Tomaten op 2 stammen

Ik schreef afgelopen voorjaar een blog over mijn voornemen om een aantal tomaten op 2 stammen te telen. Bij deze de uitslag van die test, en het is voor de duidelijkheid en volledigheid dus wellicht handig om eerst ook nog even dat blog te lezen, er staan bijvoorbeeld foto’s in van een halfzachte eerste poging, en van de serieuze start met de eerste vertakking, het opbinden, etc.: Ingewikkeld

Over de test, eerst maar even:

Elk jaar zoek ik weer naar nieuwe leuke en lekkere tomatenrassen. Bij die zoektocht let ik op 5 eigenschappen:

• de gezondheid van het ras
• de smaak
• vooral bij de buitenteelt ook de vroegheid
• de opbrengst
• het uiterlijk; kleur, vorm, grootte, etc.

Dat is altijd weer een puzzel; een heel leuke trouwens, maar wel een puzzel. Want soms zie ik in een webwinkel een prachtige tomaat maar dan wordt niet duidelijk vermeld wat de opbrengst is. Terwijl dat bij een zeer goede opbrengst zeker wel zou worden vermeld: als er weinig over wordt gemeld kun je er een beetje vanuit gaan dat de opbrengst niet de beste eigenschap is :-). Of ik zie een plaatje van een geweldige opbrengst maar dan wordt bij de beschrijving niet heel duidelijk vermeld of ze ook erg lekker is (en daar geldt hetzelfde voor; als er weinig woorden aan de smaak worden gewijd zal die niet heel bijzonder/lekker zijn).

Oftewel: ik zoek altijd naar de superlatieven in een ras: gezond, groeikrachtig, prachtig, overheerlijk, en ook nog eens een meer dan prima opbrengst (en uiteraard vroeg genoeg voor de buitenteelt als dat van belang is). Van de grote hoeveelheid tomatenrassen die ik in een webwinkel kan kiezen valt een flink aantal daardoor af. Dat is niet erg, ik puzzel en vis gewoon verder, de vijver met tomatenrassen is gelukkig heel groot :-).

Maar vanaf nu hoef ik niet meer op de opbrengst te letten, ik kan voortaan ook die rassen kiezen die heel lekker, gezond en mooi zijn (en vroeg genoeg als dat nodig is): de opbrengst doet er niet meer toe. En dat verhoogt het aantal potentieel geschikte rassen voor 2023 aanzienlijk :-). En dat alles omdat ik rassen met een matige opbrengst voortaan op 2 stammen ga telen (of desnoods op 3 stammen maar dat is nog wat lastiger). Het is dus nog steeds wel belangrijk om te weten of een opbrengst minder goed is, want dan kan ik vanaf het begin van de teelt zoeken naar een goede dief die een tweede en/of derde stam kan worden.

Eerst maar even iets over de test. Die liep natuurlijk weer eens niet zoals gepland; ik was van plan om heel gestructureerd 15 rassen uit te kiezen waarvan ik 1 plant op 1 stam en 1 plant op 2 stammen zou gaan telen, zodat ik het verschil goed zou kunnen zien. Daar kwam vaak niks van terecht; soms was er een ras gekruist en kon ik niks vergelijken, soms was een plant minder gezond waardoor het geen eerlijke vergelijking was, soms diefde ik per ongeluk toch de plant die ik op 2 stammen wilde telen, en soms behield ik toch een dief die ik eigenlijk weg had moeten halen en vond ik het later zonde om die alsnog te verwijderen.

Het telen op 2 stammen is, zeker als je zoals ik meer dan 75 planten hebt, ook niet zo eenvoudig. Het is niet moeilijk hoor (niet makkelijker of lastiger dan het dieven van een tomaat op 1 stam). Maar het kost wel wat meer tijd (en ook wat meer bindmateriaal als je aan stokken teelt). De bladeren aan beide stammen blijken zich vaak op dezelfde hoogte te vormen. En dan worden 2 stammen, 4 bladeren en 2 bloemtrossen wel een gepriegel om goed op te binden zonder een bloempje of blad te beschadigen. Ik heb dan ook vaak wat meer blad weggehaald dan ik normaal gesproken al doe (omdat het in de weg zat of knakte of er door de 2 stammen 2 of 3 bladeren tegen elkaar aanhingen met een grotere kans op vochtig blijven van dat blad met meer kans op schimmels en phytophthora). Je kunt dat bijvoorbeeld op deze foto zien die ik in het voorjaarsblog ook al gebruikte, het is best een gepriegel om alle stammen, bladeren en bloempjes zonder beschadigen langs de spiralen te leiden:

Uiteindelijk maken de foto’s in dit blog meer duidelijk dan ik in woorden kan uitleggen. Maar ik kan bijvoorbeeld al melden dat ik heb ondervonden dat tomaten blijkbaar zelf kunnen denken :-). Nou ja, een soort van. Als een stamtomaat tot de plaats waar ik de plant top 7 trossen zou dragen, zou ze op 2 stammen, theoretisch gezien, 14 trossen moeten dragen. En dat deden de planten hier niet. Blijkbaar schatten de tomatenplanten zelf in dat dat teveel zou worden. Ik heb het aantal trossen van meerdere even hoge planten van dezelfde rassen geteld. Een cherrytomaat die op 1 stam wel 10 trossen maakte, maakte er op 2 stammen 16. En een buideltomaat op 1 stam maakte 7 trossen, op 2 stammen 12. Wat minder dan het dubbele maar dus altijd nog ruim 2/3e meer dan 1 stam.

Nog iets: ik had bedacht dat de tomatenplanten op 2 stammen het zwaarder zouden hebben; sneller ziek zouden worden (maar dat was niet het geval) en dat vooral de tomaten kleiner zouden blijven. Dat laatste was wel het geval maar niet zoals ik had gedacht. Uiteindelijk waren de tomaten op 2 stammen in de onderste 3 trossen ongeveer even groot als de tomaten op 1 stam, en er was ook weinig of geen verschil tussen de tomaten aan de officiële stam en de tomaten aan de dief die de 2e stam werd. In de bovenste trossen werden de tomaten wel wat kleiner dan bij de tomaten van hetzelfde ras op 1 stam. Maar in de bovenste 2 trossen werden ook de tomaten op 1 stam kleiner. Tomaten maken lange en breed uitwaaierende wortels en zoeken ze zelf naar vocht en voeding, De planten hebben vocht en voeding dus gedeeld, ongeacht 1 of 2 stammen. De planten zijn nu dan ook wel uitgeput, (zowel de 1-stammige als de 2-stammige). Normaal gesproken geef ik de hele kas een weekje voor het uitplanten van de zaailingen een samengestelde organische moestuinvoeding en verder niets meer. Ik kan me voorstellen dat de planten baat zouden kunnen hebben bij een kleine extra voedselgift halverwege de teelt (in juli). Want uiteindelijk zorgen de 2-stammige tomaten voor meer blad, meer bloemen en meer tomaten en is er voldoende voeding nodig om dat ook wat later in het seizoen nog te kunnen blijven doen.

Dus met 2 stammen heeft een tomaat iets meer voeding en vocht nodig, en iets meer (en vaker) aandacht bij het dieven en opbinden. Maar ze geeft dan vervolgens ongeveer 2/3e meer opbrengst dan dezelfde tomaat op 1 stam. En dat lijkt me op z’n minst heel fijn in een kleine tuin, de beperkte ruimte van een kas, of in 1 pot. Bij de buitenteelt zou ik zelf wel de overweging maken of ik de gok zou willen nemen om op 2 stammen te telen want meer stammen, meer blad en meer opbinden kan er natuurlijk ook voor zorgen dat planten na een regenbui langer nat blijven; en dat kan ervoor zorgen dat phytophthora toe kan slaan. Een afdakje, voldoende blad verwijderen, een luchtige standplaats en een mooie zomer zouden dan natuurlijk al flink helpen (en een tomatenplant is toch al erg gevoelig voor phytophthora, als het eenmaal ‘heerst’ zal 1 of 2 stammen helaas niet veel uitmaken). Sterker nog; het is misschien nog wel een goede manier om het meeste te halen uit een duur ras dat resistent is tegen phytophthora.

Genoeg over phytophthora, dit is een vrolijk blog, en ik hoor dit jaar bijna alleen maar goede berichten over de tomatenteelt en -oogst, zowel in de kas als buiten (wat een verschil met vorig jaar!).

De foto’s in dit blog laten hopelijk duidelijk genoeg zien hoe je een tomaat op 2 stammen kunt telen en hoe de opbrengst dan zou kunnen zijn. Hieronder zie je misschien wel het duidelijkste voorbeeld. Het is het ras Canestrino della Garfagnana. Ik teelde dit ras vorig jaar ook; erg lekkere tomaten, in een vrij grote plompe peer-/buidelvorm. De opbrengst is met 1 stam gewoon prima, met gemiddeld 8 tot 10 tomaten van 100 tot soms wel 300 gram per tros:

Hieronder zie je hetzelfde ras in 2022, met wat pijltjes ter aanduiding. De donkerblauwe pijltjes onderin en bovenin geven de richting aan en laten zien hoe de 2 stammen lopen en zijn opgebonden (met extra bindertjes want je kunt je voorstellen dat de hele plant met alles wat er aan blad en vruchten aanhangt heel zwaar is).

De 2 oranje pijltjes geven de trossen aan. Die worden vaak op ongeveer dezelfde hoogte gemaakt (en daardoor lijkt een opbrengst op een foto dus soms heel groot, omdat het trosjes van 2 of 3 stammen bij elkaar zijn). En tot slot zie je bovenaan en onderaan op de foto nog 2 lichtblauwe pijen; die geven aan dat daar alweer nieuwe bloem-/vruchttrossen zijn.

De tomaten zijn iets kleiner maar daar moet ik dan wel bijzeggen dat dit de tomaten zijn die ik afgelopen week plukte, op een hoogte van zeker 160 centimeter, onderin de plant waren de tomaten zeker niet kleiner.

Tot slot van dit blog spam ik nog wat foto’s van voorbeelden. Ongetwijfeld heeft de warme en droge zomer ook meegeholpen aan een overdadige oogst. Maar ook het telen op 2 stammen. Hier ga ik het volgend jaar dus zeker zeker weer doen. Maar het blijft wel handig om de rassen/planten uit te kiezen die je op 2 stammen wilt telen. Ik heb het bijvoorbeeld niet bij de multiflora-tomaten willen proberen (die van zichzelf al enorme hoeveelheden tomaatjes per tros maken). Uiteindelijk geldt soms toch ook ‘genoeg is genoeg’ 🙂