niet uit.
En ik gebruik het als watertoevoer voor het opkomende zaad, zoals spinazie en sla.
In droge weken/maanden ligt het tussen de rijen planten. De wol wordt in de nacht nat van de dauw, doordat de wol vettig is glijdt het vocht vd wol af naast de rijen zaaigoed/planten. Ik hoef zo minder water te geven en de grond droogt niet uit.
Aan het einde van het jaar gaat in laagjes op de composthoop, na de winter is het verteerd.
Ik kreeg deze week 2 vuilniszakken vol schapenwol en vraag me nu afzwakt er mee te doen: leuk om dit hier te lezen. Hoeveel afstand hou je tussen de wol en de zaailingen. Moet je niet bang zijn voor verstikking. Ik heb een keer zaailingen geplant in met niet genoeg verteerde bladaarde, met slecht resultaat. Daarom nu wat voorzichtig. Wat is jouw ervaring. Ik dacht het over bijv aardappels en dahlia te doen, zou daar dan een gat in moeten? Heb je het wel bij courgette of pompoen geprobeerd? Dank alvast!
Ik wacht eerst tot de zaailingen opkomen, kan ik goed zien waar het niet moet komen dan dunne , met hand losgetrokken rollen wol er tussen leggen. De plantjes moeten wel kunnen groeien zonder in de wol te geraken.
3 rijen zaailingen 2 rijen wol.
Bij de aardappelen..ik doe een dunne laag stro over de aardappelen …tussen de rijen op het stro.
Dahlia, een ring van een rol wol om de plant, wel wat ruimte bewaren tussen plant en wol.
Courgette niet, heeft zelf prachtig gevormd blad wat water vangt.
Pompoen net als dahlia.
Succes.
Hallo Diana ,de smeerwortel en brandnetel die je in het plantgat vd tomaten doet ,gewoon vers en gehakt ?? Ik maak elk jaar wel gier en geef het zo .Heb er zoveel van staan .grts Stella
Hoi Stella, ik doe dat zelf inderdaad in mijn potten wel. Gat graven, 2 handen fijngeknipte brandnetel en smeerwortel erin, wat grond erover en dan de tomatenplant erop poten. Succes ermee!
Groetjes Wijnie
Dag Stella en Wijna,
Ik doe het net wat anders, ieder zijn ding hé….
Brandnetel bevat vooral stikstof, smeerwortel bevat vooral kali.
Stikstof bevordert een goed wortelgestel, kali bevordert de bevruchting.
Wat ik doe bij het planten van tomaten, pepers, paprika, aubergine, komkommer, courgette is een deel versnipperde brandnetels in het plantgat en ook bovenop de plant. Een paar weken later voorzie ik de planten met extra kali door het versnijden van de smeerwortel planten bocking 14 en leg dit rond de planten. Soms maak ik nog aftreksels hiervan, maar ben wel sterk verminderd hierin. Ongeveer 4 keer per seizoen leg ik deze bladeren rond mijn planten en het geeft geleidelijk aan zijn stoffen af. Aftreksels zijn een echte boost voor de planten.
groetjes
carine
Hoi Carine, wat een goede tip, ga ik toepassen.
Ik heb toch gemengde gevoelens over gebruik van wol als bemesting/bodemverbeteraar.
De textielindustrie moet hoognodig verduurzamen! En dat proces begint bij de consument.
Ik heb afgelopen jaar een paar tricot wollen (onder)hemden gekocht (om o.a. de thermostaat wat lager te kunnen zetten). Geen goedkope hemdjes, maar wat voelt dat lekker op je lijf!!!Je hebt ze in diktes dus kijk je wat de weersvoorspelling is en of je binnenblijft of naar buiten gaat. Voor een fanatiek moestuinder dus ook uitstekend ‘gereedschap’ 😉.
Schaapherders zijn gelukkig bezig zich te verenigen en verwerking van wol tot produkt zelf te regelen: zie bijvoorbeeld https://herdersbed.nl/.
Voor wol lijkt me dit het juiste pad.
Maar zolang dat niet zo werkt is in de grond misschien wel beter als in de oven…
ik volg jullie ervaringen met belangstelling.
Hi Diana,
In Drenthe (Westerveld) zijn ze ook druk bezig wol opnieuw te verwaarden. Dutch Wool maakt het type pellets waar jij het over hebt. Maar er wordt ook geprobeerd om een nieuwe textielketen met lokaal wol op te bouwen (de Versnellingshoeve). Wat gaaf dat jij aandacht besteedt aan deze betekenisvolle ontwikkeling!
Groet Margo
Ik ga dit jaar voor het eerst wol gebruiken als
Bodembedekking! Ik heb een grote big bag bij een boer in de buurt opgehaald. Het is voor hem inderdaad afval, terwijl het zo’n mooi product is! Ik ben benieuwd hoe het me gaat bevallen :).
Wat leuk dat je over het gebruik van wol schrijft! Ik heb het dit jaar ook voor het eerst gebruikt… gewoon maar op m’n gevoel ermee begonnen. Wol houdt vocht vast dus dat leek mij een goed middel om uit te proberen in de strijd tegen droogte. Vorig jaar was het hier in Frankrijk zo lang droog (pas in november kregen wij regen van betekenis). Een aantal vaste planten en struiken hadden het loodje gelegd. Vandaar dat ik dit voorjaar rondom de struiken een schapenvacht heb gelegd in de hoop dat het de struiken helpt om te overleven. Echt fraai ziet het er niet uit, maar dat nemen we maar voor lief. Ik heb er nog wat boomschors overheen gestrooid, maar inmiddels hebben de vogeltjes de wol ook ontdekt en die werken de schors gewoon opzij om bij de wol te kunnen komen. Maakt ook niet uit.
Ik heb ook nog geen idee of het gaat werken, maar het is in ieder geval leuk om te lezen dat er meer mensen zijn die er gebruik van maken. En ja, het is jammer dat wol inmiddels een afvalproduct is. Wij hebben jaren lang schapen gehad, de kosten van het schapen scheren waren de laatste jaren hoger dan de opbrengst. Dus ik begrijp goed dat het zo in een big big wordt aangeboden. Ik hoop voor de schapenboeren dat het tij keert met deze ontdekking!
Hoi ,Diana ik gebruik al jaren compo mest korrels met wol . En ik heb altijd een goede opbrengst .Plus ik vind dat de grond niet zo uitdroogt. Ben er zeer tevreden over .
Hier gooit de boer de wol ook op de brandstapel/ Ik heb rugdelen tussen de aanplant gelegd en ben benieuwd wat het gaat geven juist ivm bewateren.
Hoi Diana,
Wat leuk je artikel over het gebruik van wol in de (moes)tuin. Ik spin sinds een paar jaar schapenwol, gewoon van schapen uit Nederland en brei of haak er kleding van. En het sluit mooi aan bij mijn andere passie, natuurlijk tuinieren. De vacht sorteer ik en de delen die niet bruikbaar zijn gebruik ik als mulch en tegen slakken. De rest gaat op de composthoop. De vuile wol om te spinnen spoel ik eerst in regenwater, waarna dit water de tuin weer in gaat ….bemesting. Ik ben heel blij met dit natuurproduct😊
Hoi Diana, vraagje. Mogelijk ben ik net als jij te vroeg begonnen met de Aubergines en P&P.
Ik heb de zaailingen verspeend in de mooie trays van Containerwise die je in je blog van 13-5-2021 aanraadde. Die zijn 7x7x9cm dus naar ik nu merk toch wel aan de krappe kant als je ze vol zet…
De pepers en paprika’s groeien mooi compact dus dat gaat voorlopig prima. Maar de aubergines worden inmiddels wat territoriaal. En bovendien zijn de bladeren mij te lichtgroen aan het worden dus vermoed dat de voeding/wortelruimte op is.
Vraagje: zal ik ze binnenshuis nog een keer verpotten in P9 potje of wat groter zelfs? Dan heeft ‘iedereen’ meer licht en ruimte en plant ik ze na IJsheiligen in de kas uit. Of verstoor ik de plant teveel als ik ze nu in een ander potje zet?
En is het overigens verstandig/nodig om de zaailingen al wat te bemesten? Ik gebruik goed verdunde Bokashi thee en dat werkt bij kamerplanten werkelijk fantastisch.
Ik zou je advies zeer waarderen, als trouwe fan!
Hallo Diana, ik heb een vraag over de tomaten. Ze zijn begin maart gezaaid, staan nog boven in een zonnige vensterbank in P9 potjes met goede niet te natte losse potgrond vermengd met brekerszand. Zo doe ik het al jaren en dat is altijd goed gegaan. Wat nu gebeurt heb ik nog nooit meegemaakt dus vandaar dat ik de vraag hier plaats. Ik zie dat de Malakhitovaya en de Blauwe Invloeden al bloemen maken. De planten zijn 15 cm hoog en zien er gezond uit. Wat kan er aan de hand zijn? Is dit een stressreactie? Als er al stress is geweest dan zou het kunnen zijn dat ze het te koud hebben gehad omdat de verwarming laag staat of te weinig licht omdat in maart de zon er niet zo heel veel was. Wat kan ik het beste doen? Bloemen er uit halen?
Alvast bedankt voor het meedenken.
Hoi Karin,
Ik weet niet of ik een antwoord heb op je vraag, want ik heb in al mijn 32 moestuinjaren nog nooit een tomatenzaailing gehad die al ging bloeien. Zelfs niet met zaailingen waar ik geen plek voor had en die dus in een te krap potje ergens in een hoekje stonden, te weinig voeding hadden en ook wel eens te droog stonden (en dan gingen ze van de stress ook wel eens te vroeg bloeien maar waren ze in ieder geval wel 25 tot 30 cm groot). De rassen die je noemt zijn heel gangbare soorten en staan zeker niet bekend om een extreem vroege bloei of zo. Ik heb even voor je gegoogeld (op ’tomato seedlings flowering too early’). En dan vind ik 2 mogelijke oorzaken (naast mee oorzaken mar die hebben dan meer te maken met het extra vroeg bloeien zoals ik dat zelf wel eens zie bij verwaarloosde jonge planten):
Het weer/temperatuur: als tomaten lekker warm staan tijdens het kiemen en de eerste groei en het daarna koud en donker en grijs wordt kan dat voor een tomatenzaailing een teken zijn dat het herfst wordt. En dan moet je je (vrij vertaald 🙂 ) als zaailing een beetje haasten om te zorgen dat je toch nog wat nakomelingen maakt. Vandaar toch nog snel een trosje bloemen.
De tijd van verspenen: als de zaailingen als miniplantjes te laat worden verspeend hebben ze een tijdje te weinig voedingsstoffen gehad en is de groei belemmerd. Als de zaailingen dan alsnog worden verspeend en ze ineens alle voeding en ruimte krijgen kunnen ze daardoor ook ineens en veel sneller dan bedoeld gaan bloeien.
Bij zaailingen die pas 15 centimeter hoog zijn zou ik de bloempjes er in een zo jong mogelijk stadium afhalen (dat wordt op internet ook geadviseerd). Bij mijn eigen verwaarloosde zaailingen die wel eens op 30 centimeter gingen bloeien liet ik de bloempjes wel zitten en vaak leverde dat dan ook nog wel één of enkele tomaatjes op (uiteindelijk groeit de stam van een tomaat ook tijdens de bloei en vruchtzetting). Maar bij 15 centimeter is het echt nog te jong en ook te laag in het plantje.
Ik hoop dat je hier iets aan hebt!!
groetjes,
Diana
Er is hier al veel over geschreven en ik ben het met de meeste reacties eens. Vorig jaar heb ik bemest met deze korrels die hier overal te koop zijn. Ik heb geen verschil gemerkt, en daarvoor zijn ze te duur.
Ik heb een grote zak stinkende schaapwol gekregen van een boer tegen de reeën, die in mijn tuin ontzettend veel kapot maken, helaas is de werking tegen reeën van korte duur, zodra de stank af neemt, komen ze weer.
Ik heb wel gemerkt dat daar waar de wol lag er minder slakken waren. Ik heb van de wol een dikke kraag gemaakt en deze om de jonge pompoen en courgette plantjes gelegd, en dat werkte perfect, totdat door regen en gieten de laag dunner werd. Toen kwamen de slakken weer, maar de planten waren ondertussen al groot en konden de slakken niet veel schade meer aanrichten.
Dus ja het helpt tegen slakken maar de laag moet behoorlijk dik zijn. Er is ook vlies van schaapswol op de markt om als meter ware uit te leggen, helaas is dit vlies veel te dun om effect te hebben tegen slakken.
Een interessant filmpje over slakken.
https://neues-vom-landei.de/tschuess-schleimer/
Ik lees vaak de tips van Karl Ploberger (een bekende tuinder hier in Oostenrijk) hij geeft de volgende tip,
“na het zaaien aangieten met mikro organisme het verhoogt de kieming en maakt de plantjes robuuster” (duitse tekst onderaan)
Dit is voor mij nieuw, heeft iemand hier ervaring mee?
Binnenkort ga ik bloemen zaaien en daar ik veel zaad heb, zal ik een experiment doen met een rij wel en een rij zonder de extra Mirko organisme.
Wenn der Schnee, der zur Zeit weite Teile des Landes bedeckt, wieder geschmolzen ist, geht es im Gemüsegarten so richtig los: Erbsen, Lauch, Karotten, Radieschen, Rettich, Zwiebeln, Salate und Mangold werden nun gesät. Boden immer gut vorbereiten, lockern und mit etwas Kompost die Erde in den Saatrillen verbessern. Nach dem Säen mit Mikroorganismen angießen, dass erhöht die Keimfähigkeit und macht die kleinen Sämlinge robuster. Zwischen den Saatrillen dann sofort mit frischem Rasenschnitt dünn mulchen. Die Erde bleibt dadurch feucht, locker und es gibt weniger Unkraut.
Hoi Diana,
Even voor Con een reactie op haar vraag:
Wij werken al jaren met mychorizza en Bacto- poeder, ik vermoed dat dat hetzelfde idee is als wat jij hier bedoelt.
De mychorizza bevorderd de wortelgroei enorm van je zaailingen, geeft ze daardoor ook een hele goede start. Wij geven 5 korreltjes in het plant-gat van jonge plantjes die verspeend worden zoals pepers en tomaten. Bacto is een grondverbeteraar die vol zit met rhizobacteriën.Die in de wortelomgeving stikstof binden, fosfaat vrijmaken en mineralen terugwinnen voor je plant.
je kan het oplossen voor een gietvloeistof, zodat je de winst inderdaad op je moestuinbedden zult kinnen zien. Daar heb ik dan zelf geen ervaring mee, maar bij planten individueel is het geweldig, de groei en bloei en opbrengst. Zelf gebruiken we dan ook nog vleermuizenmeststof door de grond per plant die op pot gaat, ook minimaal. Maar dat samen geeft super resultaat, daar kan ik nu ook echt wel van genieten.
Ik hoop dat dat je een idee geeft Con.
Onze moestuin zelf is qua grond verschrikkelijk. We hebben nu ruim een jaartje een andere lokatie, i.v.m stoppen van de verhuur grond waar we eerst zaten, De nieuwe lokatei is superarm qua grond met amper bodemleven. Toen we de grond net hadden vonden we op het hele stuk (200m2) zelf maar hooguit 10 regenwormen. Microscopisch zagen we natuurlijk niet, maar het was het slechtste jaar voor de plantjes. Water trok zelfs niet in de grond. Zo wie zo als de droogt komt, sterft al alles meteeen af. We zitten op klei/leem, de toplaag lijkt tijdens droogte weg te waaien. Dit jaar willen we dus ook met een mix van bentonietpoeder en lavagruis en dat een aantal kuub compost de grond wat meer mineralen, mychorizza, en bacteriën en allerlei ander goeds meegeven. Aangezien we weten dat dat gaat werken. Maar het zal nog wel wat jaren duren voordat de grond optimaal is.
De tuinder tegenover ons gelooft dat het de eikenbomen zijn die alles wegnemen qua water en voeding. Al ben ik daar zelf niet van overtuigd, omdat er tussen de eikenbomen zelf echt vanalles wel groeit, zoals mooie lange grassen, schapenzuring die enorm is wilde hertshooi die ook enorm is, terwijl op ons stuk echt mini’s groeien die meteen in bloei schieten.
Het hügelcultur bed dat we in juli aan hebben gelegd, waar we een slechtgroeiende courgette en ananaskers in hadden overgezet vanuit de grond waar ze stonden groeiden in mum van tijd door naar mooie volwassen planten. Dus ons vermoeden, te weinig mineralen, vasthoudend vermogen voor vocht en micro-organismen. Dat moeten we dus verbeteren de komende jaren. Dus zetten we nu ook het een en ander waar het kan in onze achtertuin.
Diana, wij vinden je website geweldig en vinden er ook nogal eens informatie over van alles wat ons zelf weer helpt bij bepaalde groenten en fruit opkweken. Onze complimenten hiervoor en dank je wel voor al deze informatie. Het leest makkelijk weg, mooie foto’s erbij en gewoon een duidelijke, overzichtelijke site.
Met vriendelijke groet,
Brunhilde
Dag Diana, hartelijk dank alweer voor je interessante blog .
Zelf heb ik ook twee schapen en de schapenscheerder neemt de wol altijd mee waarmee ik al blij mag zijn , zegt hij ..
ik heb ooit nog gelezen dat je er mee kan mulchen. Maar die wol is niet gewassen en dus vuil, en wie weet wat voor beestjes brengt dat met zich mee? Ik durfde er dus niet mee te beginnen.
Ik heb vorig jaar na het opruimen van de serre, gemulchd met een mengsel van gedroogde bladeren, hakselhout en eigen compost .
Maar daar heb ik de slakken een goede dienst mee bewezen want voor het eerst zitten die in de serre en doen zich te goed aan de bloemkoolplantjes🤨
Hebt u of iemand hier, ervaring met het mulchen met Strovan ? Of zelfs met gewoon hooi ?
Dank alvast en veel tuinplezier iedereen!
Dag Diana,
Bedankt voor de tip ivm schapenwol. Elk jaar geef ik de schapenwol mee aan de scheerders, ik wist niet wat ermee te doen. Nooit aan gedacht om dit als mulch laag te gebruiken, zeker handig gezien de droogte. Ik probeer het binnenkort uit, de scheerder komt binnen een maand. Van wormen etc ben ik niet zo bang, gezien je schapen verschillende velden moet geven om dit probleem op te lossen.
groetjes
carine
Dag Diana,
Even een verdere update geven ivm met de schapenwol. Gisteren werden onze schapen geschoren en ik heb de vraag gesteld aan de scheerder ivm schapenwol als bodembedekking. Hij was daar eveneens heel positief over, maar niet in de groententuin omdat het te lang duurt alvorens alles verteerd is. Hij raadde dit vooral aan rond de fruitbomen. Dus, ik heb een klein beetje bijgehouden en ga beiden uitproberen. De toekomst zal het uitwijzen.
groetjes carine
Heb net in winterswijk een schapenvacht kunnen ophalen,wil het als bodembexekkin gebruiken want mijn groentebedden ligt al 10cm kompost op en dat wil ik niet verstoren wil het ook gebruiken onder de houtsnippers, ben heel nieuwsgierig wil graag ondervinden,de zak met wol in mijn auto wat ruikt dat heerlijk ben zo benieuwd,laat het jullie weten,hoe kan ik op de hoogte gehouden worden Ben niet zo heel handig hiermee
Hallo Riekie,
Leuk! Ik ben benieuwd hoe het bevalt!
Je kunt je ervaring altijd melden in een reactie op dit blog, of op het laatste blog dat ik schreef.
En dat gaat heel gemakkelijk, op dezelfde manier waarop je nu hebt gereageerd. Er zijn nog meer opties, zoals foto plaatsen of reageren op iemand anders, je abonneren op reacties, etc. maar een gewone reactie in een nieuw berichtje onder een blog is ook prima.
groetjes,
Diana
Be.n benieuwd als ik de schapenvacht bv op het bed v.d. aardappelsleg,wat moet ik doen zodat het niet weg waait,zit in een Moestuincomplex en daar willen ze geen wol on hun tuin krijgen
Hallo Riekie,
Ik heb geen ervaring met wol als bodembedekking maar in de reacties van de mensen zag ik meerdere keren voorbij komen dat de wol op een gegeven moment aan de grond ´plakt´.
Ik denk dat je het in het begin misschien met wat klinkers of krammen vast kan zetten en dat weg kan halen als het gaat ´plakken´.
groetjes,
Diana
Via http://www.lopenzonderblaren.nl verkopen wij zakjes loperswol. Eigenlijk bedoeld om blaren te voorkomen, maar we raden alle gebruikers steeds aan om na gebruik (zo’n plukje loperswol gaat ongeveer twee dagen mee) de schapenwol ene tweede leven te geven door het in een plantenpot of in de tuin te stoppen. Omdat het bomvol goede stoffen zit en heel goed het vocht in de grond vasthoudt. Ik had alleen nog niet eerder zo’n uitgebreide uitleg erover gelezen als nu. Echt tof! Dankjewel!
Leuke van wol is dat wandelaars geen plastic blarenpleisters hoeven weg te gooien, want die wol kan inderdaad gewoon in de tuin, of in het bos.