Tomaten stekken

Ik heb in 2014 al eens een blog geschreven over het stekken van tomaten. Maar dat is dus al weer een paar jaar geleden, en in de enorme stroom van alle berichten/blogs is dat blog wellicht niet zo gemakkelijk meer te vinden. Daarom heb ik besloten er ook maar een pagina over te schrijven, en die aan de teeltpagina van de tomaat vast te plakken.

Want tomaten stekken is zo gemakkelijk, handig en nuttig. Tomaten lijken heel sterk, kiemen en groeien snel en makkelijk. Maar tegelijkertijd zijn ze ook heel kwetsbaar en gevoelig voor ziekten en gebreken. In onze kas zijn er altijd wel een paar tomatenzaailingen die het kort na het uitplanten begeven (en dat is vrij normaal, een verlies van 2 of 3 zaailingen op in totaal 100 uitgeplante tomaten is geen uitzondering). Soms zijn slakken of pissebedden de oorzaak, soms zijn zaailingen al sinds de kieming wat zwakker dan andere zaailingen en kwijnen ze uiteindelijk gewoon weg. Soms is de plotselinge overgang van huis naar de kas de schuld (zeker als het daar in mei al extra warm en zonnig blijkt te zijn). Maar het dood gaan van wat zaailingen hoeft zeker niet de reden te zijn om te stekken. Het kan ook gebeuren dat je een dure plant in de winkel koopt en er daar eigenlijk graag nog wel wat meer planten van wilt. Of dat er van oudere zaden nog maar 1 of 2 kiemen. Of dat je om welke reden dan ook nog maar 1 of 2 zaden van een mooi en/of lekker ras hebt. Of je planning klopte niet helemaal en je komt er in mei achter dat je nog een leeg plekje in de kas hebt. Kortom, redenen genoeg om tomaten te stekken.

Door tomaten te stekken kun je alsnog heel gemakkelijk eventuele lege plekken opvullen, want stekken gaat sneller dan zaaien. En daarmee bedoel ik dan niet de handeling zelf maar ongeveer 3 weken na het stekken heb je al een nieuwe jonge plant die je kunt uitplanten (terwijl bij zaaien de zaailingen na 2 weken pas net zijn gekiemd en nog echte zaailingetjes zijn).

Voor de buitenteelt kun je tot en met de hele maand mei stekken. Voor in de kas kan dat zelfs nog wel tot ergens halverwege juni (omdat je daar nog wel tot zo rond oktober kunt oogsten kun je dus ook nog later stekken). Het hangt natuurlijk ook een beetje af van het tomatenras dat je stekt af; een vroege cherrytomaat heeft meer kans op alsnog een prima oogst dan een late grote vleestomaat.

Ik heb zelf begin juli zelfs nog eens tomaten gestekt, in de kas kon ik vervolgens in september nog 2 trossen cocktailtomaten oogsten, en voor een lege plek is dat toch beter dan niks. Maar hoe vroeger je kunt stekken, des te groter is de kans op een volledige oogst van 4 tot 8 trossen tomaten (afhankelijk van ras en standplaats).

Afijn. Voor het stekken neemt men een gezonde plant die gediefd mag worden :- ) :

 

Om te zorgen dat de diefjes die je als stek wilt gebruiken gezond en sterk zijn verwijder je de kleinste diefjes en laat je 1 of 2 dieven per plant zitten zodat die nog wat kunnen groeien en de energie niet naar de andere kleine diefjes gaat. Oftewel; liever per moederplant 1 of 2 sterke dieven om te stekken dan 5 kleinere en zwakkere diefjes.

Dit is wat er dan overblijft, de 2 onderste dieven heb ik laten zitten en die mogen nu nog een paar dagen groeien.

 

Wat is het beste formaat van een dief om te stekken? Ik kies graag dieven uit die zo’n 6 tot 8 centimeter groot zijn (maar dat wil niet zeggen dat een wat kleiner of groter formaat niet lukt hoor). Bij voorkeur kies je het formaat waarbij er genoeg stengel is om voor een deel onder de grond te kunnen worden gestoken, maar nog klein genoeg om niet heel groot blad of zelfs al bloemknopjes te hebben (want dat is normaal gesproken heel nuttig maar voor het dieven ‘verspilde energie’).

Dit worden de diefjes om te stekken, en ik stek nu de achterste dief want die is wat groter, de voorste laat ik nog even zitten:

 

Stap 1: zet alles klaar. Je gaat straks iets van een plant halen dat direct na het afbreken ten dode is opgeschreven en je wilt dan niet nog ergens een zak potgrond open hoeven te trekken of je gieter kwijt zijn of geen mesje kunnen vinden.

 

De benodigdheden die je klaar zet voor je gaat stekken:

• een gieter met water
• een bakje met water
• een busje stekpoeder (*zie opmerking hieronder)
• een scherp mesje
• geschreven labeltjes
• voldoende potjes
• die potjes vul je ook gelijk met een potgrondmengsel van 5 delen potgrond en 1 deel brekerzand en/of wat vermiculiet (hetzelfde mengsel als waarin je zaait)
• en in dat potgrondmengsel in de potjes maak je zelfs ook gelijk al gaatjes waar je de stekjes in kunt steken

* Stekpoeder is niet verplicht maar het helpt wel om sneller worteltjes te maken en het gaat schimmelen van het snijvlak en de jonge worteltjes tegen. Een busje kost nog geen 7 euro en je hebt daar jaren plezier van. Ter illustratie heb ik in 2018 10 tomaten gestekt met stekpoeder en 10 zonder stekpoeder (in dezelfde week en onder dezelfde omstandigheden als grond, plaats, vocht en warmte). Van de 10 tomatenstekken met stekpoeder overleefde 8 stekken die uitgroeiden tot mooie planten. Van de 10 stekken zonder stekpoeder overleefde 3 van de 10 stekken. Google even op stekpoeder voor verschillende merken, aanbieders en prijzen. Stekpoeder is helaas niet biologisch.

 

Op deze foto heb ik de stek geplukt. Met een bakje water in de hand, de dief gelijk in het water gezet.

 

Ook al heb je alles al klaar staan om te stekken, dan nog adviseer ik je dus om de dief bij het plukken direct in het water te zetten. Want op het moment dat je haar plukt gaat ze dood. En ook al duurt het dan nog maar 2 minuten voor je haar in de grond hebt gezet en water kunt geven, dat is eigenlijk toch 2 minuten teveel. Het is misschien een heel vreemde vergelijking maar probeer maar eens 2 minuten je adem in te houden terwijl je de diefjes plukt en alle handelingen uitvoert. Zo benauwd als je het zelf krijgt heeft een stekje dat ook (weliswaar op een andere manier maar toch). Uiteindelijk levert het voor een stekje stress op en je wilt voor succesvol stekken elke vorm van stress/uitdrogen vermijden. En dat geldt trouwens natuurlijk niet alleen voor tomaten, dat geldt voor alle stekken (en ook voor het plukken van bloemen voor in een vaas!). Als je dus iets plukt, voor stek, ent of plukbloem, neem gewoon een bakje of emmertje water mee naar de plant waar je de afgeknipte stengel direct in kunt zetten.

Het in water gehouden diefje ziet er nu zo uit:

 

Ik heb met een zwart streepje aangegeven waar je met het scherpe mesje de steel doorsnijdt. Onder een bladknop (daar lopen makkelijker en sneller worteltjes uit). En het rode pijltje wijst naar een takje dat je ook weg snijdt (want anders zou het onder de grond komen en gaan rotten). Je ziet ook nog een blauw pijltje, bij een ander takje – dat is een twijfelgeval, moet dat takje er ook af of niet (je wilt ook niet teveel takjes wegsnijden want zij zullen er voor gaan zorgen dat de plant uiteindelijk weer kan gaan groeien, maar takjes die onder de grond komen moet er wel af). Uiteindelijk heb ik na passen in het potje ook het takje bij de blauwe pijl afgesneden.

Je ziet dat hieronder (de dief/stek ligt nu op haar andere zijde). De zwarte streep geeft aan waar ik haar schuin heb doorgesneden (en schuin snijden doe je omdat je daarmee een groter snijvlak hebt, er is zo meer kans dat er worteltjes kunnen worden gevormd dan wanneer je een horizontaal = kleiner snijvlak hebt). Het kleine rode pijltje geeft aan waar de onderste bladsteel  zat, de grote rode pijl geeft aan waar de bovenste bladsteel zat:

 

Je ziet dat de dief er, doordat ze gelijk water kreeg, nog fris uitziet en zeker niet verlept.

En doe dit allemaal natuurlijk zo snel en soepel mogelijk. Snij, snij, takje weg, takje weg, schuin afsnijden, doop in stekpoeder (als je dat gebruikt), blaas overtollig stekpoeder weg en laat het stekje in het vooraf gemaakte gaatje zakken. Vlot werken zorgt voor de minste stress.

De steel gaat dus voor ruim de helft onder de grond, de blaadjes blijven boven de grond.

 

Druk de grond rond het stekje aan en geef direct (ruim) water, want het water zorgt ervoor dat de grond goed rond de steel en de  snijvlakken aansluit . Labeltje erbij en klaar. En dan ga je eventuele volgende diefjes/stekjes halen en begint de hele procedure overnieuw.

Dus stek vooral dief voor dief; hoe sneller een diefje een stek is geworden en in de grond zit, des te groter is de kans dat ze het gaat overleven. Als je eerst van allerlei tomatenplanten verschillende dieven gaat verzamelen is de kans groter dat diefjes daar ‘stress’ van ondervinden, en voor je het weet raak je in de war en gebruik je het verkeerde labeltje bij het verkeerde stekje.

Klaar is Kees 🙂 .

Het is nu belangrijk een goed plekje voor de stekken te zoeken. En een goed plekje is een koel plekje, dus niet in de kas of in huis, en niet in de zon. Zonder warmte kan de stek makkelijker overleven omdat er geen/minder verdamping van vocht is. En dus staat de onderbak met daarin potjes met stekjes hier standaard buiten achter het 1000-litervat. Er komt geen zon en er waait weinig of geen wind.

Nu hebben de stekken tijd nodig. Zorg dat de grond niet uitdroogt, liever iets te nat dan iets te droog. En dan nog zullen de stekken er een paar dagen sneu uitzien hoor, houd daar rekening mee, je hoeft daar niet van te schrikken.

Ik stekte op zaterdag deze tomaten, en 4 dagen later zagen de stekken er zo uit:

 

Het blad is wat gaan hangen, de stekken hebben het nu even zwaar. Maar onder de grond wordt er door de stekken hard gewerkt om worteltjes te maken.

Ik ga de komende dagen foto´s van deze 2 stekken maken en laten zien hoe en wanneer ze weer overeind komen en gaan groeien, etc..

Wordt vervolgd!