Nog meer tomaten en bewaren
Ik sloeg vorige week een blog over, even heerlijk rustig (nou ja, vooral heel hard in huis en keuken gewerkt). Maar dan blijkt dat ik de week erop zoveel te vertellen heb dat het teveel voor 1 blog wordt 🙂
Vandaar dat ik het maar heb gesplitst in 2 blogs, want net als in het blog Tomaten en bewaren gaat ook dit over het bewaren van tomaten. Maar dan wel op een andere manier. In het vorige blog liet ik zien hoe ik al jaren probeer om tomaten in te maken, als saus, jam, chutney, etc., soms succesvol en soms minder geslaagd. Maar er is naast al die mogelijkheden van drogen en konfijten, inmaken en wecken nog iets; er zijn ook tomaten(rassen) die je heel lang kunt bewaren.
Zo teelde ik al rassen als Longkeeper (ook wel te vinden als Long Keeper), Garden Peach en Black Keeper (foto bovenaan dit blog) die inderdaad wel een paar weken tot zelfs wel 2 maanden te bewaren zijn. En ik teelde de gele en de rode Mount Vesuvius (Pomodorini del Piennolo del Vesuvio) en bewaarde die (in september geoogst) zelfs tot in januari van het nieuwe jaar.
Dat bewaren ging best aardig, al moest ik zo af en toe wel een tomaatje weggooien. En helaas was de smaak bij de oogst (vooral van de rode) wel lekker maar veranderde die smaak tijdens het bewaren. Of misschien is ‘verdween die smaak tijdens het bewaren’ beter gezegd. Want uiteindelijk was er bij de laatste tomaatjes geen zoet en geen zuur meer maar gewoon alleen nog maar een klein beetje tomatensmaak.
En dan zijn er nog 2 tomaten die ik voor de bewaring moet noemen: Khutoskoy Zasolochny en Granny Smith; allebei tomaten die heel hard blijven en mede daardoor lang bewaren (tot zelfs in het nieuwe jaar).
De smaak is niet slecht maar niet vergelijkbaar met een gewone tomaat; eerder (zowel in smaak als textuur) met een tomatillo; groen, fris, knapperig, kruidig, nauwelijks zoet, wel wat zuur.
Ik vond nog een foto van het ras Granny Smith:
En dan dit jaar: afgelopen winter kreeg ik tomatenzaden van Carine; zij heeft het ras Ponderosa en bewaart de tomaten tot in het voorjaar. Ook dan is de smaak niet meer zo lekker als wanneer ze in de zomer vers worden geoogst, zegt Carine, maar het zou toch ook zeker niet slecht moeten zijn; een beetje zoals een gewone tomaat uit de winkel smaakt. En dat lijkt mij dan dus zeker weer een vooruitgang in vergelijking met de al eerder genoemde rassen. Ik las ergens dat je ze het best aan de tros bewaart. Dat is lastig want de eerste rijpen nu maar er zijn in elke tros ook nog tomaten die onrijp zijn (maar misschien rijpen die tomaatjes dan heel langzaam door aan de afgeknipte tros – toch niet bevorderlijk voor de smaak, lijkt mij).
Ik dacht zelf aan het per stuk met kroontje bewaren in de vakjes van eierdoosjes want daar passen ze qua formaat precies in, liggend op een zacht kartonnen bedje. Ze kunnen elkaar dan ook niet aansteken als er toch één gaat schimmelen/rotten. En ik las ook ergens dat je ze het best ondersteboven bewaart en dat heb ik nog nooit met bewaartomaten geprobeerd maar klinkt logisch: door de tomaat met het kroontje naar onderen in de vakjes te leggen kan ik me voorstellen dat het vocht in de tomaat niet naar de onderkant kan zakken en er zo minder kans op rotten, schimmel of barsten is. Ik ga een paar eierdoosjes met tomaten rechtop vullen en een paar met tomaten ondersteboven. Daarnaast is uiteraard een droge, donkere en koele maar vorstvrije plaats belangrijk (met zo min mogelijk temperatuurschommelingen, dus ook zeker niet in een kamer met zonlicht).
Voor de gelegenheid heb ik 4 planten gezet want ik heb veel vertrouwen in deze tomaten; ik wil ze proeven, bewaren en proeven, nog langer bewaren en proeven, zaden oogsten, ze door tuinburen/-vrienden laten proeven, ze uit het vuistje eten en ze in een salade, gebakken, etc. proberen. Het ras is overigens niet te vergelijken met de bekendere Pink Ponderosa, een lekkere en sappige grote roze vleestomaat die niet lang houdbaar is. Dit zijn kleine geelachtige tomaten met wat rozerood erin (zowel op het velletje als inwendig). De tomaten doen me aan de 2 genoemde Granny Smith en Khutoskoy Zasolochny denken maar dan in een kleiner formaat (als een medium ei maar dan rond). En ‘vriendelijker’, met iets meer kleur en iets minder hard.
Bepalen wanneer ze rijp zijn is wel weer een beetje lastig; zoals je op de foto kunt zien begint ze groen en verkleurt ze tergend langzaam naar geelgroen en vervolgens naar oranjegeelgroen met een iets oranjeroze onderkant. Ik kon in de kas pas op 4 augustus de eerste tomaat oogsten (vooralsnog een laat ras dus) waarvan ik het idee had dat ze rijp zou kunnen zijn (uiteindelijk was ik toch nog enkele dagen te vroeg, denk ik nu). Te lang laten hangen wil ik niet, dat is vast niet goed voor de bewaring. Te vroeg oogsten is smaaktechnisch gezien ook geen optie. En de planten mogen zeker niet teveel water krijgen want dan is er altijd een kans op barsten/scheuren. Oftewel; ik doe erg mijn best voor deze tomaten 😀
Ik maakte ook nog even een filmpje van een paar seconden van de plant, zo kun je zien wat de opbrengst ongeveer wordt (op 2 stammen). En alvast voor alle duidelijkheid; ik heb wat extra blad weggehaald omdat de perzikboom die er direct naast staat luizen heeft en die al op de tomatenbladeren zaten.
Over de smaak: nou, eigenlijk is er niks mis mee. Ze is zeker geen Vojlulsko Heart, Rebel Yell of Aunt Ginny’s Purple, om maar wat smaakbommen te noemen. Maar ik proef een fruitige tomatensmaak met een overwegend fris zuurtje maar gelukkig toch ook zeker genoeg zoet. Het vruchtvlees is stevig maar niet hard, en er is zelfs ook wat sap. Let wel, ik heb pas 1 tomaatje geproefd, en laat de volgende ook iets langer aan de plant rijpen, maar ik ben er vooralsnog zeker niet ontevreden over. Voor wie er interesse in heeft; googel vooral even op ‘pomodoro ponderosa’ en dan vind je flink wat aanbieders, ik zag haar zelfs ook ook bij een zadenwebshop hier in Nederland.
Mocht je ook eens een tomaat willen telen die je heel lang kunt bewaren, dan zijn, naast de al eerder genoemde, dit nog rassen die je kunt proberen. Ik heb daar zelf dus (nog) geen ervaring mee:
- Annarita
- Bombetta
- Grappoli d’Inverno
- Petit del Ramallet
- Red October
- Reverend Morrows
- Son Gil
- Spanish winter
En er zijn er zeker nog meer, maar of en hoe lang ze bewaren en vervolgens smaken durf ik niet te zeggen. Mocht er iemand een goede bewaar-ervaring met een bepaald ras hebben, dan hoor ik het heel graag!
Tot slot misschien nog een leuk minifilmpje dat ik vorige week op mijn Instagrampagina plaatste; ook dit jaar heb ik de tomaat-met-lange-naam Pomodoro Cuore Antico di Acqui Terme weer gezet, want wat een geweldige tomaat! Soms vertellen mensen me dat ze een tomaat hebben die bijna een kilo zwaar is. Dat lukt mij eigenlijk nooit, heel soms heb ik een tomaat van iets meer dan een pond en daar blijft het wel bij. Maar met deze Acqui Terme heb ik de tot nu toe zwaarste tomaat in mijn hele tomatencarrière kunnen oogsten, één tomaat voor één hele pan soep 🙂 . Voor alle duidelijkheid: het is niet mijn verdienste maar die van het ras zelf.
Hallo Diana, wat ben ik jaloers, prachtige tomaten.
Hier hebben we een waardeloze zomer. Eerst weken met temperaturen van 36 en meer en elke dag heftige onweersbuien. Nu hebben we dagen met heftige regen, overstromingen, aardverschuivingen en een koude wind.
Wij hebben geluk, maar bij de buren is de kelder vol gelopen.
Ik tuinier ruim 30 jaar en had nog nooit een zieke tomaat. Nu heb ik al 3 planten compleet verwijderd en 2 staan op de lijst die er waarschijnlijk morgen uitgaan.
Heb van alle courgette planten 1 zielig exemplaar. De bloemen worden weggegeten door de slakken, ook bij kurbis en meloen.de sla is door rupsen gegeten.
Aubergine laat zijn vruchten vallen, net als de physalis.
Dan hadden we nog een plaag met sprinkhanen, duizenden, ons huis was groen. Onmogelijk om buiten te zitten. Die hebben de rest gegeten inclusief bloemen en ons zonnescherm.
Nog nooit zoveel frustratie gehad.
Al die moeite voor niks.
Maar de komkommers die doen het goed.
Hallo Diana, wat ben ik jaloers, prachtige tomaten.
Hier hebben we een waardeloze zomer. Eerst weken met temperaturen van 36 en meer en elke dag heftige onweersbuien. Nu hebben we dagen met heftige regen, overstromingen, aardverschuivingen en een koude wind.
Wij hebben geluk, maar bij de buren is de kelder vol gelopen.
Ik tuinier ruim 30 jaar en had nog nooit een zieke tomaat. Nu heb ik al 3 planten compleet verwijderd en 2 staan op de lijst die er waarschijnlijk morgen uitgaan.
Heb van alle courgette planten 1 zielig exemplaar. De bloemen worden weggegeten door de slakken, ook bij kurbis en meloen.de sla is door rupsen gegeten.
Aubergine laat se vruchten vallen, net als de physalis.
Dan hadden we nog een plaag met sprinkhanen, duizenden, ons huis was groen. Onmogelijk om buiten te zitten. Die hebben de rest gegeten inclusief bloemen en ons zonne scherm.
Nog nooit zoveel frustratie gehad.
Al die moeite voor niks.
Maar de komkommers die doen het goed.
Hopelijk blijft bij jullie alles gezond.
Hallo Con,
Ach jee, wat een ellende allemaal!
Eens in de zoveel jaar tref je zo’n zomer waarin alles lijkt te gaan mislukken, het weer telkens op alle fronten tegenzit, er weinig te oogsten is en je voor je gevoel ‘aan een dood paard trekt’.
Mocht het helpen om de ellende van een ander te lezen (onder het mom ‘gedeelde smart is halve smart’, kijk dan even hier: Aaaaaargh en de ongeveer 8 of 9 blogs daaropvolgend (tot en met het blog met de naam Klaar nu).
Ik begrijp dus wat je bedoelt, dat het maar een hobby is maar het huilen je uiteindelijk nader staat dan het lachen. Al die inspanningen, niet uitgekomen verwachtingen, het vechten en proberen te redden wat er te redden valt, en tegenslag op tegenslag waar je uiteindelijk moedeloos van wordt.
Ik hoop van harte dat het muntje omdraait; dat er mooi weer komt, de sprinkhanen verder trekken, je er weer een beetje moed in krijgt, er dan hopelijk een streep onder kunt zetten en misschien nog een nieuwe poging kunt wagen om wat te zaaien voor een leuke herfst-/winteroogst.
groetjes en heel veel sterkte en succes met het hopelijk herpakken en opnieuw beginnen!
Diana
Probeer de volgende keer de phytophtra voor te zijn of zelfs te helen met EM (Effectieve Micro organismen) die, naar ik begrijp, de Ying Yang in plant en bodem op orde houden (Kijk eens op https://emwinkel.nl/). 2 Jaar terug was het ook zo nat en vochtig en bij mij werden de tomaten zwart (terwijl rood de bedoeling was). We hebben de tomaten zoveel mogelijk ontdaan vd aangetaste bladeren en tomaten en na een paar weken toch mooie tomaten kunnen oogsten. Sowieso de moeite waard, denk ik dan.
Hoi Diana,
Dankjewel voor alle fantastische recepten die op de website staan, ik heb van de week een passe vite besteld, en daarmee heb ik gisteren de basis tomatensaus gemaakt van 7,5 kilo tomaten, de week ervoor had ik al de 2.0 versie gemaakt, beide wel geproefd uit de pan maar nog niet mee gekookt, maar de smaak van beide beviel mij eigenlijk heel erg goed de basis saus was dan uiteraard wel iets minder geconsentreerd van smaak maar niettemin ook heel erg lekker maar stiekem ligt mijn voorkeur dan wel bij de 2.0 variant nog even afwachten wat de kids het lekkerst gaan vinden want die zal het meeste gemaakt gaan worden.
Helaas heb ik wel al mijn buiten tomaten moeten weg halen i.v.m. phytophtra en de regels bij ons op het complex wanneer je niet spuit heb je de plicht om ze te verwijderen zelfde geldt voor aardappels. Gelukkig hebben de tomaten in de kas hier geen last nog van, volgendjaar ga ik dan ook over op alleen tomaten telen in de kas, en dan meer roma/bundel vorm tomaten voor saus, en cherry tomaatjes voor directe consumptie en wat vlees soorten vooral voor volume =]
Heel benieuwd naar uw ervaringen de komende periode met de nieuwe elektrische wekketel, geniet van het gebruiken ervan.
Hoi Kevin,
Leuk dat de tomatensaus bevalt!! Ik ben er ooit mee begonnen omdat ik van die potten sugo of hoe het dan ook mag heten altijd last van mijn maag kreeg. Dat heb ik nooit van eigen tomatensaus (en als ik eens een jaar te weinig tomaten heb koop ik een blikje Mutti bio tomatenstukjes, dat is dan de beste vervanger). Maar ik zweer dus al jaren bij eigen tomatensaus en ik maak de laatste jaren altijd de simpele vorm van de 2.0 omdat dat hier in mijn situatie het makkelijkst gaat; ik was de tomaten, verwijderen kroontjes, snijd ze grofweg in stukken, verdeel ze over 2 ovenschalen en zet ze zonder ui, olie en honing zo in de oven, 1 uur op 200 graden. Na een uur laat ik ze afkoelen, dan door de passevite, opkoken en in potten. Ik doe het bijna met mijn ogen dicht 🙂
Met ui, olie en honing is ook lekker maar met de beste tomaten is het zonder die ingrediënten ook prima (en ik kan ui, olie, etc. altijd nog toevoegen als ik de pot saus ga gebruiken en het gerecht ga maken).
Wat jammer dat je Phytophthora in je buitentomaten had!! Het is ook wel erg lang nat geweest. Ik heb het hier nog niet gezien maar dat zal niet lang meer duren, vrees ik. Ik heb maar 1 buitentomaat in pot, ook hier gaat het in principe in de kas altijd goed, ik heb maar 1 keer in de afgelopen 30 jaar Phytophthora in de kas gehad maar dan is het wel ook gelijk heel erg. Zodra ik hier buiten de eerste tekenen van Phytophthora zie houd ik de deuren van de kassen dicht en ben ik extra voorzichtig (met heen en weer de kas in lopen – niet als ik net zieke planten buiten heb verwijderd, het gebruik van knipscharen en ander gereedschap – extra schoonmaken en een eigen schaar voor in de kas die daar ook blijft, etc.).
Ik hoop dat je in je kas nog heel veel tomaten kunt oogsten!!
groetjes,
Diana
Dankjewel voor de extra toevoeging, ik had inderdaad wel de olie en honong gebruikt bij de 2.0 versie, maar goed om te weten dat zonder dus ook heel goed kan.
Hoi Diana, ik heb dit jaar ook de Pomodoro Cuore Antico di Acqui Terme gekweekt uit jouw zadenpakketjes en heb idd ook gigantische tomaten waarvan eentje 900 gram woog! 😱😍
Ook ben ik blij met jouw verrassingsmixen ‘Blauwe Invloeden’ en ‘Buidels & Peren’. Prachtige en heerlijke rassen zitten daar in, wel even n puzzeltje om de verschillende soorten te determineren, vooral bij de Buidels & Peren omdat dat zoveel verschillende en op elkaar lijkende rassen zijn, maar heel leuk om te doen. Zelf win ik dan weer zaad van de lekkerste en mooiste zodat ik die volgend jaar weer kan kweken.
En ik kreeg ook nog een verrassing uit jouw zaadjes van de Brad’s Atomic Grape, één van mijn twee zaailingen bleek een Barry’s Crazy Cherry te zijn! Wat ‘n leuk en lekker tomaatje, ook die komt volgend jaar terug in mijn kas! 😋
Hallo Jeanette,
Wat leuk om te horen! Ja, het is vast even puzzelen wat wat is maar het is het lastigst met de rode rassen want in de andere kleuren had ik maar 1 ras per kleur, ik hoop dat dat helpt!
Oei, dat is wel slordig van me geweest, een Barry’s Crazy Cherry moet in het spoelzeefje zijn achtergebleven (terwijl ik het altijd na elk spoelen controleer en de zeef extra omspoel. Ik ben blij dat je hebt gevonden dat het Barry’s Crazy Cherry is en je er toch blij mee bent!!
groetjes en een mooie oogst gewenst!!
Diana
Dag Diana,
ik bewaar alle tomaten steeds onderste boven, dus het kroontje naar beneden. Dit doe ik ook met de ponderosa tomaat en leg ze gewoon op dienbladen in de meest frisse ruimte binnen. Zelden heb ik hier rotte tomaten tussen, eerder een tomaatje dat begint te drogen omdat ik ze te vroeg geplukt heb. Ik heb de tomaten begin mei uitgeplant in de koude kast, maar ik oogst nog niet. Ik heb het vermoeden dat je te vroeg oogst. De tomaat blijft redelijk hard, maar moet oranje kleur hebben. Ik zou ze echt later oogsten. Vorig jaar heb ik pas september geoogst.
Deze week heb ik tomaten gedroogd van oa. Evil olive. Bij het snijden had ik zo het gevoel dat dit een bewaartomaat is. Ik ga er een paar opzij houden en bekijken hoe lang ze bewaart.
Nogeen klein dingetje. Als iemand dit ras wilt, kan ik gerust een ruil doen. Ik ben het ras atomic grape kwijt en vond deze zo mooi.
groetjes
carine
Hoi Carine,
Ja, ik denk ook dat ik het tomaatje te vroeg heb geplukt. Toch was de smaak (nu al) echt niet slecht, gelukkig 🙂
Ik heb sindsdien geen tomaatje meer geoogst en geef weinig water, en ga dus inderdaad proberen om ze nog veel langer te laten hangen.
En dank voor de tip, ik ga ze dan ook ondersteboven (met kroontje naar beneden) bewaren.
Ik heb het zelf een tomaatje met de naam Emalia, die wordt ook nu pas ietsje beter van smaak wordt maar is nog steeds heel stevig, bijna hard. Moment van oogsten is gewoon heel lastig te bepalen, en dat kan ik me van Evil Olive ook nog wel herinneren.
Ik ga eens proberen of de smaak van Emalia volgende maand beter wordt en kijken of ze wil bewaren.
Ik heb dit jaar geen zadenlijst meer maar ik oogst nog wel genoeg zaden voor eigen gebruik en om mee te ruilen. Ik heb zeker nog wel wat Brad’s Atomic Grape zaden voor je, al zijn ze wel al 2 jaar oud, ze moeten toch zeker nog 3 of 4 jaar mee kunnen. En ik heb dit jaar Atomic Fusion, een kruising met Brad’s Atomic Grape, beetje onregelmatig in vorm en grootte maar ook heel leuk en lekker. Zie foto. En ik oogstte natuurlijk ook zaden van Vojlusko Heart, Linnaeus Heart, Minusinsk’s Orange Elephant, Pomodorini di Sardegna, Abbattista Paste, Pomodoro Suore e Frati, etc. Als je interesse hebt hoor ik het wel, ik ben in ieder geval heel blij met de Ponderosa en met de auberginezaden die ik afgelopen voorjaar van je kreeg!!
groetjes,
Diana
Dag Diana,
Natuurlijk ben ik geinteresseerd in ruilen 😄. Ik heb dit jaar weer een aantal nieuwe rassen geplant van aubergines en paprika’s. Ik zal in het najaar hierop terugkomen, want nu veel te druk bezig. Dit jaar was mijn bedoeling om zaden van tomaten rassen te vernieuwen. Jeetje, wat een werk, maar ook wat een aantal tomaten. Heb 162 planten waarvan 98 soorten. Ik zal dan maar zwijgen over de aubergines, paprika’s en piments. Volgend jaar moet echt minderen, maar éénmaal nieuw seizoen kan ik me niet inhouden 😔.
groetjes
carine
Hoi Carine,
Leuk!!
Ik ben zelf ook nog lang niet klaar, heb al wel tomatenzaden geoogst maar gisteren pas een paar eerste rijpe paprika’s kunnen plukken.
Ik herken het, ik heb maar 35 tomatenrassen en heb het daar al heel druk mee 🙂
Ik heb waarschijnlijk pas in oktober een lijstje van soorten en rassen om te ruilen, maar dat is toch vroeg genoeg, tegen die tijd vinden we elkaar wel 🙂
Hier hebben de auberginezaden die ik van je kreeg het prima gedaan, de planten (buiten in een grote kuip) zien er door de hitte/droogte in juli en vervolgens wind en regen in juli niet heel goed uit maar hangen wel vol met aubergines, we hebben er al meerdere keren van geoogst.
groetjes,
Diana
Dag Diana,
ik had je beloofd iets te laten weten ivm ‘evil olive’ tomaat. Eentje heb ik apart gehouden omdat ik het gevoel had dat dit een bewaartomaat was. Dus, begin september apart gelegd en het tomaatje ligt er nog steeds onverrimpeld . De soort ‘mount Vesuvius’ begint toch wat rimpeltjes te vertonen en droogt dus verder wat op.
Ik heb 2 jaar de variëteit grappoli d’inverno gehad, maar bij mij was dit niet echt een suces. Tot hiertoe blijft voor mij de ponderosa het beste. Tussen haakjes, ik heb gisteren de laatste ponderosa geoogst en binnen gelegd.
ik laat de evil olive liggen en laat je nadien nog verder nieuws.
groetjes
carine
Hoi Carine,
Dank voor je reactie!!
Ik heb hier Ponderosa en Emalia naast elkaar liggen; Emalia gaat al verrimpelen, Ponderosa nog echt helemaal niet.
Dus vooralsnog is de Ponderosa hier ook nog steeds de beste (want in het verleden zag ik in deze tijd ook rassen als Black Keeper en Mount Vesuvius verrimpelen en zacht worden).
groetjes,
Diana
Dag Diana en iedereen,
Dank alweer voor je mooie blogs. Mag ik nog even dit vragen: mijn tomaten doen het goed, maar ik heb geen overvloed alhoewel ik toch wel een 15-tal planten had gezet. Als aan één tros er ongeveer 5 tomaten zouden moeten komen, zijn er maar 2, maximum 3 en de andere bloemetjes zijn verdroogd. Zou het een probleem van bevruchting kunnen zijn ? Ik zie ook zelden hommels of vlinders, maar ik heb wel regelmatig geschud..
In diezelfde serre staat er ook een royaal bloeiende druivelaar, oud ras Frankenthaler.
Mijn grootvader zei altijd dat beiden niet samen in een kas mogen. Maar waarom, weet ik niet. Weet u of iemand hier, dit? Risico op schimmel ? Maar dat heb ik nog nooit gehad.
Heeft het toch te maken met mijn geringe tomaten-opbrengst? Maar hoe dan? En om het nog ingewikkelder te maken, de kleine kerstomaatjes doen het wel heel goed.
Dank alvast voor uw antwoord..
Zonnige groeten aan iedereen.
Haha! Wie schrijft die blijft! Ik heb zelf geen kas en weet vrijwel niets van tomaten maar vond je vraag zo leuk en ging googelen. Kom ik uit op de site van…jawel Diana! Die achrijft op 8 februari 2013 reageert op eenzelfde vraag en schrijft dat ze jaren een Frankenthaler had mèt tomaten en nooit een probleem had met die combinatie.
Maar op een Belgische site las ik inderdaad ook dat die combinatie niet goed zou zijn omdat een druif a) licht weghoudt b) gevoelig is voor meeldauw en c) ook voor rode spintmijt. Nooit van rode spintmijt gehoord….dus gauw verder googelen…leuke hobby hoor! Fijne dag allemaal!
Dag Pien, hartelijk dank ! Diana blijft de beste referentie:-)
Ik vind dat inderdaad zeer aannemelijk: dat licht dat weggehouden wordt! Van die kleine beestjes heb ik nog nooit last gehad omdat de deur van de serre en twee dakvensters dag en nacht open staan..
Ik ga het zelf ook nog eens nalezen.
Hallo Elisabeth en Pien,
Nu, 10 jaar later, zou ik nog steeds hetzelfde zeggen maar ik zou misschien wel wat beter kunnen bedenken wat een probleem zou kunnen zijn :-). Een druif is inderdaad gevoelig voor meeldauw en kan daarmee andere planten in een kas aansteken. Een druif maakt ook heel veel blad, en veel bladgroen in de kas zorgt altijd voor een wat hogere luchtvochtigheid. En een hoge luchtvochtigheid kan vervolgens voor een slechte bestuiving zorgen (doordat het stuifmeel ietwat vochtig is valt het niet goed op de stampers). Tot slot is een druif ook wat gevoelig voor spintmijt en ook die kunnen overstappen naar andere groenteplanten.
Overigens is het tikken in de kas echt heel belangrijk; niet ‘regelmatig’ maar consequent elke dag dat je in de kas komt. Het is hier standaard als ik op de tuin kom; als allereerste, kassen open en tikken. Elke bloempje dat niet is getikt is potentieel een bloempje zonder vrucht. En tot slot: ook hier hebben we dit jaar wat trossen met minder tomaten en dat komt omdat het in juni – toen vooral de 2e en 3e tros van onderaf gezien bloeiden – het heel warm was met daardoor in de kas een temperatuur van meer dan 40 graden. Bij 35+ graden verliest het stuifmeel van tomaten haar levenskracht. Goed luchten, tikken in de avond of vroege ochtend, voldoende water geven, helpt dat in ieder geval nog wel een beetje maar zoveel hitte zo vroeg in het seizoen al zorgden hier ook voor een aantal verdroogde/afgevallen bloempjes in 2 trossen.
groetjes,
Diana
Dag Diana, hartelijk dank voor je uitgebreid antwoord. Hier ben ik alleszins al veel mee. Vriendelijke groeten.
Na plukken eten wij ze op of ze gaan rechtstreeks de vriezer in. Later maak ik er passata van.
Hallo Diana,
Een 4-tal jaar geleden kochten wij een aubergine plant, maar bij het opgroeien in de tunnelserre kwam er een besmetting van witte vlieg op, met gevolg van roetdauw .De witte vlieg verspreidde zich over de ganse tunnel, en zelfs de tomaten kregen van die zwarte aanslag. Ik verwijderde deze met een natte doek na het plukken, maar het was ver van mooi.. Nu zijn we een paar jaar verder en nog steeds terroriseren deze witte vliegjes de tunnelserre met hun zwarte aanslag op paprika’s en tomaten. We zijn ten einde raad, ik zet er sinds toen geen aubergine meer in, maar ze lusten blijkbaar alles.. Ken jij geen middel hoe we er van af zouden kunnen raken.
Dag Victor, ik heb geen idee hoe groot je tunnelkas is maar heb gelezen dat kaneel goed zou werken. Ik heb daar zelf geen enkele ervaring mee en heb ook geen kas maar las wel dat het op diverse sites als wondermiddel werd aangeraden. Twee eetlepels in een liter water, oplossen en spuiten op de aarde. De lucht zou alle narigheid verdrijven. Maar daarna komen er uiteraard weer eitjes uit dus het is geen eenmalig ding. Witte vlieg houdt ook niet van hoge luchtvochtigheid. Misschien kan je hier iets mee? Gr.Pien
Alvast bedankt Pien, echt de moeite om dit volgend jaar in het voorjaar eens te proberen!
Hallo Victor,
Niet leuk maar wel heel doeltreffend is cola; goedkope cola met suiker. Van de suiker plakken de vleugeltjes aan elkaar en het citroenzuur erin doet ook iets akeligs. Uiteraard moet je het wel een paar keer elke week of 2 weken herhalen. En zelf zou ik ook regelmatig met water vernevelen om die plakkerige cola weer wat van de bladeren af te spoelen.
Een ander bekend middeltje is een knoflookextract dat je aanlengt met water en er een heel kleine beetje olie en wat groene zeep door mengt. Ook dat moet je een aantal keer herhalen, en oppassen bij zonnig weer want de olie kan voor bladverbranding zorgen (dus vernevelen op bewolkte dagen, of in de avond en in de ochtend wat afspoelen).
Ik hoop dat je hier iets aan hebt!!
Diana
hoi Diana ,
Ik hoop dat je tijd vrij kunt maken om deze vraag te beantwoorden binnenkort alhoewel ik begrijp hoe druk en vol je dagen zijn.
iK ben op zoek naar jouw recept van appel azijn maar heb het niet kunnen vinden.
Op zich niet ingewikkeld. Het eenvoudigst: appel(resten) in een pot proppen, onder water zetten met 2 vingers ruimte (eventueel met iets verzwaren of dagelijks roeren), wat extra suiker toevoegen als je een zuurdere azijn wilt en/of wat restsuiker. Een klein schepje is sowieso handig want dan kan de gist meteen aan de slag. Afdekken met wat kaasdoek. Er moet zuurstof bij kunnen. En op een warm plekje zetten. Mijn potten staan op t aanrecht boven de afwasmachine.
Gist (voor de alcoholproductie) en azijnbacterien (die de alcohol opeten en er azijnzuur voor uitpoepen) zitten op appel(schil) dus de gisting en verzuring komt vanzelf op gang na 12-24 uur. Het is wel slim om er een schepje gist zelf bij te mikken zodat er meteen alcohol wordt gevormd. Dan is de kans op ongewenst bezoek is dan een stuk kleiner. Je zou een azijnmoeder kunnen kopen/ ruilen maar dat is niet echt nodig. Die vormt zich vanzelf. Ik maak ook wel s zelf wijn en dan is azijnmaken nog makkelijker…
Deze mevrouw laat t goed zien en ik vindt d’r hilarisch (God is gooood!): https://www.youtube.com/watch?v=depySASTPrw&list=PLzVtTPDzFPKEqJfFMtuf6_uyIGKca-sq3&index=6
En schoon werken, maar dat spreekt voor zich.
Hallo Wietske en Tessa,
Tessa: hartelijk dank voor je reactie, tips, link en recept!!
Ik heb het ‘recept’ nog niet op mijn website gezet, ik heb er nog net niet genoeg ervaring mee. Maar misschien als ik het komende herfst weer maak en het dan ook weer lukt, dan kan ik er gelijk wat betere foto’s van maken. Ik volgde dit recept: Empty the Fridge
En dit jaar kan ik, als het goed is, met mijn eigen azijnmoeder starten, die ligt al maanden in een potje met azijn in de koelkast te wachten op nieuw leven 🙂
groetjes,
Diana
Het is echt de moeite om zelf azijn te maken. Veel lekkerder dan uit de winkel en een goeie manier om restjes op te maken. En amper werk. Ik maak zelf wijn en maak van de restjes azijn. Of van restjes fruit als ik geen jampot meer kan zien (hallo pruimen oogst). Mijn favorieten zijn vlierbloesem- en vliesbeswijnazijn. Die laatste kan zich meten met hele goede balsamico’s. De eerste combineert fantastisch met verse tomaat. Ik heb t zelf nog niet geprobeerd maar je zou het wijnmaken kunnen overslaan en direct voor azijn kunnen gaan. Wel flink suiker toevoegen want in vlierbes zit niet zo veel en in bloesem helemaal niks. Die laatste heeft ook wat zuur nodig voor de smaak en om de gist het naar de zin te maken. Als ik wijn maak komt t vrij nauw en moet ik zorgvuldig suikergehaltes meten maar voor azijn zou een algemeen recept moeten voldoen. Bij interesse kan ik een meer gedetailleerd recept schrijven?
ik heb ook een keer pompoenwijn gemaakt (waarom? omdat t kan) Vond ik niet echt een geweldige drinkwijn, alhoewel mijn man m wel lekker vind en vooruit rijpen heeft geholpen. Maar de wijn en de azijn werken heel goed (samen) als ik augurken inmaak. Ze worden er ‘augurkeriger’ van ;). Nb: altijd eerst de zuurgraad meten als je zelfgemaakte azijn gebruikt voor de inmaak.
Hoi Tessa,
Dankjewel voor je reactie en de informatie.
Vlierbessenwijnazijn klinkt heerlijk en bijzonder!! Ik hoop dat je wat meer over het maakproces wilt vertellen want ik zou het zeker eens willen proberen!!
groetjes,
Diana
Ja, het is best wel veel werk maar toch zeker de moeite. Beetje jammer dat het bessen oogsten precies in een drukke tuinmaand valt maar gelukkig kan je ze invriezen. Eerst maar de ‘wijnmethode’:
Ik heb gigantisch veel geleerd van een inmiddels inactief wijnblog. Gelukkig nog goed te lezen via ’the way back machine’.: https://web.archive.org/web/20161116160952/http://wijnmaker.weebly.com/nederlands-start.html
Luc geeft een algemeen recept voor vlierbessenwijn: https://web.archive.org/web/20180728221453/http://wijnmaker.blogspot.com/2007/08/scroll-down-for-english-version-ik-had.html
Zoals ik eerder aangaf is het voor wijn belangrijk precies te weten hoeveel suiker er in je most zit om zo nauwkeurig extra suiker toe te kunnen voegen en een specifiek alcoholniveau/ hoeveelheid restsuiker te bereiken. Voor azijn iets minder cruciaal dus je kan dit recept ‘as is’ volgen zonder suikermeting.
Benodigheden:
Na het maken van de wijn een deel apart houden en een jaar laten rijpen (want echt super lekker). Het andere deel ‘enten’ met een azijnmoeder om er azijn van te maken. Doe vooral niet te moeilijk. Koop in de supermarkt een fles goed kwaliteit (appel)natuurazijn. Bij voorkeur een fles waar al wat ‘flummeltjes’ in drijven. Dat is het begin van je azijnmoeder.
Bewaar de moeder in wat azijn in de koelkast voor een volgende keer. Het proces zal dan wat sneller verlopen omdat je al een flinke moeder hebt. Je kan ook je kippen verwennen (ze kijken de eerste keer wat raar maar ze vinden dit echt helemaal top) of paneer en bak je moeder (😂)in wat boter. Prima bron van proteinen.
NB: dit werkt natuurlijk met alle soorten wijn.
Alternatieve (ongeteste) methode:
Het recept van Luc volgen t/m het toevoegen van de giststarter aan de most.De gist een dag of twee de tijd geven om te wennen en alvast wat alcohol te produceren. En dan meteen de azijnbacterie introduceren. De bacterie zal alcohol eten terwijl die wordt gevormd door de gist. Het is een beetje spannend hoelang de gist alcohol blijft vormen in een steeds zuurder milieu van azijnzuur. Mijn ervaring met vers fruit is dat de resulterende azijn wat minder zuur wordt. Dat kan komen doordat de gist eerder stopt maar ook doordat er minder suiker voorhanden is. (Suiker=alcohol=azijnzuur)
Met suiker kan de azijnbacterie overigens niets. Zodra de gist inactief wordt wordt daar niets meer mee gedaan.
Voor de suikermijders: nee je kan geen alcohol of azijn maken zonder suiker 😉
Gebruik gewoon kristalsuiker, geen bruine suiker of rietsuiker. Deze geven een ongewenste bijsmaak.
Alternatieve (ongeteste) methode:
Het recept van Luc volgen t/m het toevoegen van de giststarter aan de most en het pulpgisten (niet vergeten de suiker toe te voegen).
Je kan er ook voor kiezen om de most te zeven voor je de gist en azijnbacterie toevoegt. Geef de gist dan wel minimaal 2 dagen om te wennen en alvast wat alcohol te vormen voor je de bacterie introduceert.
Met 4 dagen pulpgisten worden er meer tannines gevormd wat interessant is voor de smaak. En daar gaat het tenslotte om.
De bacterie zal alcohol eten terwijl die wordt gevormd door de gist. Het is een beetje spannend hoelang de gist alcohol blijft vormen in het steeds zuurder milieu van azijnzuur. Normaal stopt gist pas als de suiker op is of hij misselijk wordt van z’n eigen poep (alcohol). Gist gaat dan overigens niet dood, wat veel wordt gedacht, maar wordt slechts inactief.
Mijn ervaring met vers fruit is dat de resulterende azijn wat minder zuur wordt. Dat kan komen doordat de gist eerder stopt door het gevormde azijnzuur maar ik denk dat dit vooral komt doordat er minder suiker voorhanden is. (Suiker=alcohol=azijnzuur) Ik gooi vaak wat extra suiker bij fruitazijn voor een wat hogere zuurgraad. Maar ik heb dit dus nog niet zelf getest met suikergehaltes zoals die in het bovenstaand recept waarmee je (theoretisch) veel hogere (azijn)zuur niveaus kan halen.
Met suiker kan de azijnbacterie overigens niets. Zodra de gist inactief wordt wordt daar niets meer mee gedaan.
Voor de suikermijders: nee je kan geen alcohol of azijn maken zonder suiker 😉
Gebruik gewoon kristalsuiker, geen bruine suiker of rietsuiker. Deze geven een ongewenste bijsmaak.
(het lukt niet meer om reacties te bewerken na posten daarom nog maar een keer een aangepast meer gedetailleerd verhaal, sorry)
Hallo Tessa,
Sorry voor de late reactie, heier zo druk dat ik niet aan alle reacties, berichten op facebook, instagram en mails toe kom.
Maar heel hartelijk dank voor je uitgebreide reacties en het recept en de tips!!
Ik heb één keer wijn gemaakt, bramenport, dat liep niet helemaal goed af.
Uiteindelijk viel het mee hoor, we hoefde alleen maar te dweilen en niet te verven :-).
De spullen om wijn te maken heb ik gelijk aan een vriendin gegeven die er meer tijd, aandacht en gevoel voor had (in ruil voor wijn natuurlijk :-)).
Ik zou nu dus voor de alternatieve/niet-geteste methode gaan, ik durf wel een gokje te nemen 🙂
Nogmaals dank, ik ga het voor volgend jaar zeker onthouden!!
Diana
😂 Geeft niks hoor. Ik dacht al, die heeft het te druk. Hmmm… Zo te zien heb jij je wijn ietsje te snel in de gistfles gdaan 😜Wijnport klinkt wel heel erg lekker. Prima azijn van te maken ook volgens mij 😉
Hey Diana, ik denk dat ik per ongeluk ook een bewaartomaat heb. Vorig jaar voor het eerst geteeld en toen frustratie gehad omdat hij maar niet rijp werd…
Gekocht als ‘chocotomaat’, een bruine dus en 3 van de 4 planten droegen idd bruine vruchten, eentje echter abricooskleurige tomaten. Hij groeit heel goed en maakt vlot mooie tomaten maar hij lijkt dus niet af te rijpen. De smaak vind ik ook duidelijk minder dan een coeur de boef of mooie buideltomaat maar dat is ook omdat hij dus weinig sappig is.
Ik ga ze dit jaar eens proberen wat langer te bewaren. Zien wat dat geeft.
Groeten
Valerie
Hoi Valerie,
Leuk! Ik ben benieuwd hoe lang je haar kunt bewaren en hoop dat je dat nog eens wilt laten weten.
Zelf heb ik nu ook een heel hard en droog tomaatje dat er heel lang over doet om te rijpen en die bij te vroeg oogsten (nu dus) echt nog niet lekker is. Ik ga die ook eens proberen te bewaren, op dezelfde manier als de Ponderosa.
groetjes,
Diana
Tomaat Emalia, eerst keer oogst maar toen was ze echt nog heel hard, niet goed rijp en dus ook nog niet lekker
Dag Diana,
Ik had je een foto beloofd van de geoogste ponderosa tomaat. Dit zijn de eerst geoogste tomaten van 1 september. Meer dan de helft van de ponderosa hangt bij mij nog steeds aan de planten (begin mei in koude kast geplant). Tussen haakjes de evil olive, nu 1 maand geleden geplukt is nog steeds ok. Wordt vervolgd….
Hoi Carine,
Ook hier hangt 90% nog aan de planten.
Ik wil ze zo lang mogelijk laten hangen, ze zijn ook nog net niet zo oranje als die van jou maar wel al goed op weg (en er komen hier wat mooie dagen met zon en 20 graden). De paar tomaten die ik oogstte smaakteen zeker niet verkeerd; stevig maar genoeg sap, lekkere tomatensmaak, genoeg zoet en zeker ook een fris zuurtje.
Ik heb hier ook nog een tomaat die heel lang blijft hangen, heel droog en vlezig is (ras Emalia). Helaas niet zo lekker maar misschien oogstte ik die gewoon te vroeg, ik laat ze hangen om volgende week nog eens te proeven.
groetjes,
Diana