Mest

Zoals beloofd een blogje blog over hoe wij mest gebruiken in onze tuin. Dat levert dan een blog op met informatie die allesbehalve wetenschappelijk bewezen is, ik wil alleen aangeven hoe wij mest gebruiken in onze tuin en hoe wij denken dat mest onze tuin verrijkt.

Er bestaan natuurlijk meerdere mestsoorten, kippenmest, koeienmest, paardenmest. Wij gebruiken paardenmest, simpelweg omdat wij dat elke winter van een dichtbij gelegen manege krijgen. De foto’s in dit blog zijn dan ook nog wat oudere foto’s, omdat we pas paardenmest krijgen wanneer de paarden op stal staan. Ze lopen nu nog lekker in de wei, zo rond half tot eind oktober, afhankelijk van het weer, gaan de paarden op stal, en dan komt dus ook de eerste mest.

En dat is een mooi moment want dan is de tuin een beetje opgeruimd en hebben we tijd en plaats om paardenmest te kruien en kwijt te kunnen.

Allereerst; mest is geen voeding. Er zit wel voeding (als in NPK – stikstof, fosfor en kali) in mest maar dat zijn zeer kleine hoeveelheden, zeker niet voldoende om intensief op te moestuinieren. Bovendien krijgen wij paardenmest en die bevat veel stro. Daar zijn wij blij mee maar de mest zal met het stro moeten composteren en voor composteren is stikstof nodig. Dus de voeding die in de mest zit zal voor een deel ook nog worden gebruikt voor de compostering.

Kijk vooral even in deze tabel naar voedingswaarden van verschillende soorten mest en meststoffen: Meststoffentabel in PDF.

Als paardenmest gemiddeld maar 0,5% stikstof, 0,3% fosfor en 0,5% kalium bevat, waarom zou je dan je rug breken op al die karren en kruiwagens paardenmest? Omdat je er indirect de grond mee ophoogt, de structuur verbetert en bodemleven toevoegt. Dat zijn voor ons de 3 belangrijkste redenen voor het gebruik van paardenmest.

Paardenmest met stro moet dus composteren, en er wordt gezegd dat je rijpe = oude mest moet gebruiken. Maar al sinds 1991 gebruiken wij verse paardenmest in de tuin. Op 2 voorwaarden, wij spitten of werken de mest onder en dat doen we in november of december. De mest die na december komt gaat niet meer in de tuin maar op de composthoop. Want van de mest die we in november en december onderwerken weten we dat die nog maanden (tot ongeveer half/eind maart) de tijd heeft om te composteren. Van de mest die we in het nieuwe jaar krijgen weten we niet zeker of er nog genoeg tijd is om te composteren voor het voorjaar/nieuwe tuinseizoen begint.

Er zijn 2 vakken die we uitsluiten van verse mest:

• uien, sjalotten, knoflook en wortelen
• bonen

Bonen houden niet van verse mest. Uiachtigen en worteltjes zijn gevoelig voor uienvlieg, koprot, wortelvlieg, etc., en we willen met onze verse mest die ziekten en plagen niet lokken/aanwakkeren.

Maar alle andere vakken krijgen hier dus verse mest, in het oude jaar, zodat de urine van de paarden nog kan uitspoelen en de mest met het stro kan composteren.

Zoals gezegd, er zit maar heel weinig voeding in mest, vers of rijp, we gebruiken het vooral om de structuur van onze vette kleigrond te verbeteren en bodemleven toe te voegen. Helaas maak ik pas sinds 2009 regelmatig foto’s van onze tuin, van de eerste 18 jaar volkstuin heb ik dus geen beelden. Maar op deze foto’s kun je wel een klein beetje het verschil zien:

De volkstuin, gespit in 2009. En bij het spitten werken we dan verse mest onder (mits het voor eind december is):

Niet heel goed te zien maar betere foto’s heb ik niet. Je ziet in ieder geval dat de kleigrond glimmend en in ‘bonken’ bovenop liggen. Hieronder zie je dezelfde grond na het spitten in 2013. Je ziet dat de ‘bonken’ vette klei minder groot zijn en minder glimmen, ze vallen bij het spitten vaak al deels uit elkaar.

Je kunt dan ook een beetje bedenken dat als dit het verschil is tussen 2009 en 2013, hoe erg onze vette kleigrond dan was in 1991. We konden er toen lekker mee kleien 🙂 . En als we toen spitten, kon dat alleen maar met een scherpe spa, en dan kwamen de plakken vette klei als dakpannen schuin op elkaar te liggen. Elk jaar grote hoeveelheden verse en oude stalmest hebben de grond gemaakt zoals die nu is.

Bedenk dat onder deze bovenlaag de klei nog steeds klei is, bij wateroverlast zien we nog steeds dat de grond dichtslaat (zelfs bijna rioolachtig kan ruiken), en dat water heel lang kan blijven staan. Eigenlijk is de grond hier tussen half oktober en eind maart altijd nat.

Afijn. Verse mest, zo komt ze aan:

Zoals gezegd, we krijgen het van een dichtbij gelegen manege. Eens per 2 tot 4 weken wordt zo’n kar als deze neergezet en een paar dagen later weer opgehaald. Vaak begint de mest op de kar al te composteren, waarbij we wel eens temperaturen hebben gemeten van 70 graden.

Het wit op de foto is composterende mest/stro, je ziet er wat rook vanaf komen en het wit lijkt een beetje op ‘as’.

En zo gaat het dan naar de tuin:

Als je je grond wilt verbeteren heb je niet genoeg aan 2 kruiwagens mest.

Elk najaar werken we wel zo’n 30 tot 50 volle kruiwagens verse paardenmest op onze tuin onder de grond. Tot verwerking gooien we ze op grote hopen zodat ze alvast kunnen beginnen met composteren.

En de mest die vanaf januari nog wordt bezorgd gaat de composthoop in:

Dat lijkt heel veel, en dat is het ook, maar binnen 3 weken na deze lading is de mest al tot de helft ingezakt. En dan kan er weer een schepje bovenop 🙂 .

Uiteindelijk kun je ergens na ongeveer een half jaar tot een jaar (afhankelijk van het weer, de samenstelling, regen/vocht) zie dat de mest verandert in een soort compost:

Het verschil tussen verse mest en oude/gecomposteerde mest kun je het best op deze foto zien:

Rechts verse mest die we ergens in de tuin onder willen gaan werken. En links oude/gecomposteerde mest die we ook ergens willen onder gaan werken. En dat doen we dan vaak bijvoorbeeld in de kas. Want verse mest in de kas vinden we geen goed idee. Zoals gezegd wordt verse mest in de tuin ondergewerkt en gaat daar onder invloed van tijd, samenstelling en vocht composteren, maar in de kas regent het niet. Om die reden gebruiken we in de kas liever rijpe/oude/gecomposteerde mest en gebruiken we verse mest buiten (ik kan het niet vaak genoeg benadrukken; mits het nog in het oude jaar is en er dus genoeg tijd is om in de grond te composteren voor de lente en het tuinseizoen weer begint)

Tot slot dan nog iets over onze grond; elk jaar mest onderwerken heeft onze vette kleigrond verbeterd, maar ze kan hetzelfde doen op zandgrond. Uiteindelijk levert het humus op, verbetert het elke bodem door structuur en samenstelling. En ze levert niet veel voedingsstoffen maar bijvoorbeeld wel onmisbare sporenelementen, en heel veel bodemorganismen die ook weer helpen om je grond levend en gezond te maken en te houden.

Conclusie: vroeger hadden wij een pikhouweel (dat is overdreven), maar in ieder geval wel een drietand en/of cultivator en/of rolschoffel) nodig om onze grond te bewerken. Vaak moesten we in het voorjaar in een droge week ook de grond eerst water geven voor we de keiharde kleibonken fijn konden maken. Nu kunnen we met een hark in het voorjaar onze grond zonder problemen fijnharken:

En ook dit is nog een foto van 2013. Ondertussen hebben we al voor een deel verhoogde bakken. Want tijden veranderen, mensen ook, inzichten idem dito, en tenslotte ook nog het weer.

En die verhoogde hebben we gevuld met alles wat voorhanden was. Ik heb van Pokon een aantal zakken Mix voor je moestuinbak gekregen, en daar zijn we erg tevreden over. En we hebben een deel gevuld met zelf gemaakte compost en met verse en/of oude stalmest. Die laatste bakken hebben maar één nadeel; ze zakken nog wel flink in (na het composteren). Dus gaan we die bakken komende winter aanvullen, met rijpe mest/compost.

We hebben nu alleen nog maar verse mest nodig voor in de compostbak, om te rijpen voor kas en verhoogde bak. En voor in de verhoogde bakken die we nog gaan maken. Na ruim 25 jaar elk jaar tientallen kruiwagens verse en oude mest en compost kruien en sjouwen kunnen we het een beetje rustiger aan doen 🙂 .

Tot slot wil ik ook nog even de link geven naar mijn blog op de website van Pokon, en die gaat over chinensepepers, met een rijtje rasnamen van deze groep pepers die wel dat bijzondere aroma hebben maar veel minder heet zijn. En een nieuw en erg lekker recept (vind ik dan) van appelsambal: Chinensepepers

In het volgende blog iets over de voortgang van het opruimen in de tuin (we schieten lekker op joh, met dit fijne tuinwerkweer). En daarna op verzoek eens iets over het winterklaar maken van de tuin.