Peterselie

Eerst even dit, mocht je internationale informatie zoeken of bijvoorbeeld zaden van peterselie in een niet-Nederlandstalige webwinkel zoeken:

• Latijnse naam:   Petroselinum crispum
• Engelse naam:   Parsley
• Duitse naam:     Petersilie
• Franse naam:     Persil

Peterselie heeft een frisse en kruidige smaak die bijna overal bij past. Dat is waarschijnlijk dan ook de reden dat ze ook zo veel wordt gebruikt; in soepen, bouillons, sauzen, marinades, salades, stoofschotels, koude gerechten, als eetbare garnering, etc.

Peterselie en selderij worden nog wel eens door elkaar gehaald. Terwijl peterselie en selderij toch beide een zeer verschillende geur hebben. En krulpeterselie is herkenbaar aan het donkergroene krullerige blad. Maar platte peterselie lijkt wel veel op selderij. Mocht je twijfelen; de geur maakt duidelijk wat wat is want selderij heeft een opvallend kruidig en hartig aroma dat direct aan erwtensoep doet denken (bij mij althans :-)).

Op de foto bovenaan deze pagina zie je krulpeterselie; het blad is iets donkerder dan platte peterselie en het blad is gekroesd. Platte peterselie heeft met lichter groen blad en het blad is niet gekroesd. Platte peterselie heeft een meer uitgesproken smaak dan krulpeterselie. Ik heb helaas geen andere foto van platte peterselie dan deze oude in klein formaat:

Zo gewoon is ze blijkbaar in onze tuin, elk jaar plant ik 2 planten krulpeterselie en 2 planten platte peterselie, standaardplanten in onze moestuin. In 2021 beloof ik een nieuwe foto van platte peterselie.

Er wordt wel eens gezegd dat je krulpeterselie gebruikt voor garnering en platte peterselie voor de smaak. Platte peterselie wordt steeds vaker gebruikt in professionele keukens.

Naast platte peterselie en krulpeterselie is er ook nog wortelpeterselie; daarvan kun je blad oogsten maar aan het einde van het tuinseizoen ook de wortels oogsten. Lees daarover meer bij het stukje over rassen.

Tot slot; vooral het blad van peterselie wordt gegeten, maar bedenk dat de stelen minstens zo sterk van smaak zijn, ze zijn alleen hard en daardoor minder geschikt om zo te eten. Maar gooi stelen vooral niet weg, ze zijn heerlijk om mee te trekken in een bouillon of in het kookwater van bijvoorbeeld aardappelen. En ik maal ze hier samen met andere groenten ook fijn voor een houdbare bouillonpasta.

TEELT

Peterselie groeit voortdurend aan; mits je het hart van de plant intact laat kun je er van blijven oogsten. In de lente gezaaid levert ze peterselieblad tot de winter. Om die reden zaaien we haar graag vroeg. Ze kan tot aan het einde van de lente worden gezaaid maar vroeg gezaaide planten leveren maandenlang voldoende oogst. Ik zaai haar zelf soms ook nog een keer in juli, die zaailingen/jonge planten houd ik in 11-centimeterpotjes tot er in september ergens in een hoekje in de kas een plakje vrij komt; daar plant ik de jonge plant en dan kunnen we er de hele winter en het voorjaar van oogsten (tot ze in mei moet wijken voor de nieuwe tomaten, etc.). Zelfs in de winter van 202-2021 met enkele nachten van -15 graden bleef ze groen en fier overeind.

Omdat de winter vaak niet meer zo streng zijn laat ik de planten buiten in de herfst ook staan en vaak overleven ze de winter en kan ik er tot mei van blijven oogsten (tot ze in mei door gaat schieten en het blad geel wordt en afsterft). Met planten in pot is het natuurlijk helemaal makkelijk: die kunnen de hele zomer buiten staan en verhuis je, wanneer de eerste nachtvorst wordt voorspeld naar de koude kas (of in een platte bak of tunneltje, of desnoods tijdelijk naar een garage of lichte koele zolder). Ook dan kun je er vaak tot ver in de winter van blijven oogsten.

Op de foto hieronder zie je krulpeterselie in het voorjaar in een hoekje van de kas.

RASSEN

Zoals gezegd zijn er twee types:

• platte peterselie (gladbladig): aromatischer en sterker van smaak
• krulpeterselie: wat minder aromatisch (al is dat uiteraard ook nog wel een beetje afhankelijk van het ras), maar wel mooier, en daardoor vaker gebruikt voor garnering

Het verschil tussen krulpeterselie en platte peterselie kun je al bij zaailingen zien:

Daarnaast is er ook nog wortelpeterselie. Je kunt daar de hele zomer en herfst de bladeren van oogsten (als je uiteraard maar wel voldoende blad laat zitten voor de groei). En in de herfst rooi je dan de ondergrondse wortels. Deze wortels lijken wel iets op pastinaken maar dan een stuk kleiner. De smaak lijkt op die van peterselie en heeft in de verte ook een klein zoetje. Je kunt de wortels gebruiken in soepen, stoofschotels, bouillon maar je kunt ze ook bakken, in een puree verwerken, etc.

STANDPLAATS / BEMESTING

Peterselie groeit op alle soorten gronden, mits ze maar vochthoudend is. Peterselie houdt niet zo van zon, ze groeit dan niet zo goed, het blad verkleurt. etc. We planten haar hier altijd in halfschaduw, en in combinatie met de voedzame vochtvasthoudende klei en wat voeding doet ze het hier altijd erg goed; uitbundige groei en dus ook veel oogst, soms tot het einde van het jaar of tot in de winter (uiteraard afhankelijk van de temperatuur).

Ze is niet veeleisend qua voeding; hier krijgt ze wat oude stalmest of compost in de winter en we geven nog een handje samengestelde organische meststof in het voorjaar. Ik heb ergens gelezen dat ze niet graag naast selderij wordt geteeld maar wij zetten de planten heel vaak naast elkaar, omdat ze nu eenmaal van dezelfde omstandigheden houden (halfschaduw, vochtige grond). En dat gaat hier eigenlijk altijd prima.

ZAAITABEL

OPKWEEK

Peterselie kiemt traag, zeker in de koude maanden van het jaar. De kieming kan wel 3 tot 4 weken duren. Zelf heb ik jarenlang peterselie in de koude kas gezaaid, rond eind januari. Dat gaat prima maar het kiemen duurt dan inderdaad zeker 4 weken. Een paar jaar geleden kreeg ik de tip om de zaden eerst 24 uur te weken in lauwwarm water en daarna binnenshuis te zaaien. Dit gaat ook heel goed en de zaden kiemen dan vaak al binnen 2 weken. Als je de zaden in april binnenshuis (lekker warm en licht) zaait kiemt ze trouwens ook wel binnen 2 tot 2,5 week.

Als je de zaden vroeg wilt voorweken en vroeg en warm zaait moet je er wel rekening mee houden dat je de zaailingen moet afharden voor je ze kunt planten: de overgang van een warm huis naar de nog erg koude grond in het vroege voorjaar is erg groot. Zet de zaailingen daarom eerst een week of 2 overdag buiten en in de nacht binnen, of zet ze een week of 2 in de platte bak of koude kas om af te harden).

Omdat de zaailingen heel klein zijn, en het vaak nog vroeg in het jaar is verspeen ik de hele plugjes met een paar zaailingen na het kiemen naar 9 of 12 centimeter-potjes met potgrond. In de koude kas groeien de peterseliezaailingen zo uit tot wat grotere en sterkere plantjes met een wat sterker wortelgestel voor ik ze buiten uitplant.

Soms heb je geen (of niet voldoende) peterselie op een moment dat je het nodig hebt en is het handig om zo´n potje peterselie in de supermarkt te kopen. Uiteindelijk is het bosje peterselie dat daarin staat zo dicht op elkaar gezaaid dat het uitplanten van de deels afgeknipte planten weinig nut lijkt te hebben (omdat het plantje meestal na een paar weken alsnog dood gaat). Probeer het eens door de grote hoeveelheid plantjes in het potje in 6 stukken te scheuren. Doordat je nu kleinere polletjes met peterselie hebt krijgen de worteltjes meer ruimte om te groeien en is de kans veel groter dat (een deel van) de plantjes overleven en je er dus later nog meerdere keren van kunt oogsten. Op de foto hieronder zie je een paar plukjes van die uitgeplante gekochte peterselieplant, van de 6 plukjes overleefde 4 plukjes het en die groeiden later verder uit en hebben nog een prima opbrengst gegeven.

VERZORGING

Er zijn geen bijzondere teeltzorgen. Geef vooral de jonge planten voldoende vocht want peterselie houdt van een vochtige en niet te warme (en dus ook niet te zonnige) standplaats. Een te droge en te warme standplaats zorgt voor verbranding van het blad en de kans op doorschieten is groter. Hier planten we peterselie altijd achter de kas, in de volle (klei)grond. De grond is en blijft er vochtig, en ze staat zo altijd in de halfschaduw van de kas en dus nooit te zonnig/warm/droog.

OOGST / BEWAREN

Pluk stengels en blad wanneer je wilt, laat het hart van de plant intact voor constante hergroei. Krulpeterselie bewaart iets langer en beter dan platte peterselie. ,Bewaar beiden in een stuk (keuken)papier in de koelkast. Zelf vries ik peterselie ook in; fijngesneden in kleine zakjes. De structuur gaat dan wel verloren maar zeker voor stoofschotels, soepen en sauzen is het nog prima. Het is ook handig om peterselie fijn te snijden, met wat water te mengen, en dat dan in een ijsblokjesvorm in  te vriezen; als je bijvoorbeeld soep maakt kun je dan een ‘ijsblokje peterselie’ toevoegen.

Wortelpeterselie oogst je vanaf het begin tot het einde van de herfst (voor de eerste vorst). Oogst vooral wat je wilt eten en laat de rest van de wortels in de grond, want na de oogst kun je de peterseliewortels nog wel een week of 2 in een koude schuur bewaren maar daarna worden de wortels droog en vezelig (net als pastinaken met het verschil dat pastinaken winterhard zijn). De laatste wortels die wij voor de vorst oogsten gebruiken wij voor bouillonpasta, of we vriezen ze in blokjes in voor soepen en sauzen.

ZELF ZADEN OOGSTEN

Peterselie is tweejarig (hoewel ze dus in een droge en warme zomer ook wel eens in het eerste jaar al kan doorschieten. Mijn ervaring is dat platte peterselie wat sneller doorschiet dan krulpeterselie. Voor de oogst van zaden is de tweejarige plant het meest geschikt (tenzij de plant al heel vroeg in de zomer doorschiet, de zaden hebben tenslotte voldoende tijd nodig om na de bloei te rijpen).

Oogst de hele zomer en herfst gewoon het blad van de planten maar zorg ook dat ze wel goed kan groeien, dus pluk niet teveel. Bescherm haar in de winter wat tegen vorst (met bijvoorbeeld stro, vliesdoek, of in de koude kas).

In het voorjaar zal de plant weer uit gaan lopen, en uiteindelijk schiet ze in mei door en bloeit ze daarna met groenwitte schermbloemen. Je kunt de zaden vervolgens in de zomer/nazomer oogsten, als ze donkergroen-bruinachtig en droog zijn. Het zelf zaden oogsten van peterselie gaat op zich prima, maar het is dus wel een langdurige kwestie. Bedenk dat krulpeterselie kan kruisen met platte peterselie en met wortelpeterselie.

Tot slot: kijk vooral nog even op deze pagina voor inmaakrecepten (zoals de bouillonpasta hieronder).