Combinatieteelt

Allereerst: wat is combinatieteelt eigenlijk?

Het is het combineren en dus naast elkaar planten van (moestuin)planten die een goede invloed op elkaar hebben. En het vermijden van combinaties die een slechte invloed op elkaar hebben.

Zo maar wat voorbeelden van een goede of slechte invloed:

• de gevoeligheid voor ziekten of schimmels
• het aantrekken of afstoten van plaagdieren
• elkaar verdringende wortelgestellen
• planten die schaduw geven
• soorten die in een bepaalde combinatie een betere of minder lekkere smaak krijgen
• soorten die een betere of juist minder goede opbrengst geven
• planten die de grond bedekken en zo de groei van onkruid tegenhouden
• planten die zorgen dat andere planten meer voeding op kunnen nemen
• planten die veel bijen en hommels lokken en voor de bevruchting van er naast staande bloeiende groenten kunnen zorgen
• etc.

En het is bij combinatieteelt dus de kunst om zoveel mogelijke goede combinaties te maken en zoveel mogelijk slechte combinaties te vermijden.

Ik zeg het maar gelijk eerlijk, dit is geen makkelijk onderwerp, het wordt voor mij nog wel een flinke puzzel om deze pagina tot een goed einde te brengen. Dat komt omdat ik persoonlijk vind dat moestuinieren vooral leuk en niet te moeilijk moet zijn. En combinatieteelt is best moeilijk, zeker als je ook nog een vruchtwisseling aan wilt houden, en ook nog zo lang mogelijk wilt zaaien/planten/oogsten: een 5-sterrencryptogram is er niks bij. Combinatieteelt kan heel leuk zijn, zeker als het werkt en je ziet wat een goede invloed bepaalde planten op elkaar hebben.

Maar als je elke goede combinatie wilt volgen en elke slechte combinatie wilt vermijden zul je tegen heel veel beperkingen in het tuinieren zelf aanlopen. Bijvoorbeeld in het kiezen van wat je lekker vindt (wat als worteltjes en uien een heel goede combinatie zijn maar je worteltjes eigenlijk helemaal niet zo lekker vindt?). Maar ook welke planten je qua vorm en kleur mooi bij elkaar in de tuin vindt staan en welke soorten je in welke periode nog kunt zaaien, etc. Ik wil niet min of meer bang worden gemaakt met de melding dat bijvoorbeeld asperges en aardappelen slechte buren zijn. Waarom eigenlijk? En moet ik dan, als het soms niet anders kan en ze toch naast elkaar staan, de hele zomer met argusogen naar de asperges en aardappelen kijken? En waar moet ik dan bang voor zijn? Worden de asperges ziek, hebben de aardappelen minder opbrengst, waar moet ik op letten en wat kan ik verwachten? Ik had trouwens vorig jaar teveel pootaardappelen (of te weinig tuin :-)), en kon het restje pootaardappelen alleen nog kwijt in een hoekje naast de groene asperges. Uiteindelijk groeiden de asperges prima en hadden we ook een goede oogst van mooie en gezonde aardappelen. Dat kan toeval zijn geweest maar misschien zijn het niet perse heel goede buren maar ook niet heel slechte.

En als ik eerlijk ben vind ik het soms ook klinkklare onzin. Als je googelt op combinatieteelt vind je telkens weer ellenlange rijen met soorten van goede buren/combinaties en juist slechte buren/combinaties. Alsof ooit iemand een lijst heeft gemaakt die telkens opnieuw gekopieerd en geplakt wordt. Maar zonder uitleg of verklaring. Het zijn (vaak dezelfde) rijen van schijnbaar verboden en juist verplichte combinaties. En daar ben ik altijd wat allergisch voor, ik wil graag wat leren en het graag goed doen maar tuinieren is geen wetenschap; wat in een tuin in Limburg werkt kan soms in een tuin vlak bij zee juist een heel andere uitkomst geven. En combinatieteelt is een radar in het grotere geheel van tuinieren: rassen, grondbewerking, kwaliteit van zaden, verzorgen van zaailingen, vocht en voeding, klimaat, etc. zijn ook allemaal radars. Het is de reden waarom tuinieren zo leuk is: elk jaar is weer anders, er is zoveel te leren, en er mislukt ook altijd wel wat: het is de kunst om te doen wat je kunt en te genieten van wat lukt :-).

Zomaar een voorbeeld van een combinatieteelt zoals je die in rijtjes op internet kunt vinden is die van aardappelen. Voor deze pagina moet ik natuurlijk flink googelen en mijn neus in de boeken steken. Ik heb even opgezocht wat de slechte buren van aardappelen zijn volgens de veel op elkaar lijkende lijsten: slechte buren zijn tomaten, tijm, courgette, komkommer, kamille, framboos, pompoen, selderij, ui, rozemarijn, munt, zonnebloem, melde en worteltjes. En misschien ben ik er dan ook nog wat vergeten. Maar als ik dat allemaal wil aanhouden, wat kan ik dan nog wel naast aardappelen zetten? Want de moeilijkheid is dat de soorten die je er wel naast kunt planten dan weer andere goede en slechte buren hebben. En ik houd niet altijd een vruchtwisseling aan maar bij aardappelen altijd wel dus ik zal ook nog rekening moeten houden met er in de afgelopen 4 jaar groeide. Zoals gezegd; het is een enorm moeilijke puzzel waar ik geen tijd maar ook geen zin in heb. Ik zie de logica in van sommige combinaties in. Tomaten en aardappelen zijn beide gevoelig voor Phytophthora – aardappelziekte – dus die combinatie zou ik zelf zeker ook vermijden. Maar waarom zou ik de pot met munt niet in de buurt van het vak van de aardappelen mogen zetten?

Ik ben trouwens voor het mengen, van bijna alle soorten planten in de moestuin. Zoals in de natuur ook geen rijtjes of vakken fluitenkruid naast rijtjes brandnetels en daarnaast dan weer bosjes smeerwortel staan. Ik heb daar eens een uitgebreid blog over geschreven en als dit onderwerp je interesseert is het misschien handig en leuk om dat ook te lezen: Vruchtwisseling of polycultuur. Ook al wil ik zoveel mogelijk mengen, soms gaat dat niet. Ik kan niet op 100 verschillende plekjes in de tuin 1 worteltje zaaien. En de grap van stokbonen is dat ze bij elkaar in een rijtje stokken klimmen, of in een wigwamvorm en elkaar vasthouden. Mais heeft de beste bevruchting (door de wind bestoven) en dus ook de mooiste volle maiskolven als ze in een blok worden gezet. Maar ik kan voor dat blok met maisplanten wel bloemen of kruiden zetten, of een koolplant naast een courgette, en bloemen tussen groenten in, of kruiden op de hoeken, etc. Zoals je op de foto hieronder combinatie ziet van afrikaantjes, basilicum en snijbiet:

Ik hou me dus zeker niet altijd aan al die rijtjes met goede en slechte buren. Niet omdat ik daar gewoon geen zin in heb, maar omdat ik niet begrijp waarom. Nog een voorbeeld: peterselie en selderij zijn slechte buren. Waarom? Omdat ze allebei van voedzame vochtige grond en halfschaduw houden komen ze hier heel vaak toch naast elkaar terecht. En in 9 van de 10 tuinjaren groeien ze allebei prima.

Genoeg over de onzin van combinatieteelt, want combinatieteelt heeft zeker zin! Het kan ziekten of plagen voorkomen, zorgen voor een goede groei of betere vruchtzetting, etc. Ik wil hieronder graag een lijst van alle goede en slechte buren in de moestuin. Maar dan alleen de combinaties met opgaaf van reden. Zodat iedereen zelf kan bepalen of die reden belangrijk genoeg is om die combinatieteelt in de tuin te volgen. Want het is natuurlijk belangrijker wanneer een goede combinatie ervoor zorgt dat die soorten minder last krijgen van een bepaalde ziekte of plaag dan wanneer het zorgt voor minder onkruidgroei (ook handig, maar als ik moet kiezen tussen minder ziekten en minder onkruid kies ik zelf voor dat eerste).

Nu ik eigenlijk nog moet beginnen aan de lijst met alle soorten en hun goede en slechte buren plus vermelding van de reden waarom, lijkt het een nogal megalomaan project :-). En ik kan dat niet alleen. Ik ken er een aantal maar zeker niet allemaal. En ik kan zoeken en googelen maar soms kom je ook bij toeval achter een goede of juist slechte combinatie, of is er ervaring met een bepaalde combinatie nodig.

En daarom hoop ik dat ‘we’ deze pagina/lijst met elkaar kunnen maken. Elke reactie is van harte welkom en als de reden van een goede of slechte combinatie plausibel klinkt of door andere mensen wordt herkend zal ik die in de lijst toevoegen. Uiteindelijk zal ik dan ook een keer de reacties op moeten gaan ruimen want ik hoop op veel hulp en tips en als ze in de lijst staan maar ook nog in lange rijen met reacties, dan wordt het alsnog onoverzichtelijk.

Ik hoop op veel hulp en ben alvast heel dankbaar voor elke reactie!! Ik ga alvast beginnen en hoop elke week wat soorten toe te voegen……..