Mooie moestuin – Kruiden

Kruiden zijn heel belangrijk in de mooie moestuin. Omdat je ze kunt eten, en ze geuren vaak heerlijk. Een groot aantal soorten bloeit ook nog, en lokken daarmee veel bestuivers. Tot slot zijn een groot aantal kruiden ook nog eens mooi, door opvallende bloemen of mooie bladkleuren.

De groep kruiden is behoorlijk groot, en heel divers; er zijn eenjarige kruiden, tweejarige kruiden, vaste planten en zelfs heesters. Soms houden ze van zon, soms liever van schaduw, soms van droge grond, soms van vochtige of zelfs natte grond. En daarom is een hoekje met allemaal kruiden bij elkaar best lastig, want de verschillende soorten willen dus soms ook verschillende omstandigheden.

Hyssopus officinalis ssp aristatus, een mooie en geurige compacte koningsblauw-bloeiende Hysop

Daarom zijn kruiden in een mooie moestuin juist extra leuk, want je kunt ze heel goed combineren met ‘gelijkgestemde’ groenten en bloemen, en ze zo de juiste omstandigheden bieden. Houd er wel rekening mee dat de vaste soorten dan wel een vaste plaats hebben, en je de rest van de soorten groenten, fruit, bloemen en kruiden eromheen zult moeten ‘bouwen’. Je kunt er natuurlijk ook voor kiezen om die vaste kruidensoorten in pot te telen.

Om bovenstaande redenen lijkt het mij handig om de mogelijke kruiden voor de mooie moestuin per groep in te delen.

Vaste kruiden voor zon en niet te vochtige grond en de voordelen voor de mooie moestuin:

Rozemarijn (Rosmarinus officinalis):

mooie donkergroene naaldjes
wintergroen tot semiwintergroen
vroeg in het voorjaar kleine lilablauwe bloempjes
geurend bij aanraking
naast de ‘gewone’ opgaande vorm met lilablauwe bloemen bestaan er nog rassen met lichtere of donkerdere bloempjes en er is ook nog een kruipende vorm die wat minder winterhard is maar wel erg mooi; Rosmarinus officinalis prostratus)

Salie (Salvia officinalis)

Grote grijze viltachtige bladeren
wintergroen tot semiwintergroen
geurend bij aanraking
afhankelijk van het ras al dan niet bloeiend, met witte, lila of paarsachtige lipbloemen
de bloempjes zijn ook eetbaar
erg mooi in combinatie met donker blad en/of bloemen in roze en blauwe tinten
naast de Salvia officinalis bestaan er nog veel meer Salvia-soorten die eetbaar zijn

Het zilvergrijze blad van Salvia officinalis

Tijm (Thymus vulgaris)

klein en compact
er bestaan enorm veel soorten en rassen; met verschillen in bladkleur (donkergroen, grijsgroen, geelbont, etc.), bloemkleur (wit, roze, lila, paars), geur (citroentijm, sinaasappeltijm, lavendeltijm) en vorm (wilde tijm, wintertijm, looptijm)
bloeit (afhankelijk van soort) in late lente en trekt heel veel bestuivers
Zeer kruidige geur bij aanraking
door compactheid leuk in pot of vooraan in bak of tuin

Vast bonenkruid (Satureja montana)

maakt een mooie lage, bijna platte pol
donker grijzig groen blad
kleine witte bloempjes in de zomer
zeer kruidig bij aanraking

Hyssop (Hyssopus officinalis/aristatus)

kleine groene blaadjes aan lage planten
lang bloeiend met koningsblauwe bloempjes
trekt daarmee veel bestuivers
zeer geurig bij aanraking

Kerrieplant (Helichrysum italicum)

heeft niet veel kerriesmaak (kerrie is ook geen plant maar een kruidenmengsel) maar des te meer kerriegeur, bij aanraking
zilvergrijs blad
wintergroen/semiwintergroen
gele schermbloemen in de zomer

Helichrysum italicum met zilvergrijs blad en gele bloemen in de zomer. Erachter zie je nog een bloeiende lavendel

Lavendel (Lavendula officinalis en andere soorten)

er bestaan heel veel soorten en rassen, allemaal waardevol voor de mooie moestuin (denk aan Lavandula angustifolia, Lavandula stoechas (kuiflavendel), Lavandula x intermedia)
heerlijk geurend bij aanraking
mediterrane uitstraling
grijsgroen, semiwintergroen blad
bloeit in de zomer in wit, lichtroze, lila of paars
leuk ook om lavendelsuiker van te maken, of bosjes gedroogde lavendelbloemen

Olijfkruid of Olijvenkruid (Santolina viridis)

groene blaadjes in een bossige lage plant
wintergroen/semiwintergroen
geurt en smaakt naar olijven
vrolijke crèmegele bloempjes in de zomer

Oregano (Origanum officinale)

er bestaan meerdere soorten en rassen, van 20 centimeter tot 70 centimeter hoog, en met groen blad, grijs blad, zelfs geel blad, en bloemen in allerlei tinten tussen wit, roze en lila in
heerlijk kruidig bij aanraking
bloeit in de zomer en trekt veel bestuivers

Dit zijn dus allemaal vaste planten of (half)heesters die je in een mooie moestuin dus een vaste plaats zult moeten geven. Ze houden allemaal van niet te natte grond, en van veel zon. En daarmee zijn ze zeer geschikt voor bijvoorbeeld de teelt in pot, of een verhoogde bak.

Omdat ze allemaal dezelfde wensen hebben, en ook dezelfde uitstraling, zijn ze ook heel mooi bij elkaar. Mocht je dus een ‘kruidenhoekje’ willen, dan passen deze planten heel goed bij elkaar. Omdat de bladkleur in de grijzige hoek zit, en de bloemen veelal in koele tinten bloeien (blauw, lila, wit) zijn ze mooi te combineren met donkerbladige en grijsbladige groenten, en met eenjarigen die in bijvoorbeeld donkerblauwe of donkerpaarse tinten bloeien.

Winterharde vaste kruiden voor zon of halfschaduw plus de voordelen voor de mooie moestuin:

Bieslook (Allium schoenoprasum)

groeit na oogsten weer aan, van eind maart tot in de herfst kun je telkens nieuwe donkergroene sprieten oogsten
bloeit in de late lente en vroege zomer (maar vaak ook nog een herbloei) met lilapaarse bloemen (er zijn ook witbloeiende rassen)
lokken heel veel bestuivers, vooral hommels
bloemen zijn eetbaar

Knoflookbieslook (Allium tuberosum)

groeit aan, je kunt oogsten van eind maart tot in de herfst
plattere dikkere sprieten dan gewone bieslook, met zachte knoflooksmaak
bloeit in de zomer met witte bloemen
ook de bloemen zijn eetbaar

Bloedzuring (Rumex sanguineus)

jonge blaadjes hebben een prachtig contrast in het blad; heldergroen met bloedrode nerven
smaken heerlijk fris en zurig
knip regelmatig terug want de bloei stelt niet veel voor en zorgt voor minder mooi blad, maar blijft doorgroeien

Citroenmelisse (Melissa officinialis)

geurt bij aanraking sterk naar citroen
grote plant met heldergroen blad (er bestaat trouwens ook een ras met geel bont blad)

Laurier (Laurus nobilis)

flinke heester met glanzend zeer donkergroen blad, redelijk winterhard
wintergroen
bloeit in de zomer met zachtgele bloempjes
door formaat + wintergroen mooi achterin de tuin (wel in de zon) of als afscheiding

Maggi (Levisticum vulgare)

geurt bij aanraking sterk naar maggi
grote vaste winterharde plant
kan ook in de halfschaduw
bloeit in de zomer op ruim 160 hoge stelen met geelachtige schermbloemen

Munt (Mentha officinalis)

heerlijke geur, mooie bloei, etc. maar woekert en daardoor vooral handig in pot (zie aldaar)

Venkel (Foeniculum vulgare)

heel fijn aspergeachtig blad
er is een ‘gewone’ groene maar ook een extra mooi bronskleurig ras (GIant Bronze)
grote plant, ruim 140 centimeter hoog
bloeit in de zomer met gele schermbloemen
erg mooi in combinatie met felrode bloemen, grijsbladige koolsoorten, etc.

Omdat dit vaste planten (of heesters) zijn zul je er dus een vast plekje voor moeten zoeken en de andere planten eromheen moeten gaan zetten. Bepaal van tevoren goed wat je er mee wilt en waar je deze planten wilt zetten, zeker ook omdat een aantal soorten best groot worden en lastig te verplanten zijn (maggi, laurier, venkel)

Eenjarige kruiden voor zon/halfschaduw plus hun mooie-moestuin-eigenschappen:

Koriander (Coriandrum sativum)

vrolijke heldergroene planten
geuren bij aanraking (naar koriander, je moet daar wel van houden)
is zeer geschikt voor halfschaduw en lichte schaduw en niet heel veel planten zijn daarvoor geschikt
bloeien rond juli met witte bloemen die veel bestuivers lokken
na de bloei kun je ook nog de eetbare zaden oogsten

Peterselie (Petroselium crispum)

groeit na de oogst weer aan, je kunt er vanaf april tot de winter telkens weer nieuwe blaadjes van oogsten
is zeer geschikt voor halfschaduw en lichte schaduw en niet heel veel planten zijn daarvoor geschikt
er is krulpeterselie en platte peterselie, beiden hebben decoratief vrij donkergroen blad

Selderij (Apium graveolens)

groeit na de oogst weer aan, je kunt er vanaf april tot de winter telkens weer nieuwe blaadjes van oogsten
geurt bij aanraking (naar erwtensoep in mijn beleving 🙂 )
is zeer geschikt voor halfschaduw en lichte schaduw en niet heel veel planten zijn daarvoor geschikt

Eenjarig bonenkruid (Satureja hortensis)

heeft een wat mediterrane uitstraling door de grijsgroene kleine blaadjes en kleine witroze bloempjes
geurt warmkruidig bij aanraking

Champagneblad (Acmella oleracea)

mooie blad, donker-, bijna olijfgroen, met wat donkerpaars erin
opvallende bolbloempjes in geel met rood oog (die ook eetbaar zijn – niet perse lekker maar wel heel bijzonder doordat je er een ‘speekselvloed’ van krijgt)
je kunt er van juni tot in de late herfst van oogsten, de plant groeit na de oogst weer aan

Acmella oleracea, Nederlandse naam Champagneblad of ABC-kruid

Dille (Anethum graveolens)

heel fijn geveerd heldergroen blad
grote gele bloemschermen in de zomer
de zaden die daarna rijpen kun je oogsten voor bijvoorbeeld marinades of inmaak

Dragonafrikaantje (Tagetes lucida)

klein en compact (20-25 centimeter), handig voor pot of bak of voorin de tuin
geurige klein donkergroen blaadjes (anijsachtig)
bloeit de hele zomer en herfst met kleine enkelvoudige warmgele bloempjes
die bloempjes zijn ook eetbaar

Dropplant (Agastache)

geurt bij aanraking naar anijs
er bestaan meerdere rassen, die variëren in hoogte, bloemkleur (van geel en oranje tot roze, lila en paars), maar ook geur/smaak; soms meer richting munt, soms meer richting drop
de planten bloeien de hele zomer en lokken daarmee veel bestuivers
de bloempjes zijn ook eetbaar
zeker ook de moeite waard in pot of verhoogde bak, niet volledig winterhard maar prima als eenjarige te zaaien

Mosterd (Sinapis alba)

de jonge blaadjes zijn eetbaar en pittig van smaak
de planten worden uiteindelijk zo’n 160 centimeter hoog en bloeien in de vroege zomer met gele bloemen
na de bloei kun je de rijpe en gedroogde zaden oogsten (geel mosterdzaad, je kunt dan dus zelfs je eigen mosterd maken)

Varenbladlavendel (Lavandula multifida)

wordt ook wel bonenkruid-lavendel genoemd
zacht grijzig groen diep ingesneden blad
geurt bij aanraking warm kruidig
bloeit van eind juni tot in oktober met kleine lavendelblauwe bloempjes
de bloempjes zijn ook eetbaar
ook erg leuk/mooi in pot!!

Oost-Indische kers (Tropaeolum minus/majus)

mooi gevormd blad aan losse vrijelijk groeiende slingerplanten
kan dus ook klimmen
blaadjes zijn pittig van smaak, en ook onrijpe zaden zijn eetbaar (het pittigst van de plant)
ook in het hoofdstuk bloemen genoemd, want bloeit de hele zomer tot in november met vrij grote, opvallende en eetbare (pittig smakende)bloemen
‘Alaska’ is een ras met witbont blad, extra decoratief

Tropaeolum majus Alaska groeit en bloeit in een compostvat

Kruiden voor in pot plus de reden waarom en de eigenschappen die haar geschikt maken voor de mooie moestuin:

Basilicum (Ocimum basilicum)

houdt van warmte en daardoor extra geschikt voor pot of bak
er zijn veel rassen met flinke verschillen in geur en smaak (van citroenbasilicum en kaneelbasilicum tot echte Italiaanse Genovese-basilicum)
de verschillende rassen geven ook veel verschil in bladgrootte, bladvorm en bladkleur
bloeit in de zomer met kleine lipbloempjes die veel bestuivers lokken
ook de bloempjes kunnen per ras verschillend van kleur zijn (variërend van wit tot rozig, lila en zelfs paars): hoe donkerder het blad, des te donkerder de bloemkleur
de bloempjes zijn ook nog eetbaar

Honingkruid/Stevia (Stevia rebaudiana)

niet winterhard, in pot kun je de vaste plant in de winter vorstvrij zetten
zoeter dan suiker zonder calorieën
frisgroen blad

Citroenverbena (Aloysia triphylla)

niet winterhard, in pot kun je haar in de winter op een beschermde plek zetten (kan wel een paar graden vorst verdagen, mits niet te nat)
de frisgroene blaadjes geuren bij aanraking sterk naar citroen
bloeit in de zomer met kleine witroze bloempjes die ook eetbaar zijn

Munt (Mentha piperita en andere soorten)

woekert flink, daarom zeer geschikt voor de teelt in pot
er bestaan heel veel soorten en rassen (denk aan grapefruitmunt, citroenmunt, chocolademunt, gembermunt, etc.), met allemaal net weer een andere geur en smaak
bloeit middenin de zomer, met bloeiaartjes in (afhankelijk van soort/ras) wit, roze, lila tinten
de bloempjes lokken veel bestuivers, en zijn ook eetbaar
geurt heerlijk fris bij aanraking

Dit zijn natuurlijk niet alle bestaande kruiden, maar het is hopelijk een leuke opsomming van welke soorten je om welke reden, en op welke manier zou kunnen gebruiken in een mooie moestuin.

Tot slot volgt hieronder dan nog een lijstje van alle pagina’s die je binnen het hoofdstuk De Mooie Moestuin kunt bezoeken:

Inleiding
De (mooie) moestuin
Groenten in de mooie moestuin – overige gewassen
- Bladgewassen
- Koolgewassen
- Vruchtgewassen
- Wortelgewassen
Fruit in de mooie moestuin
Kruiden in de mooie moestuin (= deze pagina)
Bloemen in de moestuin
Dieren in de mooie moestuin

Volg ons op social media