Boomspinazie
Eerst even dit, mocht je internationale informatie/zaden/tips/foto’s zoeken over/van boomspinazie:
- Synoniemen: Magenta melde
- Latijnse naam: Chenopodium giganteum
- Engelse naam: Tree spinach
- Duitse naam: Baumspinat
- Franse naam: Chénopode Géant, Chénopode Magente
Boomspinazie behoort tot de groep Chenopodiaceae, waartoe bijvoorbeeld ook spinazie, melde en bietjes behoren. De Latijnse naam Chenopdium wordt in het Nederlands ‘Ganzenvoet’ genoemd. Andere bekende groenten die binnen dat geslacht vallen (en dus nauw verwant zijn) zijn Quinoa (Chenopodium quinoa), Brave Hendrik (Chenopodium bonus-henricus) en Aardbeispinazie (Chenopodium capitatum). Ze is niet erg bekend in Nederland en wordt zeker niet als groente in de winkels verkocht.
Jammer, want ze is toch zo leuk; mooi, lekker en een goede opbrengst…….wat wil je nog meer in een mooie moestuin 🙂
De plant is eenjarig en doet het heel goed in ons koele klimaat. Jonge planten hebben malse heldergroene bladeren met fluorroze topjes, die felroze topjes zijn erg mooi en lekker in salades. Als de plant ouder en groter wordt worden de bladeren groter en donkerder groen, uiteraard zijn jonge malse bladeren het lekkerst maar je kunt de wat oudere bladeren nog prima gebruiken in stoofschotels, koken, etc. (als spinazie, of andijvie; zonder het bittertje van de andijvie maar wat stugger van blad dan de spinazie, heel in de verte heeft ze iets ziltigs in de smaak).
Het is wel nog even belangrijk om te melden dat boomspinazie saponinen (zie voor meer uitleg op Wikipedia) en ook oxaalzuur bevatten (oxaalzuur komt bijvoorbeeld ook voor in spinazie en rabarber, zie ook hierover verdere uitleg op Wikipedia). Om die reden eet je de wat grotere bladeren gekookt en bij voorkeur alleen de kleine blaadjes en roze topjes rauw.
PLANT
De planten blijven in de eerste 2 maanden redelijk compact van formaat, maar gaan vanaf eind juli toch erg hard groeien: tot wel ruim 2 meter hoog (zo hoog wordt ze hier tenminste, op onze vette voedzame klei). Het roze in de toppen van het blad verdwijnt dan uiteindelijk en de planten bloeien met grote bruinachtige onopvallende pluimen.
Het zijn stevige planten die zeker niet snel om zullen vallen (zelfs in onze zeewind bleef ze kaarsrecht staan). Door de grootte van de volwassen planten, en door de felroze kleur van de jonge topjes aan de jonge planten wordt ze ook wel boomspinazie of Fluor-melde genoemd. Ze is trouwens ook een zusje van de Aardbeispinazie ( Chenopodium capitatum) en van de ondertussen welbekende Quinoa (Chenopodium quinoa). Ook van boomspinazie kun je trouwens de zaden eten (zoals quinoa, al zijn de zaden van boomspinazie wel beduidend kleiner dan die van quinoa, en net als bij quinoa de zaden wel eerst even goed wassen, de zaden zijn door een laagje van saponinehoudende stoffen zonder wassen wel wat bitter).
TEELTWIJZEN
Chenopodium kan vrij veel kou verdragen en is daarom over een langere periode meerdere keren te zaaien. Je kunt er bijvoorbeeld voor kiezen om haar in het voorjaar te zaaien voor de malse jonge topjes en bladeren. En dit nogmaals te doen in de zomer en/of nazomer, wanneer de eerste planten groot zijn geworden en bloeien (of je verwijdert de planten als ze te groot worden, het blad groot en minder lekker wordt), en je weer nieuwe malse bladeren wilt oogsten voor in salades.
OPKWEEK
Zelf zaai ik Chenopodium eind maart binnenshuis of in de koude kas voor in potjes. De zaden kiemen binnen 1 tot 3 weken (afhankelijk van warm of koel zaaien). De zaailingen kunnen uitgeplant worden wanneer ze groot genoeg zijn. Je kunt vanaf eind maart ook buiten zaaien, je kunt haar in rijtjes zaaien maar bedenk dan wel dat de planten later heel groot worden. Maar je kunt er dus ook voor kiezen om meerdere keren te zaaien en de planten te verwijderen voor ze al te groot worden.
BODEM / BEMESTING
De boomspinazie wordt uiteindelijk een flinke plant maar lijkt toch met niet al te veel voeding prima te groeien. Extra stikstof geeft waarschijnlijk alleen maar meer groei maar maakt de planten slapper en nog hoger/groter. Zelf werken we in de winter wat oude stalmest / compost onder de grond voor een goede structuur en in het voorjaar geven we wat samengestelde organische meststof – onze boomspinazie groeit daar prima op.
STANDPLAATS
Chenopodium hoort weliswaar bij de bladgewassen (met een vruchtwisseling van 1 op 4 jaar) maar bedenk wel dat ze dus uiteindelijk een grote plant vormt. Zelf staat ze hier in de tuin vaak in een verloren hoek in de tuin; ze geeft dan geen schaduw aan andere planten en staat niet ‘in de weg’.
Boomspinazie houdt van zon maar door haar hoogte mag ze ook best een halfbeschaduwd plekje krijgen, ze zoekt door haar hoogte toch de zon wel op. Wil je haar laag houden en verwijderen zodra ze te groot wordt, dan staat ze natuurlijk wel liever op een zonnig plekje.
Op de foto zie je een plant die al wat groter is, zo ongeveer een meter hoog, misschien niet een heel goede foto om het te laten zien maar de grotere bladeren zijn groen, terwijl in de top van de plant je nog steeds de zuurstokroze jonge blaadjes ziet verschijnen.
TEELTZORGEN
Naast het gebruikelijke wieden moet je de jonge zaailingen nog een paar keer water geven tot ze ‘zelfredzaam’ zijn. Ook al worden de planten heel groot, ze zijn ook heel stevig; een steun hebben ze niet nodig. Oogst van de jonge planten vooral van de jonge roze toppen, des te meer zal de plant zich vertakken.
OOGST / BEWAREN
Net zoals bij de meeste bladgewassen zijn ook de blaadjes van boomspinazie niet lang te bewaren. Oogst de bladeren dus zo kort mogelijk voor het bereiden en fris ze eventueel wat op door ze een kwartiertje in een bak met ijskoud water te leggen.
ZAADTEELT
Chenopodium is een door de wind bestoven plant. Ze kruist niet met spinazie, bietjes, snijbiet, etc., maar of ze kan kruisen met Brave Hendrik, Aardbeispinazie en Quinoa is me niet helemaal duidelijk (normaal gesproken niet want al horen de planten tot dezelfde ‘Genus’, de ‘species’ zijn verschillend).
Voor zaadteelt plant je een paar planten bij elkaar. Na de bloei moet je af en toe even voelen aan de bloempluimen of ze al rijp worden (bij schudden laten wat kleine zwarte platte zaden los). Zo rond oktober (bij voorjaarszaai) kun je de hele pluimen afknippen en op een donkere warme plaats uitgespreid laten drogen tot de zaden gemakkelijk loslaten.
Mits donker, droog en koel bewaard blijven de zaden ongeveer 4 jaar kiemkrachtig.
Mijn eigen ervaring is dat er (uiteraard als je de planten hebt laten bloeien en rijpen) na de winter altijd wel weer ergens wat zaailingen opkomen, maar zeker niet teveel of hinderlijk. Bovendien zijn ze zeer gemakkelijk te herkennen, ook de jonge zaailingen hebben de karakteristieke zuurstokroze blaadjes in het hartje. Zaailingen zijn met een kluitje wortel goed te verplanten (uiteraard direct water geven).
Dag Diana, vorig jaar hebben wij quinoa gezaaid. Grote opbrengst. Maar hoe oogst je het? Wij hebben geplukt, gedroogd, geklopt, gezeefd en met een haardroger geblazen… met matig resultaat. Wat adviseer je?
Hallo Bernadette,
Ik oogst het door eerst op een krant alle zaden eraf te schudden/wrijven. Daarna doe ik het in ondiepe schalen en blaas ik voorzichtig zoveel mogelijk van het kaf eraf. Daarna gaat het hier in schalen met koud water, het kaf blijft drijven en de quinoa zakt naar de bodem. Als ik het kaf eraf heb geschept giet ik de quinoa in een fijne zeef en spoel die een paar keer goed (dan verdwijnt ook het bittere en ik meen ook licht giftige van de saponinen die rond ongewassen quinoazaden zit). Na het spoelen spreid ik de quinoa uit over één of meerdere bakplaten waar ik bakpapier op heb gelegd. In een oven op ongeveer 60 graden (met de deur op een kier) droog ik de quinoa dan tot het heel goed droog is (af en toe even door’roeren’, hier duurde het zo’n 2 tot 3 uur. Daarna laat ik de quinoa voor alle zekerheid nog een dagje nadrogen in de oven die uit staat en dicht is.
Ik hoop dat je hier iets aan hebt!!
En ik heb genoteerd dat ik eens een pagina over quinoa moet schrijven 🙂
groetjes,
Diana
toch mijn twijfels over deze werkwijze bij zaad van boomspinazie! quinoazaad zakt inderdaad naar de bodem maar het zaad van de boomspinazie niet !!
Hallo Leen,
Ik heb het zelf nog nooit geprobeerd, heb altijd alleen de blaadjes gegeten (die je volgens internet juist zo min mogelijk wast omdat ze veel proteïenen en Calcium bevatten).
Ik zou zelf hebben gedacht dat ze op ongeveer dezelfde manier zouden kunnen worden behandeld omdat ze zo nauw verwant zijn (quinoa = Chenopodium quinoa en boomspinazie = Chenopodium giganteum).
Ik heb even op informatie in het Engels gegoogeld en op meerdere websites vond ik:
“The seed is small and fiddly, about 1,5 millimeter in diameter, it should be soaked in water overnight and thoroughly rinsed before it is used in order to remove any saponins”.
Wellicht zakken de zaden pas na enkele uren naar de bodem (afhankelijk van de rijpheid, dat geldt voor meer soorten zaden).
Ik las verder dat de zaden vooral worden gemalen en gemengd met bloem/meel. Of in geheel worden gebruikt in broodmeelmengels of bijvoorbeeld als toevoeging aan een granola-mengsels.
groetjes,
Diana
Bij mij groeit dit overal, maar is niet storend ,ik heb het zeker al 3jaar het is ook een mooie plant , staat in mijn borders met bloemen. Heb er soep van gemaakt met een béétje restjes van groenten en was heel lekker .Heb de planten uitgetrokken en direct alle blaadjes eraf gedaan en gemaakt , de bladeren zijn direct slap maar spoelen in koud water en is terug fris , smakelijk Jose
Dag Diana,
Ik ken deze plant niet, maar ik vind ze vooral erg mooi. Als je de stengels afknipt en op water zet, blijven ze dan mooi of vallen ze slap? Niet gek bedoeld… ik zou deze in boeketten kunnen gebruiken.
Als je boomspinazie in je tuin hebt, wil je dat dan aub voor me testen?
Tot wanneer kan je boomspinazie zaaien? Ze hoeven écht geen 2 meter te worden. 50 cm is al voldoende.
Alvast bedankt.
Veerle
Hallo Veerle,
Ik durf het niet te zeggen, ik heb dat nog nooit geprobeerd.
Ik heb er eerlijk gezegd niet heel veel vertrouwen in, als de planten wat groter worden zijn ze al niet heel stevig. Maar het is natuurlijk altijd te proberen.
Ik heb haar dit jaar niet gezaaid, dus ik kan het nu zelf niet testen. Als ik nog een zaailing tegenkom zal ik die laten staan en kijken of het lukt, maar als ik al een zaailing kan vinden gaat dat dus nog wel een paar weken duren.
Je kunt haar nu nog zaaien maar wacht daar niet lang meer mee.
groetjes,
Diana
Toevallig kreeg ik enkele boomspinazieblaadjes in mijn verjaardagsboeket, Het bleef zeker 4-5 weken fris rood, heel mooi. Daarna de meer grijsgroenekant (maar nog steeds stevig).
Kortom: beloftevol zou ik zeggen.
Vriendelijke groet, uit Groesbeek, Lieke Vullings
Hallo Lieke,
Leuk om te horen!! Boomspinazie is dus blijkbaar ook nog een plukbloem, handig om te weten!
Diana
Hoi iedereen,
Geldt uiteraard voor meer planten maar toch één waarschuwing bij dit vrolijke exemplaar: laat ‘m niet per ongeluk na de bloei uitzaaien in de (moes)tuin… Dan komen er niet na de winter “wat zaailingen” op, maar héél véél! “The first year after” heb ik zonder overdrijven vele honderden, waarschijnlijk wel duizenden zaailingen uit de grond getrokken… 🙁
Inmiddels zijn we een jaar of 3 verder er zie ik nog steeds regelmatig zo’n roze topje opkomen. Ook een voordeel: lekker herkenbaar zijn ze wel! 😉
Groeten,
Jolanda
Hallo Jolanda,
Inderdaad grote hoeveelheden zaailingen 🙂 . De oplossing is heel makkelijk; de plant direct na de bloei verwijderen (mooi is ze dan zeker niet meer).
En mijn ervaring is dat de grote aantallen zaailingen in jong stadium heel makkelijk weg te schoffelen zijn, anders dan bijvoorbeeld zaailingen van bieslook die je diep uit moet graven.
groetjes,
Diana
Hallo Diana,
Bloei & zaai waren tijdens een vakantie. Blijkbaar een net iets te lange vakantie dus… 🙂
Maar deze zaailingen zijn inderdaad makkelijk te verwijderen, daar heb je absoluut gelijk in.
Groetjes,
Jolanda
Hoi Diana,
Heb je foto’s van de bloei en de zaden? Ik heb er meerderen van in mijn tuin (net verhuisd) en dacht dat die ronde bolletjes de zaden waren en heb ze uit nieuwsgierigheid rauw geproefd. Ben toch wel benieuwd hoe ik de bloei en zaden herken, een foto zou heel handig zijn!
Hallo Laura,
Sorry voor de late reactie, ik moest even in mijn boxen en in mijn foto´s zoeken en had daar geen tijd voor. Ik heb geen foto van de bloei maar die is vergelijkbaar met haar zusje Quinoa (maar dan iets minder bloempjes bij elkaar).
De bloempjes van quinoa:
Het zijn dus wat onbetekenende bolletjes die dicht op elkaar tussen het blad groeien/bloeien.
Ik heb zelf zaden van de boomspinazie geoogst en die zaden zien er zo uit:
De zaden zijn zo groot als kleine speldenknopjes en ze zijn zwart met een bijna wat metallic groenachtige glans.
groetjes,
Diana
Hoe zie ik het verschil tussen boomspinazie en tuinwende? In mijn tuin groeit iets wat volgens de planten app boomspinazie is maar eronder staan een boel plantjes die erop lijken. Ik durf het daarom niet op te eten.
Hallo Martine,
Boomspinazie kun je altijd herkennen aan het felroze hartje, zelfs bij de allerkleinste zaailing, wanneer die pas 2 echte blaadjes na de kiemblaadjes heeft.
Tuinwende bestaat niet, het is tuinmelde of winde/haagwinde. Tuinmelde kun je altijd herkennen aan de wijd uitstaande kiemblaadjes en het wat dikkere bijna vettige blad daarna. Mocht je winde hebben bedoeld, dat is makkelijk te herkennen aan het feit dat ze razendsnel groeit en gaat klimmen of kruipen.
Ik heb van boomspinazie en van tuinmelde een foto, die plaats ik hieronder, de melde is in dit geval paars maar de gewone groene heeft dezelfde vorm en ook structuur van het blad.
groetjes,
Diana
Boomspinazie:
Tuinmelde:
Ik ben nieuw op deze site en denk dat ik het heel leuk ga vinden.
Over de boomspinazie: Ik zou zo graag wat zaad hebben, maar ik kan nergens bij de zaadbedrijven iets vinden.
Kun je me zeggen waar ik het zaad kan kopen?
Hallo Lidy,
Je kunt de zaden bijvoorbeeld bij Seedo vinden: https://www.seedo.nl/boomspinazie-chenopodium-giganteum-zaden-%C3%82%E2%82%AC175-p-3334.html
En bij De Nieuwe Tuin kun je het onder de naam Fluo-Melde vinden: https://denieuwetuin.be/home/755-fluo-melde.html
In Engeland kun je de zaden o.a. vinden bij Chiltern Seeds: https://www.chilternseeds.co.uk/item_334Q_tree_spinach_magentaspreen
groetjes,
Diana
Hoi Diana, ik heb deze plant “plots” in mijn voortuin staan. Geen idee hoe hij er is gekomen, want ik heb hem niet zelf geplant, is hij te verwarren met een andere plant? Gezien de roze toppen moet het haast deze wel zijn. Ik twijfel of ik hem veilig kan gebruiken voor de zaden en om te eten. Groet!
Hallo Charlene,
Ik ken zelf geen plant die er hetzelfde uitziet. Maar ze komt niet snel in jouw tuin terecht (tenzij er een plant bij bijvoorbeeld de buren heeft gestaan).
Boomspinazie is wel familie van quinoa (Chenopodium giganteum = boomspinazie en Chenopodium quinoa = quinoa). En sommige quinoasoorten kunnen ook wel een vleugje roze in het blad krijgen (maar lang niet zo fel roze als boomspinazie).
Dit is bijvoorbeeld een quinoaplant die eens in onze tuin groeide:
Je ziet dat ze er best wel wat op lijkt. En als je wel eens quinoa eet is de kans dus wat groter dat je die wellicht in een voortuin-zonder-moestuingroenten zou kunnen zien.
Ik hoop dat je hier wellicht verder mee kunt?
groetjes,
Diana
Dit heb ik ook! ik ben er heel blij mee, staat gezellig in de tuin en breekt het zicht naar binnen. Dus als ik het goed begrijp.. Als ik hem laat bloeien en z’n gang gaan, heb ik er volgend jaar heel veel? Leuk!
Hallo Chantal,
Ja, als je de plant in bloei laat komen gaat ze daarna langzaam haar kleur verliezen maar rijpen de zaden en vind je de komende jaren zaailingen die je kunt laten staan of in een jong stadium met een kluitje kunt verplanten.
groetjes,
Diana
Hoi allemaal, ik heb 1x een zaailing gekregen en sindsdien is de boomspinazie elk jaar aanwezig. Ik laat steeds 1 plant uitgroeien, bloeien en afsterven. Het jaar erop heb je vanzelf heel veel zaailingen, die je dan evt kunt verplaatsen. Ik schoffel niets weg, maar gebruik ofwel de kleine plantjes in omeletten en salades. De rest blijft staan als ‘mulch’ bij de andere groente. Werkt prima. Wat echt weg moet, haal ik eruit, wortel eraf en als mulch terug op de grond! Ofwel, gebruik het als voedsel of als bodembedekker en mulch.
Hoi Diana, mijn boomspinaziestruik staat nu vol zaad. Ik zou graag wat zaad oogsten om te eten.
Maar hoe oogst ik dit zaad, het is zo klein? Moet ik hierbij ook die stappen volgens als bij de quinoa? Kaf van het koren scheiden, zo pietepeuterig? Of gewoon drogen en met kaf en al eten? En wel even wassen in een zeef, begrijp ik, voor de saponinen.
Hallo Gabriëlle,
Ja, je moet deze boomspinazie (ze is ook een Chenopodium) inderdaad ook eerst wassen. En de zaden zijn kleiner dan die van quinoa. Hoe je ze kunt oogsten: oogst zoveel mogelijk zaden en spreid die ui over bijvoorbeeld bakplaten. Laat volledig drogen. Wrijf tussendoor het kaf van de zaden. Als alles helemaal droog is kun je het gros van het kaf voorzichtig van de zaden blazen. En daarna moeten de zaden dus worden gewassen, het laatste kaf kun je dan verwijderen doordat het blijft drijven. En daarna moet het dan nogmaals worden gedroogd (uitgespreid op dezelfde bakplaten, in een heteluchtoven op 50 graden (gaat sneller, binnen enkele uren klaar) of op een warme en luchtige plaats (enkele dagen).
groetjes,
Diana
Laatste zin in “oogsten en bewaren ” vin =in.
(Je had er om gevraagd)
(En ik waardeer al 3 jaar lang enorm je goede, uitgebreide, persoonlijke uitleg! (als beginnend tuinierster, al 3 jaar )
Hallo Gonne,
Dankjewel, ik ben er inderdaad heel blij mee, heb het gelijk veranderd!
groetjes,
Diana
Kan het zijn de de smaak van de melde wat peperachtig is? Ook viel het me op dat de fluorroze stof ‘los’ laat van het blad en op je handen komt. Daaronder ziet het blad er idd gewoon groen uit. Hebben jullie deze ervaring ook?
Hallo VanLotje,
Ik vind de smaak zelf niet peperachtig maar wel een beetje hartig.
Het lijkt bijna een beetje korrelachtig op het blad maar ik kan het er zeker niet helemaal vanaf wrijven, het blijft hier gewoon roze.
groetjes,
Diana
Hi Diana, heb je hier misschien ook zaden van beschikbaar?
Hallo Marjan,
Dat was wel de bedoeling maar de 3 planten die ik had staan zijn alle drie omgewaaid en geknakt in de zomerstorm in augustus, nog voor de zaden rijp waren.
groetjes,
Diana
Marjan, ik denk het niet want ze staat niet in de zadenlijst van dit jaar. (zie in het menu links boven , helemaal onderaan staat de zadenlijst)
Ria
Wij hebben in de schoolmoestuin boomspinazie. Dit jaar zijn het allemaal zaailingen van vorig jaar. Binnen een paar dagen zitten er gaten in en worden ze bruin. Luis? Hoe dit te voorkomen en te behandelen?
Hallo Jennie,
Luizen maken geen gaten in planten, ze zuigen de sappen uit een plant waardoor die steeds meer krullerig blad krijgt of langzaam verwelkt, etc. Gaatjes worden vooral gemaakt door bijvoorbeeld rupsen, aardvlooien, etc.. Wellicht kun je eerst goed kijken naar de zaailingen, ook onder het blad, etc. en zoeken naar beestjes. En dan kun je op deze pagina huismiddeltjes vinden tegen een aantal van die plaagdieren: Milieuvriendelijke bestrijdingsmiddelen
groetjes,
Diana
Weet iemand of vogels het boomspinaziezaad eten?
Hallo Lieke,
Ik kan alleen maar zeggen dat ik hier nog nooit vogels in de planten heb zien zitten/hangen om zaden te eten, terwijl ik meerdere keren planten heb laten staan voor de oogst van zaden. Ze zijn dus waarschijnlijk niet bijzonder geliefd bij vogels.
Maar ik weet niet of ze worden gegeten als je de zaden in een mengsel verwerkt, ik hoop dat iemand anders daar een antwoord op heeft.
groetjes,
Diana