Verschil in paprika’s

Ik word altijd een beetje weemoedig van september: ik ruik het in de eerste vleugjes ontbinding van planten en ik zie het in de kleur groen (die in het voorjaar wel mintgroen lijkt, in de zomer grasgroen en nu langzaam verkleurt naar olijfgroen). Natuurlijk is er nog genoeg te genieten. Ik geniet sowieso van alle seizoenen en de veranderingen die daarmee gepaard gaan hoor, dus ook van de herfst. Maar ik ga mijn tomaten missen. Nu al, terwijl ik ze nog kan plukken en ook al genoeg soep en saus heb ingevroren/ingemaakt/geweckt; het is gewoon het idee dat ik straks weer 9 maanden tomaatloos ben

Het overgrote deel van de tomatenoogst viel min of meer tussen de 3e week van juli en de 3e week van augustus. Het was hard werken voor de planten (me dunkt, voor mij ook 😄), en nu worden ze moe en raken uitgeput, het einde is duidelijk in zicht. Hetzelfde geldt ook al een beetje voor de paprika’s. Zie de foto bovenaan dit blog voor een schaal met oogst van deze week.

Ik krijg elk jaar weer vragen over paprika’s+ wanneer ze rijpen, wat de rijpe kleur is, of ze überhaupt verkleuren als ze rijpen, of ze onrijp ook eetbaar zijn, waarom ze juist niet rijpen, waarom ze pittig zijn geworden, etc.. Misschien is het handig om het eens in een blog te benoemen zodat ik mensen daar zo nodig naar kan verwijzen. En het is altijd leuk om lekker veel kleurige foto’s te laten zien 😊, van dit jaar en van eerdere jaren.

De paprika’s zijn hier dit jaar, net als de tomaten, later dan in andere jaren. Ik zeg wel eens: juli is de beste tomatenmaand, augustus is paprikamaand en september is de maand waarin ik de meeste pepers kan oogsten. Ze zijn dit jaar alle drie een maandje opgeschoven. In mijn geval komt het wellicht ook voor een deel door een luizenplaag in maart/april in de paprikaplanten in huis – sommige zaailingen/planten hebben het maar ternauwernood overleefd (sommige hebben het ook niet overleefd), en ze hebben veel tijd nodig gehad om te herstellen. Dat herstellen is bij een groot deel van de planten wel gelukt, maar goede groei en bloei vielen daardoor later, en dat gold vervolgens dan dus ook voor het rijpen.

Er zijn, de titel van het blog zegt het al, grote verschillen in paprika’s. In de winkel zien we groene, rode, gele en oranje blokpaprika’s. En rode puntpaprika’s. Maar er is zoveel meer: zowel in smaak (die kan fris, knapperig, bitter, fruitig, zoet (in alle gradaties van mildzoet tot zeer zoet), sappig, kruidig, etc. zijn), in kleur (denk ook eens aan paars, bicolors, crème, of zelfs lakzwart), in formaat (van de amper 2 centimeter grote Biquinho tot heel grote paprika’s die nauwelijks in je hand passen), en in vorm (denk aan blok en punt maar ook aan de conische vorm, Spaanse pepervorm, gekreukeld en gedeukt, etc.).

En bedenk ook dat paprika’s en de meeste pepers tot dezelfde plantensoort behoren (Capsicum annuum) waardoor ze kunnen kruisen en er dus ook niet of nauwelijks hete pepers bestaan en paprika’s die toch ook een beetje pittig zijn. Sterker nog, ik kan me wel vaker dan eens herinneren dat de eerste paprika’s die ik van een plant/ras oogstte heerlijk zoet waren maar de paprika’s die ik in september van dezelfde plant oogstte ineens een flinke vleug pittigheid rond de zaadlijsten hadden. Ziekte, plagen, droogte, etc. kunnen trouwens ook zorgen voor zo’n extra ‘pepertje’ in een paprika (en ze kunnen een peper nog pittiger maken dan die al was).

En nog een variatie: er zijn vroege en late paprikarassen. Vroege rassen zijn vaak wat kleinere planten en kleinere paprika’s, late rassen zijn vaak grotere planten met grotere paprika’s (uiteraard uitzonderingen daargelaten, denk aan de grote planten van het ras Gypsy Baron met heel veel kleine paprikaatjes). En dan is er nog een heel grote groep die daar tussenin ligt, want de meeste paprikaplanten zijn ongeveer 60 tot 80 cm hoog en de meeste paprika’s zijn ongeveer 10 centimeter in doorsnede.

Als je zaden koopt staat bijna altijd vermeld of het om een vroeg, middelvroeg of laat ras gaat, en/of er wordt gesteld dat het om een ras gaat dat geschikt is voor de buitenteelt of juist voor de teelt onder glas. Onderschat de vroegheid van een ras niet; om een voorbeeld te geven; ik oogstte dit jaar het eerste paprikaatje van het ras Dumas (bekend staand als vroeg ras) in de tweede week van juli. Van het late ras Titan kan ik komende weekend pas de eerste rijpe paprika oogsten. In dezelfde omstandigheden = in de kas scheelt de eerste oogst tussen een vroeg en een laat ras dus wel 7 of 8 weken. Als je paprika’s buiten wilt telen is het daarom extra belangrijk om een vroeg ras te kiezen want voor een laat ras kan het té laat worden (met minder licht en kouder) om nog op tijd te bloeien, vrucht te zetten en al dan niet rijpe paprika’s te geven.

Voorbeelden van vroege rassen zijn:

• Amanda
• Apple Bell
• Buran
• Coral
• Doe Hill
• Earliest Red
• Early Sensation
• Etkezesi Pelso
• Gypsy Baron
• Jimmy Nardello
• Kaboutermuts
• King of the North
• Lipstick
• Popti

Uitgesproken late rassen zijn bijvoorbeeld:

• Chocolate Bell
• Cubanelle
• Nocera Giallo
• Ramiro
• Red Giant
• Spanish Sweet
• Titan
• Toreador
• Yellow Monster

In de kas is de keuze voor een ras op basis van vroegheid wat minder belangrijk maar toch let ik er zeker ook op als ik zaden zoek. Ik kies graag wat vroege en juist ook late rassen; zo kan ik al vroeg wat rijpe paprikaatjes van de vroege rassen oogsten voor in een salade, zomerse roerbak, etc. en vervolgens wat later in de nazomer en herfst nog flink oogsten van de late en vaak rassen met wat grotere rassen (bijvoorbeeld om te vullen, in herfstige stoofschotels en ook om in te vriezen of in te maken). Oh ja, ik geef het toe; ook voor de lol. Want net als bij tomaten kan ik heel erg genieten van al die verwachtingen, momenten, kleuren, vormen en formaten.

Zelf vind ik rijpe paprika’s heel veel lekkerder dan onrijpe, maar er zijn ook mensen die juist van die frisse, knapperige en ietwat bittere smaak van onrijpe paprika’s houden. Ook dat kan natuurlijk een reden voor een bepaald ras zijn. En zelfs in dat onrijpe stadium zijn er verschillen in de smaak: mijn ervaring is dat hoe donkerder groen de onrijpe kleur is, hoe sterker, kruidiger en bitterder de smaak is, en dat geldt ook voor de heel donkerpaarse onrijpe paprika’s. Hoe lichter de kleur, hoe milder, frisser en minder bitter de smaak is: dat geldt voor onrijpe groenwitte paprika’s als Etkezesi Pelso en Belinda maar bijvoorbeeld ook voor de meer lilapaarse onrijpe paprika’s (die, ook heel bijzonder, van binnen bijna doorschijnend wit zijn).

Er is nog iets wat variabel is, en belangrijk: de dikte van de vruchtwand. Het is zeker niet iets wat elke zadenwebshop vermeldt maar soms wordt nog wel ‘dunwandig’ of ‘dikwandig’ genoemd. Er zijn rassen waarbij de dikte van de vruchtwand nauwelijks 2 of 3 millimeter dik is. Ruud vindt die niet lekker, hij noemt het ‘velletjes’ en daar zit wel iets in: het wat hardere buitenvelletje proef je wat beter omdat er weinig vruchtvlees is. Ik vind ze wel lekker, in een salade of roerbak want deze paprika’s zijn vooral knapperig. En niet onbelangrijk: het zijn de beste paprika’s om te drogen voor paprikapoeder. Het andere uiterste zijn paprikarassen waarbij de vruchtwand wel bijna een centimeter dik kan zijn. Deze paprika’s zijn niet zo knapperig maar juist heel erg sappig: en daardoor zeer geschikt voor bij bijvoorbeeld soepen, sauzen, stoofschotels, etc. En heel goed om te roosteren en te ontvellen (bij dunwandige paprika is dat laatste bijna niet te doen, en je houd ook nauwelijks iets over).

Ik heb nog nooit een paprika gezien die niet verkleurde bij het rijpen, en ik heb er best veel gezien. Maar er zijn wel verschillende onrijpe kleuren. Dat is heel vaak groen, maar het kan ook witgroengeel zijn, of lilapaars, lakzwart, donkerpaars of chocoladebruin. Rijpe kleuren zijn rood, oranje, geel en chocoladebruin. En dan zijn er nog wat rassen waarbij de paprika’s bijvoorbeeld een blos in een andere kleur hebben, of streepjes. Chocoladebruin is de enige kleur die zowel onrijp als rijp kan zijn. Maar, zoals gezegd, elke paprika verkleurt bij rijping: een rijpe chocoladebruine paprika was in het onrijpe stadium donkergroen. Een onrijpe chocoladebruine paprika rijpt meestal naar rood.

Bij paprika’s zie je het niet zo vaak, bij pepers juist wel: het via meerdere kleuren afrijpen. Bij de pepers is bijvoorbeeld een ras als Chinese Five Color heel bekend: de pepers van dat ras zijn onrijp paars en rijpen vervolgens via wit, geel en oranje naar rood. Bij de paprika’s zie je soms rassen die bijvoorbeeld van wit via geel en oranje naar rood afrijpen (zoals het ras Morgenrot). Maar rassen waar een vleug paars in zit kunnen (vaker bij pepers dan bij paprika’s) nog wel eens van groen via paarszwart naar rood afrijpen. Ik krijg daar wel eens vragen over omdat mensen dan denken dat die paprikaatjes/pepers rotten, terwijl er dus gewoon wat meer geduld nodig is.

Je kunt zelf niet heel veel doen om het rijpen te bevorderen. Tijd is tijd. Het is bij paprika’s (en pepers) dus altijd belangrijk om te kiezen voor het juiste ras met de gewenste vroegheid, maar ook om op tijd te zaaien (tussen eind januari en half tot uiterlijk eind maart) zodat de jonge plantjes in mei al een voorsprong hebben als ze kunnen worden uitgeplant. In de buitenteelt kun je dan nog het beste kiezen voor de teelt in pot op een warm terras, omdat de wortels in een pot sneller en meer opwarmen dan in de nog koude volle grond (al is dat belangrijker in vette kleigrond dan in zandgrond).

Een verhoogde bak warmt ook wat sneller op, maar in een pot kun je meer gericht water en voeding geven en is het ook handig als je de potten met planten in een zomerstorm kunt verzetten, of in de herfst naar binnen kunt halen voor de laatste paprika’s die daar wellicht nog rijpen. Je kunt in de nazomer wel de grootste bladeren wegknippen die voor de vruchten hangen; net wat meer licht en zon kan helpen om iets eerder het zetje tot rijpen te geven. En natuurlijk is een lekkere warme zomer belangrijk, en een goede start.

Tot slot van dit blog dan nog even:

Ik zet elk jaar zeker 30 paprikaplanten (x 3 want ik zet van paprika’s en pepers altijd 3 planten bij elkaar, meer daarover kun je vinden op deze pagina: Paprika’s en pepers per 3. En meer informatie over de teelt van paprika´s (over het zaaien, verzorging, voeding, etc.) kun je hier vinden: Paprika. En als je eens wilt zien welke paprikarassen ik de laatste jaren heb geteeld, kijk dan even in deze kleine database van zelf geteelde paprika’s. En nog een link; mocht je zaden willen kopen van dit soort wat meer bijzondere paprikarassen, kijk dan nog even op de pagina met links naar heel veel (al dan niet gespecialiseerde) zadenwebshops: Moestuinzaden