Nieuwe inzichten in gemberteelt

Een moestuinder is nooit uitgeleerd, elk jaar leer je weer een andere methode, een nieuw inzicht, een bijzonder ras, soms zelfs een nieuw soort, ander materiaal, etc.. Na 30 jaar tuinieren ben ik tot de conclusie gekomen dat het leren in de moestuin oneindig doorgaat (alleen daarom al is het zo leuk).

Neem nou de teelt van gember. Een jaar of 12 geleden probeerde ik voor het eerst gember te telen. Het mislukte volledig (achteraf gezien doordat ik gewoon stukken wortel ondiep oppotte in een lange en brede pot en die in de kas zette). Jaren later probeerde ik het opnieuw, met iets meer succes (doordat ik de gemberwortels eerst bij kamertemperatuur uit liet lopen voor ik ze oppotte). Een jaar of 2 later, met weer nieuwe inzichten, lukte het eigenlijk best goed. Dit was de oogst in 2019:

De nieuwe verse gember groeit bovenop de uitgelopen en opgepotte gemberwortels. En zo leerde ik weer wat, ik zag niet alleen hoe ze groeide maar ik ervaarde het ook en zag de stekken en planten in de loop van het jaar veranderen en haar reactie op hitte, een hoge luchtvochtigheid, kou, voeding, etc. En dat is uiteindelijk altijd het meest leerzaam, ik begin haar een klein beetje te begrijpen. Maar nog niet genoeg natuurlijk, je kunt een plant niet in 1 jaar (misschien geluksjaar) leren kennen. Ik kreeg een paar weken geleden, na een foto van een heel voorzichtig uitlopende gemberwortel, een reactie van Bernice die me wees op youtube-filmpjes over de start van de gemberteelt met behulp van uienwater.

Hûh?

Ja, in water gepureerde uien die je vervolgens zeeft en dat water gebruikt bij het water geven van de stekken. En toen ik ‘youtubete’ op gember vond ik nog meer interessants, bijvoorbeeld over het afsnijden van stukjes gember met uitloper in plaats van het later planten van een hele gemberwortel. Het punt is dat die filmpjes niet uit Nederland komen, het zijn vaak Aziatische films, daar waar het klimaat veel beter geschikt is voor de teelt van gember.

Waarom ik dan gember in Nederland wil telen? Omdat ik het wil leren en wil begrijpen, omdat het spannend is, en weer eens iets anders, iets nieuws. Maar vooral omdat verse gember zo geweldig lekker is en niet te vergelijken met gember zoals we die kunnen kopen. De verse gember (wit met een vleugje roze, zoals op de oogstfoto) is heel vers, sappig en sterk.

Het leuke is dat dit jaar mijn tuinbuurvrouw/-vriendin Laura ook gember wil telen. Dus kunnen we vergelijken. Zij begon ongeveer 2 weken later dan ik (ik iets voor kerst, zij net in het nieuwe jaar). En ik appte haar een filmpje dat ik zag, waarbij je het verschil zag tussen stekken met water (links), stekken met stukjes ui (midden) en stekken met uienwater (rechts):

Ik denk dat de maker van het filmpje in Azië woont en dus bedacht ik dat als zij het over ‘cool’ heeft, ze dan vast een graad of 20 bedoelt, en als ze het over ‘warm’ heeft ongeveer 30 graden. In het filmpje kun je dus het verschil zien tussen de 3 methodes, en eigenlijk doen ze het allemaal wel goed, maar die met het uienwater doen het toch net wat beter (maken sneller worteltjes die dan ook sneller groeien).

Om terug te komen op de vergelijking met Laura: we begonnen verschillend: Laura legde stukken gember in vochtige handdoekjes in een gesloten bakje en zette dat op de vloerverwarming. Het gaat bij haar razendsnel (voor zover je bij het uitlopen van gember over ‘razendsnel’ kunt spreken). Binnen een maand zien haar gemberwortels er zo uit:

Helaas gaat het minder goed met de gember die ze met stukjes ui in eenzelfde bakje op de vloerverwarming zette: de stukjes ui zijn gaan schimmelen en uiteindelijk slaat dat over op de gember:

Dan mijn gemberwortels. Wij hebben geen vloerverwarming, en omdat de Aziatische mevrouw in het filmpje vertelt dat je de gember eerst op een koele en donkere plaats uit moeten laten lopen besloot ik om de stukken gember naast elkaar op een bordje in de broodtrommel in een keukenkast te leggen: donker, droog en bij ongeveer 18 graden (dat lijkt me redelijk koel voor iemand die in bijvoorbeeld Thailand of Vietnam woont). Nou, ik was er zeker al flink tevreden over (tot ik zag hoeveel sneller de gember van Laura ging). Mijn gember zag er afgelopen dinsdag zo uit:

Niet zover als de gember in natte handdoekjes op warmte van Laura maar eigenlijk ook wel prima.

Tot zover het eerste deel: wat ik er van heb geleerd is dat warmte goed is (ondertussen heb ik de propagator op 27 graden aangezet :-)). Maar ik denk ook dat het droog uitlopen misschien net iets beter gaat dan in vochtige doekjes uitlopen, want er is daardoor minder kans op schimmel. En het allerbelangrijkst is ‘donker’. Zowel bij Laura als bij mij blijkt dat heel belangrijk te zijn bij het eerste uitlopen (ik heb in een eerder jaar wel gember in een propagator met doorzichtig deksel uit laten lopen: vochtig, licht en lekker warm, en dat duurde beduidend langer, plus er waren wat gemberwortels met schimmelplekken). Volgend jaar ga ik gelijk voor droog, donker en warm.

Dan het tweede deel: Niet de hele wortelstok met uitlopers wordt gebruikt, alleen de uitlopers met een stukje van de wortel er nog aan. Laura en ik deden dat min of meer hetzelfde. Bij haar gaat het in een donker bakje met natte handdoekjes zonder uien en op de vloerverwarming ook weer heel snel. Sterker nog, zij kan al uit gaan planten:

Zover ben ik nog lang niet! Maar dat geeft niet, het is pas eind januari, er is nog tijd genoeg. Ik ga vanaf nu wel voor meer warmte. Maar Laura houdt het bij water en ik heb wel uienwater gemaakt:

Ik heb wat kleine uitjes genomen. Van eigen tuin, omdat ik weet dat die onbehandeld/biologisch zijn, en ik vind uien van eigen tuin altijd al veel sterker van geur en smaak (in de hoop dat dat een voordeel is). Ik heb de uitjes met water gepureerd, dat een half uurtje laten staan en het vervolgens gezeefd en uitgeknepen. Het ‘uienwater’ bewaar ik in een oud jampotje met deksel in de koelkast tot ik de handdoekjes weer vochtiger moet maken. En ik heb de uitlopers met een stukje van de wortel afgesneden:

En zo heb ik 3 stukjes gember met elk een uitloper in een bakje met uienwater natgemaakte doekjes gelegd (1 doekje op de bodem en 1 doekje op de gemberuitlopers). Het bakje heb ik afgesloten en het staat sinds donderdagochtend in de propagator op 27 graden. Als ik het bakje even openmaakte om te kijken kwam de penetrante geur van sterke uien me al tegemoet. Aan de kwaliteit van de uien zal het dus niet liggen :-). Ik heb zojuist gekeken (vrijdagmiddag, dus ongeveer 30 uur nadat ik de droog uitgelopen gemberuitlopers in met uienwaterhanddoekjes in een afgesloten bakje op 27 graden had gelegd):

Nou ja, dat noem ik wel razendsnel! De eerste worteltjes worden dus binnen 30 uur al gevormd. Het donkere afgesloten bakje ga ik over een paar dagen of een week (afhankelijk van de verdere groeisnelheid) vervangen door een iets doorzichtig bakje want als er genoeg worteltjes zijn mogen de uitlopers het licht zien en langzaam groen worden. En dan hoop ik vrij snel daarna de stekjes op te kunnen gaan potten.

De droge gemberwortels liggen nu in een afgesloten/donker bakje op het modem, dat is ook lekker warm en droog, ik hoop en denk dat er nog nieuwe uitlopers komen om stekken vanaf te snijden. De gemberwortels zelf zijn nog hard en kan ik in principe na het afsnijden van stekken gewoon in de keuken gebruiken.

Hoe het verder loopt zullen we zien, en vergelijken. Ik ga er de komende weken en maanden zeker af en toe foto’s van maken, en bij Laura kijken hoe het met haar gember gaat. En ik moet dus wel ook binnenkort de teeltpagina van gember bij gaan werken met deze nieuwe inzichten :-).

En ik dacht nog iets: stel……, stel dat uienwater helpt bij het vormen en groeien van gezonde uitlopers en wortels bij gember, zou het dan hetzelfde kunnen doen voor bijvoorbeeld zoete aardappelen, salviastekken, citroengras, aardbeistekken, dahliastekken, en zo kan ik er nog wel een dozijn noemen? Wie weet, maar eerst dit experiment maar even afwachten!

Tot slot nog één foto. Ik heb al mijn zaden voor dit jaar in huis, ik bestelde ze in Nederland, Duitsland, België, Italië en Oekraïne. Die laatste bestelling (van vooral tomaten) liet 3,5 week op zich wachten dus dat was best nog even spannend (mede doordat contact door een taalbarrière heel lastig was). Maar woensdag kwam de envelop eindelijk aan. Vooralsnog ben ik heel tevreden over de verzorging, nu nog even de naam en de informatie over de rassen even vertalen :-).

Ik heb me tot nu toe nog steeds weten te beheersen maar volgende week is het februari, dit weekend ga ik paprika’s, pepers en aubergines zaaien!