Haast

En zo is het ineens herfst, letterlijk en figuurlijk. Tjonge, ik was helemaal nog niet toe aan kou, onweersbuien, windkracht 7 en kortere dagen. Ook de tuin schrikt er een beetje van. Ineens vallen bladeren, moeten in de kas de eerste tomatenplanten worden geruimd (al staan er ook een aantal waar ik nog steeds lekker verse tomaatjes van kan oogsten en die nog even mogen blijven), storten de komkommerplanten in en rijpen de pepers nu juist volop. Buiten krijgen de koolplanten het nu juist meer naar hun zin en ook de bietjes en snijbiet schrikken niet van de weeromslag. Uiteraard tiert het onkruid nog weliger (voor zover dat nog mogelijk was).

Op 16 augustus schreef ik dit blog: Over stekken. In die week stekte ik, voor blog maar vooral voor eigen gewin, behoorlijk wat planten. We zijn nu 6 weken verder en de meeste stekken willen heel graag een eigen potje waar ze zich goed (dus zonder concurrentie) in kunnen ontwikkelen. Haast is geboden want er zitten ook soorten tussen die matig winterhard zijn en die eigenlijk nog even zouden moeten groeien voor het serieus koud wordt en de winter begint (waarschijnlijk overwinter ik ze in de koude kas, sommige soorten misschien zelfs maar in huis).

Niet alle stekken hebben het trouwens overleefd, een scoringspercentage van 100% heb ik nog nooit gehaald. Maar tot nu toe ben ik echt niet ontevreden. Niet alle stekken zijn al klaar om overgepot te worden hoor. Er zijn 2 zaken waar je op kunt letten wanneer je overweegt om te gaan verpotten: de eerste is dat een stek voldoende worteltjes moet hebben (die je dus uit de afwateringsgaten moet kunnen zien groeien). De tweede; als een stek er nog net zo bij staat als toen ze de pot in ging kun je ervan uitgaan dat ze nog geen of weinig nieuwe worteltjes heeft gemaakt. Als je duidelijke groei van bladeren en/of zijscheuten ziet, dan moeten er ook worteltjes zijn (want zonder blad geen groei van wortels en andersom).

Er komt dus een moment dat je het idee krijgt dat de stekken klaar zijn om verder te groeien in een eigen pot. Dat verpotten hoeft trouwens niet, je kunt ook de hele pot met meerdere stekken intact laten en de hele kluit uitplanten wanneer de stekken groot genoeg zijn. Dat kan bijvoorbeeld handig zijn bij vaste planten waarbij de meerdere stekken bij elkaar uiteindelijk 1 grotere pol wordt. Bij (fruit)struiken is het juist niet handig omdat de wortels met elkaar concurreren, een deel het niet overleeft en je later ook nog moet snoeien en leiden. Bovendien: als je meerdere stekken hebt die het hebben overleefd is er niets leukers om van elke stek afzonderlijk een gezonde plant te maken. Waar je die vervolgens in vredesnaam allemaal moet laten is van latere zorg 🙂

Er zijn 2 opties bij het scheiden van de stekken (ervan uitgaand dat er meerdere per potje zijn, anders is het natuurlijk heel makkelijk en pot je het hele kluitje met stek op in een wat groter potje met wat verse potgrond erbij). Eigenlijk gaat het min of meer hetzelfde als bij het scheiden van breedwerpig gezaaide zaailingen: je kunt de stekken van elkaar scheiden in kletsnatte of juist (bijna) kurkdroge grond. Je wilt zo min mogelijk wortels beschadigen, daarom is snijden, scheuren of knippen van wortels de minst goede optie (al kan het ook hoor, als stekken goed doorworteld zijn herstellen ze er meestal goed van, maar het heeft niet de voorkeur). Het is de bedoeling dat je de wortels van elkaar scheidt door ze zo losjes mogelijk van elkaar te ‘wrikken’ zodat alle stekken zoveel mogelijk wortels behouden. En dat kan heel goed als de wortels en de grond eromheen zo kletsnat als modder zijn (bijvoorbeeld door ze meerdere keren in een emmer water te dompelen), je kunt de wortels dan als het ware los spoelen/weken en voorzichtig uit elkaar trekken. Zo doe ik dat bijvoorbeeld vaak bij slazaailingen, zoals je op deze oude foto ziet:

De andere optie is om de grond juist eerst voor een groot deel uit te drogen, zo droog mogelijk maar de stekken moeten natuurlijk wel in leven blijven. Deze tweede manier kost vaak wat meer tijd want niet elke pot met stekken is op hetzelfde moment precies droog genoeg (zeker als je ook nog verschillende formaten potjes gebruikt zoals ik vaak doe). Zelf vind ik dit juist prettig en handig; ik kijk elke 2 dagen even onder de overkapping welke potten met potgrond en stekken droog genoeg zijn om te verpotten, zo hoeft niet alles tegelijk

Bij deze methode wrik je op dezelfde manier als in de kletsnatte grond maar zul je zien dat de grond tussen de worteltjes zo droog is dat die er tussenuit valt waardoor je de worteltjes voor een groot deel intact kunt laten.

Na het delen en oppotten geef je uiteraard weer gelijk ruim water, bij de laatste = droge manier van het scheiden van de wortels is dat nog belangrijker dan bij de eerste = natte manier. Maar uiteindelijk gaat het er bij het water geven niet alleen om dat de wortels voldoende water hebben maar ook dat alle gronddeeltjes rond de wortels worden gespoeld/omgeven. En uiteraard geeft een niet te warme dag en een paar dagen acclimatiseren in de halfschaduw het beste resultaat.

En voor je het weet zit je dan dus met flink wat stekken van flink wat soorten. Mmm, ik ga ze later in achtertuin en op de volkstuin uitplanten maar ga er ook een aantal aan tuinburen/-vrienden weggeven want ik hou nu eenmaal ook van variatie in soorten en kleuren. Ik ben niet het type van 6 dezelfde planten van hetzelfde ras/kleur/hoogte/bloeitijd in de tuin. Ik weet het, dat brengt eenheid en rust, maar ik ben nu eenmaal meer een kakofonie-type 🙂

Afijn, eerst maar eens alle laatste stekken delen en oppotten. Dan de kas opruimen en leeg maken. Dan de terrastafel naar binnen en dan de stekken op de fiets mee naar de tuin zodat ze op de terrastafel in de kas kunnen overwinteren (werkt hier altijd beter dan op de grond want die grond trekt in de winter koud op en er is ook meer kans op schade door slakken, muizen, etc.).

Ik heb trouwens niet alleen haast met het verpotten van stekken, ook in de moestuin voel ik de druk. Ik heb groenbemesters gekocht en die moeten toch voor begin tot half oktober gezaaid zijn. Ach, aan de andere kant; wat niet lukt, dan volgend jaar. Ik maakte al 1 vak schoon:

Zeven kruiwagens onkruid (voor zover ‘on’ kruid bestaat) uit 1 vak van 3 x 2,5 meter. Het is toch gek: vroeger vond ik zo’n vak dat helemaal ‘schoon’ was prachtig, die donkere losse grond vol leven, door alle mest en compost die we elk jaar toevoegen. Ik vind het nu ook nog steeds mooi hoor; voldoening van al het werk, en je ziet waar je bent gebleven :-). Maar tegelijkertijd zie ik nu ook dat er iets niet klopt. Want kale grond is natuurlijk niet natuurlijk. En ik bedenk dat alles wat daar in dat stukje grond leeft nu snel actie moet komen, om zich te wapenen tegen droogte of juist regen, tegen kou of warmte en tegen dieren die wat te eten zoeken. Ik heb direct na de foto de groenbemester (Westerwold’s raaigras) gezaaid, ingeharkt en water gegeven (want vorige week was het nog mooi weer). En ondertussen is het al een aardig groen veldje aan het worden. Gelukkig maar 🙂