Rammenas

Eerst even dit, mocht je internationale informatie/zaden/tips/foto’s zoeken over/van zomer- en/of winterrammenas:

• Synoniemen:     Ramenas, Rettich, Daikon
• Latijnse naam:     Raphanus sativus subsp. niger (winterrammenas / Raphanus sativus subsp. niger var. albus (zomerrammenas)
• Engelse naam:     Mooli, Oriental radish, Daikon, Winter Radish
• Duitse naam:     Rettich en Winterrettich
• Franse naam:     Radis blanc (zomerrammenas) en Radis noir (winterrammenas)

Een rammenas behoort tot dezelfde plantengroep als radijs (Raphanus sativus). De zomerrammenas heeft vaak een dunne witte of rozerode schil met daaronder wit vruchtvlees. Winterrammenas heeft juist een dikke zwarte schil, maar wel ook weer daaronder wit vruchtvlees. De pittige peperige smaak komt van de mosterdolie in de wortel. Ze wordt net als radijs vooral rauw gegeten. Er zijn uiteraard per ras wat lichte verschillen in smaak/pittigheid maar in het algemeen is zomerrammenas (beter bekend als daikon of rettich) wat milder van smaak ten opzichte van de extra pittige winterrammenas.

PLANT

Rammenas is een eenjarige plant die ongeveer 30 tot 50 centimeter hoog wordt, afhankelijk van het ras. Het ondergrondse deel, de rammenas zelf, is een heel dikke penwortel die langwerpig, halfrond of rond kan zijn (zoals ook worteltjes, winterpeen, Parijse worteltjes, etc. dat kunnen zijn).

Er zijn dus 2 soorten:

Zomerrammenas:

Verkrijgbaar in verschillende (schil)kleuren, van wit, groen en rood tot roze, bruin en beige. Het vruchtvlees is dus altijd wit. Andere eigenschappen zijn:

• ze is geschikt voor de late voorjaars- en zomerteelt
• de planten en wortels groeien snel
• ze zijn wel extra gevoelig voor ‘voosheid’ (let op die term als je zaden koopt want verschillende rassen zijn er meer of minder vatbaar voor)
• ze heeft een pittigere smaak dan radijs maar dan weer niet zo pittig als winterrammenas
• de lengte van de wortel is 20 tot wel meer dan 30 centimeter
• de wortels zijn niet lang te bewaren, oogst ze vooral zo kort mogelijk voor je ze wilt eten, of bewaar ze hooguit 1 of 2 dagen voor gebruik

Winterrammenas:

Deze heeft altijd een dikke zwarte schil en er zijn ‘slechts’ 2 vormen: rond of langwerpig. Andere eigenschappen zijn:

• het vlees onder de vrij dikke schil is wit)
• ze groeit minder snel
• ze is minder gevoelig voor voosheid
• geschikt voor de late herfst- en winterteelt
• de wortels zijn wat langer te bewaren
• de smaak is nog scherper dan die van zomerrammenas/daikon/rettich

TEELTWIJZEN

Met zomerrammenas waren we jaren geleden gestopt. Zomerrammenas groeit hier normaal gesproken niet goed, onze kleigrond is te hard, te vet en te rijk. Dat resulteert in stompe, gevorkte, korte, dikke vruchten die vaak harig zijn, snel voos worden, en trouwens ook snel worden aangevreten door slakjes en aardvlooien. Sinds we een verhoogde bak hebben met daarin jaren opgespaarde compost, wormencompost, verteerde stalmest, grof brekerzand, tuingrond en restjes vermiculiet, gaat het veel beter: de wortels groeien snel en makkelijk door de luchtigere en lossere grond.

Rammenas wil dus graag een luchtige grond maar die moet tegelijkertijd wel ook vochtvasthoudend zijn. Als je geen verhoogde bak hebt kun je dus zowel op klei- als zandgrond het beste de grond verbeteren door een flinke hoeveelheid oude stalmest en compost door de grond te werken. Extra bemesting is niet nodig (want anders maakt ze veel blad en plant maar kleinere en minder goede knol. Dat is best lastig want ze hoort qua vruchtwisseling eigenlijk in het vak van de koolgewassen (en dat zijn over het algemeen slokoppen als het om voeding en vocht gaat). Meestal zaai ik een rijtje rammenas langs het pad, daar groeit ze het best.

Op onze vette klei kiezen we als winterrammenas vaak de ronde vorm, die groeit daar wat makkelijker dan de langwerpige vorm. Op zandgrond krijg je vaak wel mooie, lange, rechte rammenassen (zoals de worteltjes daar ook langwerpig zijn zonder allemaal vertakkingen, hetgeen hier een utopie is 🙂 ).

Rammenas houdt van een zonnige standplaats.

ZAAITABEL: ZAAIEN / OOGSTEN / PLANTAFSTAND

OPKWEEK / VERZORGING

Rammenas zaai je eigenlijk altijd ter plaatse in rijen. Ze heeft een penwortel; als je ze zou voorzaaien en later zou uitplanten is er een grote kans op groeistilstand, vervormingen en een slechte oogst omdat een aantal zaailingen het verplanten niet overleven. Mocht je toch liever willen voorzaaien: gebruik dan een deeproottrainer (dat is een zaaitray met extra diepe vakjes) en plant de zaailingen zo snel mogelijk na het kiemen uit, voor de worteltjes de onderkant van de tray raken.

Zorg bij het uitplanten dat de grond goed diep losgemaakt is zodat de wortel mooi recht naar beneden kan groeien. Houd de grond tijdens de teelt voortdurend los en luchtig. Je kunt dat zelf doen door de grond tussen de rijen met bijvoorbeeld een schrepel regelmatig los te woelen. Maar ondertussen is ook wel bewezen dat een mulchlaag (bijvoorbeeld van compost) zorgt voor een actief bodemleven en daardoor losse/luchtige grond. Daarnaast houdt zo’n mulchlaag ook nog vocht vast in droge periodes, neemt het vocht op in natte periodes en houdt het onkruidgroei tegen (afhankelijk van het materiaal en de dikte van de laag).

Geef regelmatig water in droge perioden want warmte en droogte veroorzaken voosheid en taaiheid. Daar heb je met de winterrammenas minder last van (alleen daarom al zaaien we liever winterrammenas dan zomerrammenas). Dat komt omdat de dikke harde zwarte schil minder bevattelijk is voor bijvoorbeeld vraat door slakken en aardvlooien, en in de herfst is het koeler en valt er simpelweg ook meer regen en is er dus minder kans op zomerse droogte.). En winterrammenas vinden we stiekem ook gewoon net wat lekkerder (pittiger, knapperiger) dan de zomerrammenas, maar dat is onze mening.

OOGST / BEWAREN

Laat zomerrammenas niet te oud worden, ze wordt dan voos. Steek ze met een spitvork ruim rondom de planten los en trek ze aan het loof uit de grond. Verwijder het loof gelijk, dan zijn de rammenassen wat langer houdbaar (het loof onttrekt anders vocht uit de rammenas zelf).

Oogst ze vooral zo kort mogelijk voor de maaltijd. Zelf gooi ik de kleine rammenassen bij thuiskomst altijd in een bakje met ijskoud water – dat blijven ze lekker stevig en knapperig. De grotere en de remmenassen die ik langer dan een dag wil bewaren wikkel ik altijd in vochtig keukenpapier en dan in een diepvriesdoos in de koelkast, ook dan blijven ze, net als trouwens radijsjes, net wat langer fris en knapperig.

Winterrammenas groeit veel langzamer dan zomerrammenas en oogst je dus ook veel later (vooral in de maanden oktober en november). Je oogst ze op dezelfde manier als zomerrammenas.

Ik heb wel eens gelezen dat je als je winterrammenas in een bak met vochtig zand bewaart in een koele kelder, je er tot het voorjaar van kunt eten, maar dat heb ik zelf nog nooit geprobeerd.