Raapstelen

Ik geef eerlijk toe, ik had ze tot een paar jaar geleden nog nooit geteeld :-). Geen idee waarom eigenlijk, het klonk niet zo lekker, ruimtegebrek, ik wist niet of ik het wel lekker vond, excuses genoeg.

Maar onze tuinbuurman is er gek op, zaait ze ook elk jaar, meerdere keren zelf. En een tuinbuurvrouw verderop op het tuincomplex noemt raapstelen zelfs de allerlekkerste voorjaarsgroenten. En zo hebben wij ook eens raapsteeltjes geproefd (en ze gelijk leren waarderen).

Eigenlijk zijn raapstelen de jonge plantjes van meirapen/koolrapen/Chinese kool. Doordat je ze dicht op elkaar zaait ontwikkelen ze geen knollen maar oogst je de jonge groene blaadjes.

Raapstelen hebben nog flink wat andere namen: bladmoes, snijmoes, snijkool. Voor de verschillende rassen worden nog wel verschillende samenstellingen van Chinese kool, meiraapjes en koolraap gebruikt. Je snijdt de bladeren wanneer ze net groot genoeg zijn (maar dus nog wel jong!).

Je kunt de blaadjes in salades verwerken, of stoven, of rauw stampen. Rauw stampen heeft onze voorkeur; in de verte smaakt het wel dan wel iets naar een soort frisse en zachte boerenkool (het is tenslotte ook kool), lekker met spekjes of vegetarisch met kaas.

Op de foto zie je de bladmoes zoals we die hebben gekocht/geteeld. Wat grover van blad dan de ‘Gele’ maar ook lekker.

PLANT

Zoals gezegd zijn de plantjes eigenlijk de zaailingen van raapjes en Chinese kool. Het zijn eenjarige planten die niet zo groot als en volwassen plant worden omdat je ze heel dicht op elkaar zaait (ze kunnen zich dus niet ontwikkelen omdat er niet genoeg plaats is voor alle wortels van alle plantjes. Als je de zaden niet dicht op elkaar in een rijtje zou zaaien maar per stuk in een traytje en later ook per stuk zou uitplanten, dan zou je uiteindelijk dus Chinese kool, meiraapjes en koolraap kunnen oogsten. Toch is dat niet direct aan te raden (maar wel heel leuk om eens te proberen), voor mooie forse kroppen Chinese kool en fijne meiraapjes, etc. worden andere rassen gebruikt. Raapsteeltjes bevatten rassen die juist vooral jong veel blad geven.

TEELTWIJZEN

Je teelt raapsteeltjes eigenlijk alleen in het voorjaar (en juist ook weer in het najaar). Je kunt ze al heel vroeg onder koud glas zaaien (vanaf eind januari) en vanaf begin maart kun je ze ook buiten zaaien. In de zomermaanden is ze minder goed te telen (o.a. door de grotere kans op ziekten en plagen waar heel veel kolen al om bekend staan, en door de grote kans op snel doorschieten waardoor de kwaliteit van het blad snel minder wordt). Maar na de zomermaanden kun je haar weer zaaien (eind juli en augustus buiten en in september – wanneer de eerste tomatenplanten worden geruimd – in de kas (onf in een platte bak, tunneltje, etc.). Voor de herfstteelt is het ras Namenia zeer geschikt, omdat dat een iets andere samenstelling heeft en wat beter tegen kou kan. Namenia wordt geen raapstelen genoemd maar bladmoes maar staat in catalogi wel bij de raapstelen vermeld ((om het vooral niet te eenvoudig te maken :-)).

RASSEN

• Gewone Groene (bestaat vooral uit meiraap, het blad voelt aan de onderkant iets  lichtbehaard (wat je niet meer merkt als je het snijdt, stooft of stampt)
• Gele (bevat wat meer Chinese kool en is daardoor wat malser)
• Blauwe Groninger (staat in catalogi vaak niet onder raapstelen maar onder snijmoes of bladkool; bevat vooral koolraap en heeft daardoor een iets pittigere smaak en wordt niet alleen in het voorjaar gezaaid maar kan zeker ook nog in de zomer (op een wat beschaduwde plaats in vochtige grond) en nazomer worden geteeld.
• Namenia; wordt dan weer bladmoes genoemd, het wordt in het voorjaar onder glas en buiten gezaaid en daarnaast ook nog in de nazomer en vroege herfst. Namenia zaai je iets minder dicht op elkaar en je laat het het blad ietsje groter worden voor de oogst

STANDPLAATS

Raapstelen hebben graag een losse grond (om al die jonge worteltjes en blaadjes in te laten groeien). Geef geen verse mest maar werk wel voor de teelt wat compost onder (of gebruik het als mulchlaag), om de luchtigheid van de grond wat te bevorderen. Geef wat kalk als je op zuurdere gronden tuiniert want ze houdt van een neutrale tot iets kalkrijke grond. Op lichtere grond kun je een kleine hoeveelheid stikstof geven (bijvoorbeeld in de vorm van wat koemestkorrels), de zaailingen moeten tenslotte wel blad maken om te kunnen oogsten.

ZAAITABEL EN PLANTAFSTAND

OPKWEEK

Je zaait raapstelen in rijtjes of breedwerpig. Beide hebben voor- en nadelen; in rijtjes neemt ze wat meer ruimte in beslag maar kun je haar wel goed verzorgen. Breedwerpig geeft per vierkante meter een grotere opbrengst maar is wel lastiger omdat je het onkruid ertussenuit zult moeten halen. Bovendien heb ik ook eens gezien dat een deel van de jonge plantjes ging rotten/schimmelen in een regenachtige lente (omdat ze dus dicht op elkaar stonden en alles zo lang nat was). Als je breedwerpig zaait is het dus misschien handiger om iets minder dicht op elkaar te zaaien zodat je dat voorkomt, als je in rijtjes zaait is er altijd voldoende lucht/wind tussen de rijen en dus de mogelijkheid om tussen regenbuien door op te drogen voor de plantjes kunnen rotten.

VERZORGING

Verwijder onkruid waar dat nodig is. Zorg dat het gewas na een regenbui goed op kan drogen (zaai dus dicht op elkaar maar bij het breedwerpig zaaien niet te dicht op elkaar, en zorg voor een zonnig plekje). Uiteindelijk hebben raapsteeltjes wel een goede hoeveelheid water nodig om te kunnen groeien (want de worteltjes zijn en blijven tot de oogst maar klein en oppervlakkig). Geef in droge perioden dus wel voldoende water. Maar geef dan water via een gieter zonder broes aan de voeten van de plantjes (om het dicht bij elkaar zittende blad niet teveel te nat te maken).

OOGST / BEWAREN

Wanneer het blad zo’n 10 tot 14 centimeter hoog is knip je het met een schaar af. Je kunt het niet lang bewaren, knip het zo kort mogelijk voor de maaltijd af en bewaar het in een afgesloten doos of zak in de koelkast. Je kunt de raapsteeltjes voor gebruik nog even in koud water leggen om op te frissen.

Je kunt in principe 2 keer van raapstelen oogsten: na die eerst oogst geef je wat water en laat de plantjes in een paar weken tijd (afhankelijk van ras, temperatuur, vocht, etc.) weer groeien. Als de plantjes weer groot genoeg zijn geworden knip je ze nogmaals af. En dan is de oogst in principe voorbij, de jonge en 2 keer afgeknipte plantjes zijn dan uitgeput, en je kunt de worteltjes dan verwijderen.

ZELF ZADEN OOGSTEN

Dat is niet gemakkelijk en ook niet erg lonend. Het is wel mogelijk maar dan moet je dus zaailingen afzonderlijk gaan uitplanten en wachten tot ze gaan doorschieten (en sommige soorten zullen dat pas in hun tweede jaar gaan doen). Voor de planten zelfs maar zaden gaan maken moet je al oppassen voor kruisen, rekening houden met vruchtwisseling, oppassen voor alle bekende ziekten en plagen (van koolvlieg, knolvoet, witte vlieg, koolwitje, etc.). En dat terwijl raapstelenzaden heel goedkoop zijn (de zaden kosten vaak slechts 1 of 2 euro en daarvoor krijg je 10 gram = ruim 3.000 zaden). Ik oogst heel graag zelf zaden maar in het geval van raapstelen laat ik de teelt van zaden heel graag over aan de professionele handel :-).