Mooie moestuin – Wortelgewassen

Op deze pagina kun je binnen de groep wortelgewassen voor de mooie moestuin wat geschikte soorten en tips vinden.  Kijk dus  vooral hieronder naar de soorten en rassen die ik zelf erg mooi vind in een mooie moestuin.

En onderaan deze pagina vind je nog even de links naar de andere pagina’s binnen de hoofdstukken over de mooie moestuin.

 

WORTELGEWASSEN

 

Knoflook

Knoflookplanten lijken op het eerste gezicht niet heel decoratief. Sterker nog, tegen de tijd dat je de knofloken kunt oogsten, rond juli, is het blad lelijk bruin en geel, dor en bruin. Toch heeft ze wat ook pluspunten:

Knoflook poot je in principe voor de winter, in november. Ze lopen dan nog net voor de winter uit en je hebt dus plezier van het nog kleine maar toch wintergroene blad in de winter. En vervolgens is het dan heerlijk om als één van de eerste voorjaarsbodes in de tuin te zien dat die jonge knoflookplantjes rond eind februari/begin maart weer aan de groei komen. Je kunt dan wat voeding geven en water geven als dat nodig is. De eerste voorzichtige tuinklusjes na de winter dus.

Daarnaast maakt 1 knoflook 1 hoge lange sprieterige plant van zo’n 50 centimeter hoog. En dat is in een rijtje misschien saai:

 

Maar zo lelijk is ze eigenlijk niet. Ze zou veel beter tot haar recht komen tussen planten in met wat grover blad. Of planten met een andere kleurtje. Of wat vrolijke goudsbloemen. Bijna elke plant wordt mooier als je haar laat combineren met andere planten.

En de knoflookbol zelf is nog wel een ingenieuze plant, dat kun je na de oogst goed zien. En er zijn ook nog heel veel leuke rassen te koop; het blad is altijd groen maar kan wat kleiner en fijner of just groter en grover zijn. En de bollen kunnen groot of klein zijn, met veel of weinig tenen, en in de kleuren wit, rozig tot zelfs paars:

 

Als je de knofloken tussen andere planten laat groeien valt het niet zo op dat de planten afsterven rond de oogst. Knoflook neem sowieso niet zo veel plaats in beslag. En aangezien de oogst al in juli valt, kun je de plaats die vrij komt nog voor heel veel mooie en lekkere soorten gebruiken, van bietjes en worteltjes tot late stamboontjes, winterkolen, sla, rucola, en noem maar op.

 

Een groot assortiment van bijzondere en leuke knoflookrassen kun je vinden bij Leven van het Land.

En kijk voor informatie over de teelt nog even op deze pagina: Knoflook

 

Kroot / Rode biet

Bietjes zijn echt heel leuk in de mooie moestuin. Natuurlijk omdat ze lekker zijn, maar in de mooie moestuin kunnen ze met hun opvallende bladkleur of de vorm of kleur van de bietjes mooie combinaties vormen met andere planten in de tuin. Sterker nog; een rijtje bietjesmix is ook al heel mooi; met rassen in groen, groen-met-paars, en donkerpaars blad. En bieten in de kleuren wit, geel, oranje, lichtrood, donkerrood, donkerpaars, en dan ook nog rond of langwerpig.

 

Je ziet op de foto dat niet alleen de kleur van de bietjes per ras verschilt maar ook de kleur van het blad. Ook leuk in de keuken trouwens (denk aan een oranje bietenpuree, een salade met rauwe Chioggia-bieten (met rode ringen op een witte ondergrond), of diep donkerpaarse bietjes in zoetzuur. Bedenk dat voor het bereiden van de bietjes in bijzondere kleuren het altijd beter is om ze zo kort mogelijk te stomen. Van veel water en lang koken wordt de kleur vaak flets (en de smaak trouwens ook).

En bietjes groeien best snel (niet zo snel als sla maar wel sneller dan kool). Zaai dus elke 4 tot 6 weken weer wat nieuwe bietjes, tussen begin maart en begin augustus. Dan kun je daar nieuwe leeggekomen plekjes mee opvullen. En late bietjes blijven vaak klein maar zijn wel erg lekker, en houden soms (afhankelijk van het weer en de standplaats) tot in de winter gedeeltelijk hun blad.

 

Overigens is het jonge blad van bietjes ook nog eetbaar. De smaak van alle bietjesrassen zijn altijd wat aards en zachtzoet, maar die smaak kan bij de verschillende rassen (onder verschillende omstandigheden) iets variëren. Er bestaan heel veel en heel goede bietjesrassen, maar de rassen die daarnaast ook nog bijzonder zijn:

• Albina Ice (wit)
• Burpee’s Golden  en Boldor (geeloranje)
• Chioggia (wit met rode ringen)
• Cylindra (donker roodpaars, halflang)
• McGregor’s Favourite (zeer donkerrood, ook in blad)
• Crapaudine (donker paarsrood, langwerpig als een pastinaak)

Je kunt soms ook een mengsel van kleuren kopen, vaak onder de naam ‘Rainbow mix’.

Leuke rassen kun je vinden bij bijvoorbeeld De Nieuwe Tuin , maar ook bij Zaadhandel van der Wal, en ook bijvoorbeeld in Engeland bij Nicky’s Nursery

En kijk voor meer informatie over de teelt van bietjes nog even op deze pagina: Bieten/kroten

 

 

Radijs

Wat moet er nog over radijsjes gezegd worden; altijd lekker, en een snelle teelt, over een lange periode. Dat zijn al flink wat pluspunten. En dan komt daar nog bij dat er steeds meer leuke rassen op de markt komen; in kleuren variërend van wit en rood, tot paars, geel, groen, soms rond, soms langwerpig en soms zelfs ook binnenin het radjes een kleurtje.

En wist je dat je het blad ook kunt eten? Het is lekker pittig, bijvoorbeeld in een salade met andere saladeblaadjes. Grotere blaadjes vind ik persoonlijk minder lekker want dan wordt het wat ‘zacht behaard’. Je kunt radijs zelfs ook als kiemgroente kopen, dan is het nog pittiger.

 

Op de foto zie je verschillende radijsjes van zelf geoogste zaden, het zijn dan bijna toverballetjes qua vorm en kleurencombinaties.

Radijsjes kun je altijd zaaien, elke keer een kort rijtje tussen andere groenten of bloemen in. Ze nemen niet veel ruimte in, en de teelt van radijsjes gaat erg snel, binnen zo’n 6 tot 7 weken (afhankelijk van het weer en de zaaiperiode) kun je al verse radijsjes oogsten. Je kunt ze zaaien van begin maart tot september, en onder glas kun je ze ook nog in het vroege voorjaar zaaien.

Rammenas kun je trouwens ook bij de radijsjes rekenen; aan de smaak proef je hoe verwant ze zijn. En rammenas is er ook weer in kleurtjes; rond of langwerpig, bijna altijd veel groter dan radijs, in wit, roze, groen, rood, etc. En er is ook nog de zwarte winterrammenas, dan kun je zelfs in de winter radijsachtig pittige rammenas oogsten.

Radijs is eigenlijk familie van de koolsoorten, maar ik heb haar hier geplaatst omdat je er dus de ondergrondse knolletjes van eet.  als knolvoet optreden. De kwaliteit van radijsjes is hier in de vroege zomer vaak wat minder; door droogt en warmte kunnen de radijsjes zacht en bitter worden. Wij telen ze bij voorkeur in de koele voorjaars- en herfstmaanden.

 

Voorbeelden van de wat meer bijzondere radijsrassen:

• French Breakfast (rood met witte punt, langwerpig)
• IJskegel (wit, langwerpig)
• Green Goddess (groen)
• China Rose (rozerood)
• Helios (geel)
• Amethyst (lilapaars)
• Chinese Red Meat (witgroen van buiten, rozerood van binnen)
• Purple Plum (paars van buiten, wit van binnen)
• China Rose (langwerpig roze)
• Diana (paars met witte onderkant, ovaal)
• Ping Pong (wit en rond)
• Red Meat (wit met groen van buiten, roze van binnen)
• Blue Moon (violet van buiten en van binnen)

En zo kan ik nog wel 20 rassen opnoemen, er wordt flink geëxperimenteerd met kleuren en vormen en elk jaar komen er weer nieuwe rassen op de markt. De meeste van bovenstaande rassen zijn vrij algemeen verkrijgbaar. En je kunt ook van radijsjes vaak wel mengsels van verschillende vormen en/of kleurtjes kopen.

Kijk voor meer informatie over de teelt nog even op de pagina: Radijs

 

Uien

Voor uien geldt eigenlijk een beetje hetzelfde als voor knoflook; zeker niet de spannendste planten in de tuin. Maar als je ze wat beter bekijkt en bedenkt wat er allemaal mogelijk is, dan worden ze daar zeker wel leuke van. Denk bijvoorbeeld aan de verschillende rassen; er zijn witte uien, gele uien, rode uien, roze uien, en dan nog ronde uien, platte uien, ovale uien en reuzenuien. Dat maakt het allemaal al veel leuker, want uien groeien voor een klein gedeelte onder de grond en voor het grootste gedeelte boven de grond – dus ook al is het blad van alle soorten en rassen groen, de kleur van de uien zelf is nog prima te zien. Als je ze goed wilt zien, zet ze dan vooral niet tussen andere planten in je mooie moestuin in, maar zet ze een beetje langs de buitenrand zodat je ze uienkleur goed kunt zien.

 

Er zijn trouwens ook wel wat verschillen in smaak, rode uien zijn vaak wat pittiger, sommige uienrassen  zijn juist wat zoeter van smaak.

Net als voor knoflook geldt ook voor uien dat je ze in juli oogst en het blad van de planten dan geel/bruin en dor is geworden en je de leegkomende plekjes nog prima kunt vullen met heel veel soorten die je dan nog kunt zaaien (zoals de hierboven beschreven radijs, maar ook sla en andijvie, rucola, kool, zelfs nog bietjes, en venkel natuurlijk, etc.).

 

Rassen met bijzondere kleuren of vormen:

• Rode van Brunswijk en Red Baron F1 (rode ui)
• Albion F1 en White Magic (witte ui)
• Borettana en Piatta respectievelijk witte en rode platte ui)
• Ailsa Craig en Kelsae (reuzenuien , kunnen ruim meer dan 500 gram wegen, worden zelfs wedstrijden mee gehouden)
• Lange rode van Florence (ovale lichtpaarse ui)
• Barletta (zilverui)
• White Lisbon (witte bosui)
• Southport Red Globe (rode bosui)
• Ishikura (witte stengelui)
• Toga (rode stengelui)

Deze rassen zijn vrij algemeen verkrijgbaar, hetzij als plantui, of als zaaiui. Kijk voor de teelt van uien nog even op deze pagina: Uien

 

 

Worteltjes

Ook worteltjes worden steeds mooier in de moestuin (en op je bord). 20 jaar geleden waren er zomerworteltjes en winterwortelen maar tegenwoordig zijn er worteltjes, conisch gevormde worteltjes, ronde (Parijse) worteltjes, rode worteltjes, paars worteltjes die van binnen oranje zijn, paars worteltjes die ook van binnen paars zijn, gele worteltjes en ook witte worteltjes.

En dat is heel leuk bij de oogst maar dat is onder de grond, boven de grond zijn alle worteltjes gewoon worteltjes. En daar is niks mis mee, want het lof van worteltjes is heel fijn om naar te kijken; het is fijn, diep ingesneden, lichtgroen van kleur, en zo licht dat het bij wat wind bijna kan ‘wiegen’:

 

En daarmee is het al leuk om mee te combineren (bijvoorbeeld met groenten met groter en breder blad in een donkere kleur (zoals donkerbladige bietjes, of breedbladig mosterdblad). De felgroene kleur past ook mooi en energiek bij bloemen in bijvoorbeeld de contrasterende kleur rood, of bij paarsbladige grote slabladeren. Of juist rustgevend bij witte bloemen en zachtgroen blad als van groen snijbiet met witte nerven. Dus ideaal om mee te combineren, bijna zoals je dat kunt met aspergeblad in een boeket bloemen 🙂 .

Worteltjes kiemen langzaam maar groeien redelijk snel, je kunt ze niet goed voorzaaien en moet ze dus ter plaatse zaaien. Maar in een mooie moestuin kun je bedenken of je dat dan in een rijtje wilt doen (en in de breedte is dan ook al eens wat anders dan in de lengte) of in een andere vorm zoals diagonaal of in een vierkant of driehoek.

En wissel dus af met blad of bloemen in een contrasteren vorm, grootte of kleur.

Voorbeelden van worteltjes die niet alleen lekker maar ook nog mooi en bijzonder zijn:

• Parmex (ronde oranje Parijse worteltjes)
• Cosmic Purple, Purple Haze en Purple Elite F1 (paars van buiten en geel of oranje van binnen)
• Rothild, Atomic Red, Red Samurai, en Malbec F1 (rood)
• Yellowstone, Amaraillo, Yellow Sun, Mello Yello, en Gold Nugget (geel)
• White Satin, Snow White, en Creme de Lite (wit)
• Deep Purple, Pusa Asita, en Purple Sun (donkerpaars van buiten en van binnen)
• Gniff (paars van buiten en wit van binnen)

En er worden ook wel zaden van een worteltjes-mengsel aangeboden, vaak onder de naam Rainbow-mix (als je op seeds + rainbow mix googelt vind je van alles, van mengsel van bietjes en worteltjes tot snijbiet, tomaten en paprika’s 🙂 .

 

En tot slot volgt hieronder dan nog een lijstje van alle pagina’s die je binnen het hoofdstuk De Mooie Moestuin kunt bezoeken:

• Inleiding
• De (mooie) moestuin
• Groenten in de mooie moestuin – overige gewassen
  • Bladgewasen
  • Koolgewassen
  • Peulgewassen
  • Vruchtgewassen
  • Wortelgewassen (= deze pagina)
• Fruit in de mooie moestuin
• Kruiden in de mooie moestuin
• Bloemen in de mooie moestuin
• Dieren in de mooie moestuin
• ‘Spullen’ in de mooie moestuin