Discriminatie

Er zijn rupsen en rupsen. Van heel kleine tot heel grote, en van groene en bruine motjesrupsen tot prachtige felgekleurde vlinderrupsen en alles ertussenin. We hebben er nu heel veel van, vast ook als gevolg van het tuinjaar waarover ik al zo vaak schreef en waarin de samenhang een beetje kwijt is (normaal gesproken houden plaagdieren en roofdieren die die plaagdieren bestrijden hier in onze tuin elkaar redelijk in evenwicht). We schrikken ook niet zo snel van een rups, die mogen best een palmkool opeten want ik heb er voor alle zekerheid een paar extra geplant. Maar het zijn er dit jaar wel heel veel, en ze hebben niet genoeg aan die ene palmkool maar verorberen ook alle bladkolen, broccoliplanten, Chinese kool, etc. Heel veel rupssoorten houden van kool. Op de foto hierboven zie je opgevreten koolblad, tegen de zon in is het nog best decoratief. En links zie je een rups vrolijk van het blad snacken.

Ik heb geen verstand van vlinders. Maar ik zie wel iets opvallends: hoe kleiner de rups, hoe meer ze lijken te eten (ik generaliseer natuurlijk maar dat hoort ook een beetje bij discriminatie). Ik zie koolplanten die zo erg zijn opgevreten dat ik zoek naar enkele tientallen rupsjes maar dan vind ik er maar 1 of 2. En tegelijkertijd zie ik de grote statige rups van de koninginnenpage traag op de knolvenkel heel kleine hapjes nemen. Misschien ligt het aan het stadium want sommige rupsen doorlopen meerdere stadia voor ze gaan verpoppen.

Wat een prachtrups is de koninginnenpage!

Sterker nog, ik vind haar zo mooi dat ik er graag een paar venkelknollen voor over heb. Terwijl ik tegelijkertijd allesbehalve blij ben met de vraatzuchtige groene rupsjes in de koolplanten in de kas. Ze zijn amper een tiende van de grootte van de koninginnenpagerups maar eten 20 keer zoveel.

Uiteindelijk vond ik de 3 rupsjes die deze lekkere bladkool met de naam Jagallo Nero tot op de nerf opvraten maar doordat ze zo klein waren en het blad bijna gefranjerd is moest ik flink zoeken. En ik was ook iets te laat. En uiteindelijk verraadden de rupsen zichzelf doordat er niet veel blad meer was waar ze zich achter konden verstoppen :-).

Dat verstoppen was ook lastig voor de rupsen die trek hadden in de laatste onrijpe tomaten:

Het is een beetje het nadeel (en tegelijkertijd voordeel) van een kas: omdat een kas grotendeels afgesloten is komen er niet zo snel ziekten en plagen binnen. Maar als ze er eenmaal zijn raak je ze er ook niet gemakkelijk meer kwijt. Plus: ze gedijen er heel goed doordat het in de kas lekker warm en beschut is en er weinig roofdieren zijn. De deur open laten staan en de ramen wat verder open zetten zorgt er wel voor dat bijvoorbeeld insectenetende vogels in de kas kunnen zoeken naar rupsjes.

En ik verwijder ze zelf. Elke tuindag loop ik met een bakje de planten af en elke dag vind ik weer nieuwe rupsjes. Soms heb ik een goede bui en zet ik ze buiten op een bladkool waar ze dan verder kunnen eten. Maar soms zijn het er zoveel en weet ik ook niet goed wat ik er mee moet, dan zet ik ze maar op de composthoop, daar ligt van alles wat nog lang genoeg blijft leven om van te eten.

Zoals ik al zei, ik heb geen verstand van vlinders, er zijn rupsen die nu gaan verpoppen maar er zijn er ook die de winter door moeten zien te komen en pas daarna verpoppen. Ik doe mijn best om ze uit de kas te halen zodat de koolplanten zich hopelijk nog wat kunnen herstellen maar er tegelijkertijd wel voor te zorgen dat ze kunnen blijven leven. Ik las dat elke rups zijn eigen dieet heeft, een rups van een koolwitje in je pruimenboom zetten heeft dus geen nut want de rups heeft de kool nodig om te eten en heeft niks aan pruimenbomenblad. Zo heeft elke vlinder zijn eigen waardplant(en). Zoals bekend is bijvoorbeeld de brandnetel een waardplant voor flink wat verschillende soorten vlinders. Ik vrees alleen dat ik flinke uitslag van brandnetels krijg als ik ze aanraak, als ik niet voor langere tijd onder de jeukende rode vlekken wil zitten moet ik ze helaas uit mijn tuin weren. Maar onze tuin grenst aan een sloot en aan de overkant van die sloot staan honderden brandnetelplanten in een drie meter dikke en tientallen meterslangs rij. Zo voel ik me wat minder bezwaard om brandnetelzaailingen uit de tuin te halen. Maar in ruil daarvoor laat ik dan andere waardplanten staan, zoals weegbree, klaver, etc. En ook veel gewenste planten, struiken en bomen in onze tuin zijn waardplanten voor vlinders, zoals appels, bramen, worteltjes, Oost-Indische kers, zuring, mosterd, kool (uiteraard), venkel, tijm, etc.. Op de website van de Vlinderstichting vind je trouwens een lijstje met waardplanten van de meest bekende vlinders maar je kunt er ook de complete lijst downloaden. Zoveel vlinders en zoveel waardplanten! Ik las dat er meer dan 2000 verschillende vlinders in Nederland leven. Wist je dat er zelfs een vlinder met de naam ’tijmblauwtje’ bestaat?

Ik probeer voor alle rupsen min of meer mijn best te doen, mits we zelf ook nog iets kunnen eten. Maar voor de koninginnenpage doe ik alles. En niet voor niks:

Ik heb 3 venkelknollen niet geoogst, alleen maar om er voor te zorgen dat de rupsen (het zijn er twee) er nog van kunnen eten en groeien.

Natuurlijk zijn er ook rupsen waar we echt niet blij mee zijn, zoals die van de spinselmot die een appelboom eens volledig kaal hebben gevreten. Maar gelukkig is het jaren geleden dat we zulke ernstige aantastingen door rupsen hebben gehad. Oh ja, er zijn nog wel die akelige pruimenmottenrupsen die er soms voor zorgen dat nog geen 5% van de pruimen eetbaar zijn. Maar de koolplanten die het nu niet gaan overleven….. ach, we kunnen er nu ook weer niet echt wakker van liggen.

Het lijkt een grote overgang om het nog even over de tuin te hebben maar dat valt mee. Elk jaar wordt het door gezondheid en leeftijd wat lastiger om onze ruim 300 vierkante meter grote tuin goed bij te houden. We willen graag blijven tuinieren maar merken dat we het niet goed meer bij kunnen houden (of in ieder geval niet zoals we dat zelf zouden willen en dat is toch het belangrijkste). En daarom hebben we besloten het groentegedeelte wat kleiner te maken. We kunnen er dan nog steeds samen ruim van eten maar het scheelt werk en tijd in wieden, zaaien, uitplanten, water geven, opbinden, oogsten, etc.. Langs de randen van de tuin gaan we in plaats daarvan flink wat vaste planten zetten. Zodat we vanaf het terrasje kunnen genieten van bloeiende planten en kruiden. Vroeger zocht ik vaste planten die ik heel mooi vond en die lang en/of rijk bloeiden. Ik zoek dat natuurlijk nog steeds maar er is ondertussen nog iets minstens zo belangrijk: is ze een waardplant voor vlinders of is ze nuttig voor hommels, bijen, zweefvliegen, etc.?

En dus gaan we vanaf volgende week de tuin ‘opruimen’ en beginnen met het planten van soorten als lavendel, tijm, venkel, Helenium, Echinacea, vaste viooltjes, Agastache, Cirsium, Geranium, Centranthus, etc.. Ook leuk!

Tot slot nog één foto, van een Jagallo Nero kool die buiten staat en er zonder rupsen prima bij staat, mooi en lekker, ze is zeker een nieuwe favoriet!