Warmte

Allereerst: op de website van Pokon heb ik een blog geschreven over kou (in de moestuin, in de kas, voor de zaden en zaailingen): Vijand in de moestuin

En als tegenhanger ga ik hier dan wat schrijven over warmte. Waar kou een vijand is, is warmte dan een vriend? Zeker, in principe wel. Maar niet als het ’te’ is, want deze foto met prangende vraag ‘Wat gaat er mis met mijn zaailingen?’ kreeg ik van Karin (met permissie mag ik hier haar verhaal vertellen):

Karin zocht naar een warm plekje voor de auberginezaden om te kiemen. In een afgesloten kweekbakje leek een plekje in de badkamer dichtbij de verwarming haar het best. Maar zoals er een temperatuur-ondergrens is, zo is er ook een bovengrens. Dat geldt voor mensen, en dat geldt voor planten. En tijd heeft daar ook nog flink invloed op.

Wij mensen houden van een douche van zo rond de 38 graden. Een douche van 60 graden zou voor mensen veel te heet zijn, maar niet dodelijk. Maar als dat 48 uur zou duren, in een afgesloten badkamer, dan wordt dat een ander verhaal. Denk ik, ik wil er eigenlijk niet eens over verzinnen, akelig.

En ik vrees dat dat is wat er met de zaailingen is gebeurd, gekookt zonder letterlijk te zijn gekookt, maar te lang, te warm in een vochtige en afgesloten ruimte. Hoe warm? Ik heb geen idee maar ver boven de 30 graden, misschien rond de 45 tot 50 graden, gok ik. Meten is weten, en onderschat de kracht van een verwarmingsbuis op een afgesloten bakje met zaden niet. En 45 graden is een temperatuur die een volwassen aubergineplant prima kan verdragen; maar dan wel in licht, een lagere luchtvochtigheid, en met zuurstof.

Om het verschil te laten zien even nog even een foto van mijn blote auberginezaailingen:

De steeltjes spierwit, het worteltje cremewit, de blaadjes fris geelgroen, net gekiemd. Je ziet op de foto van de zaailingen van Karin dat het worteltje nog wel wit is, maar het steeltje wordt al een soort van vergeeld heel licht olijfgroen, en de blaadjes zijn al bruin. Helaas hebben deze zaailingen het niet overleefd.

Oftewel; er zijn 3 belangrijke elementen die een zaadje helpen te kiemen; licht, vocht en warmte. En de juiste combinatie zorgt voor de kieming. Eigenlijk is dat gedoe met zaaien dus best riskant; via de deno-methode, in vermiculiet, in een afgesloten propagator, binnenshuis, of juist buitenshuis, noem alle manieren maar op. Want we ‘spelen’ met combinaties van die factoren. Ervaring leert een beetje wat de juiste combinatie voor de juiste planten/zaden is, elke soort heeft een favoriete temperatuur waarin zaden goed kiemen en vervolgens ook goed groeien (bijvoorbeeld; bij tuinbonen is 10 graden ruim voldoende, pepers kiemen niet bij temperaturen onder de 18 tot 20 graden, liever nog iets warmer).

Niet alleen tijdens het kiemen is de combinatie van factoren belangrijk, maar ook na het kiemen, en dan worden ook lucht en voedsel belangrijk. En dan kan het fenomeen van het lang en dun en iel worden van zaailingen optreden. Als de combinatie tussen voeding, vocht, temperatuur en licht niet klopt (bijvoorbeeld als je in de nog donkere februarimaand in een relatief donker en warm huis zaden zaait van planten die van koelte en licht houden, dan gaan zaailingen zich rekken en strekken naar het licht). Zoals wanneer je nu sla bij kamertemperatuur zaait.

Mocht iemand goede foto’s hebben van dat soort zaailingen, laat het dan vooral weten, ik zou er erg blij mee zijn! Want dan kan ik eens een hele pagina met uitleg en foto’s van voorbeelden maken.

Terug naar mijn zaailingen, die staan ook lekker warm, maar dat is dan ongeveer 18 tot 20 graden, in het volle licht, in een raamkozijn op het zuiden, zonder gordijnen. En ook dan sneuvelt er nog wel eens een zaailing hoor, het worteltje net beschadigd bij het overplanten, of gewoon ziek en zwak. Maar het gros doet het goed. Nog even de foto van 1 februari en daaronder de foto van 7 dagen later:

Nee, het gaat inderdaad niet snel. Pepers, paprika’s en aubergines zaai ik juist nu al omdat ze langzaam groeien. Maar ze leven, de blaadjes iets groter. En je ziet hier ongeveer een derde van de zaailingen die ik heb, er zijn ook een paar zaailingen die er al zo uit zien:

Dat zijn er nog niet heel veel hoor, maar het begin is er. En als er eenmaal een eerste echte blaadje is, naast de 2 kiemblaadjes, dan kan de zaailing gaan groeien. En verwacht ik dat over weer een week dit eerste echte blaadje misschien wel al net zo groot is als de kiemblaadjes, en dat er misschien al een heel klein beginnetje van een 2e echte blaadje te zien is.

Zaaien kost soms dus ook geduld, maar vreemd genoeg kan ik hier wel geduld voor opbrengen, veel geduld zelfs (vind ik zelf). Twee keer per dag ga ik even kijken, even voelen hoe warm het in het kamertje is, alle zaailingen even inspecteren; niets dood of ziek, geen beestjes, genoeg vocht? Ik verzet eens een potje met zaailingen, de één wat dichterbij het zonlicht in het raamkozijn, de ander juist wat verder van het koude raam vandaan.

De zaailingen teren nog steeds op het vocht dat ik na het overplanten gaf (als ze zo klein zijn drinken ze nog zo weinig en met 18 graden verdampt er ook niet veel). Maar over een paar dagen ga ik voor het eerst wat zaailingen een slokje water geven, ook weer heel voorzichtig, met een klein gietertje, en het water iets opgewarmd tot een graad of 18.

Komende week kunnen de laatste zaailingen uit de propagator worden gehaald en overgeplant in potjes met potgrond (gemengd met wat brekerzand). Ik laat zaailingen liever niet langer dan een dag of 2 tot 3 na het kiemen in de propagator staan, want na de warme en vochtige kieming moeten de zaailingen dus vlot het licht in, met zuurstof en grond.

En als dat volgende week klaar is, dan is stap 1 van het begin van tuinjaar 2018 afgerond. En wat dan stap 2 is? Heel veel meer gaan zaaien, thuis bij kamertemperatuur, koud in de kas. Zonder zaaien valt er komende zomer niets te oogsten 🙂 . En nee, nog geen tomaten, geen komkommers, geen courgettes, dat is allemaal voor later. Maar wel snijbiet, spitskool, uien (op de valreep nog even rozerode Florence-uienzaden gekocht), sla, andijvie, etc..

Tot slot nog even een foto van de kas in een ijskoude namiddag:

Ja ja, ik moet nog ramen zemen, ik weet het, het is niet mijn hobby. En toch is het licht en zonnig in de kas en warmt die overdag al wat op. Ze koelt in de avond echter net zo sterk weer af, maar daar schreef ik dus iets over op de website van Pokon.

En dit is het resultaat:

De eerste tuinbonen kiemen!  Zaterdag doperwten zaaien. Ik verheug me er nu al op!