Komatsuna

Eerst even dit, mocht je internationale informatie zoeken of bijvoorbeeld zaden van bladkool in een niet-Nederlandstalige webwinkel:

• Latijnse naam:   Brassica rapa var. perviridis
• Synoniem: Mosterdspinazie
• In Engeland, Duitsland en Frankrijk wordt ook de naam Komatsuna gebruikt.

Aan de Latijnse naam kun je aflezen dat komatsuna familie is van raapjes en raapstelen. Het is in Nederland een relatief nieuwe groente die oorspronkelijk afkomstig is uit Japan. Je vindt er in catalogi en in zadenwebshops vaak zaden van in het gedeelte Aziatische groenten. Ik zou haar zelf zomaar nauw familie van tatsoi, bladkool en paksoi hebben kunnen noemen omdat ze daar in best veel op lijkt.

Je kunt het jonge, zachte en malse blad rauw in salades eten. Als de planten wat groter zijn kun je blad en bladstelen eten: gestoomd, gestoofd, geroerbakt, lekker met bijvoorbeeld hoisinsaus of met knoflook, soja en sesam, ze leent zich dus wel misschien het best voor Aziatische gerechten (hoewel je er ook gewoon een lekker stamppotje mee kunt maken hoor :-)).

Wij telen sinds een paar jaar af en toe eens zo´n nieuw soort kool uit Azië (zoals tatsoi, kailaan en hon tsai tai). Leuk om te proberen en te ervaren wat de beste teeltmanier is (denk aan plantafstand, zaaiperiode, doorschieten, winterhardheid, etc.), hoe je haar oogst en eet, kleuren en vormen.

PLANT

Een komatsuna-plant bestaat uit stevige bladstelen (maar niet zo stevig als die van paksoi) en bladeren met een zachte structuur (veel zachter dan die van tatsoi maar niet zo zacht als spinazie). Elke plant krijgt uiteindelijk een doorsnede van ongeveer 20 centimeter (maar dat is uiteraard ook afhankelijk van het ras). Je kunt losse bladeren met steel oogsten, de plant blijft dan meestal nog wel een tijdje doorgroeien (mits je het hart van de plant intact laat). Je kunt ook de hele plant oogsten.

TEELTWIJZEN / RASSEN

De meeste koolsoorten kunnen goed tegen kou. Zo ook deze komatsuna. Ik zaai haar zelf in het voorjaar maar ook in juli-augustus voor oogst in de herfst. En ik heb haar zelfs ook eens in de winter in de kas gehad, de planten bleven daar tot half februari mooi (en toen schoten de planten in verband met de stijgende temperatuur in de kas door). Ik moest daar wel eerlijk bij zeggen dat het in een milde winter was.

Ondertussen zijn er al flink wat verschillende rassen te koop, zelf hebben wij slechts 1 ras geteeld (om de eenvoudige reden dat we die niet alleen lekker ook prachtig mooi vinden :-)). Je vindt ook zaden van de soort (dus gewoon onder de naam komatsuna) maar voorbeelden van rassen zijn:

• Green Boy
• Senposai F1
• Red Komatsuna F1 (donkerpaarse blad)
• Comred F1 (het ras dat wij gebruiken, met donkerpaars blad met groene bladstelen, zie foto’s op deze pagina)
• Tendergreen

ZAAIEN / PLANTEN

Je kunt komatsuna zaaien van ongeveer maart tot en met juli voor de buitenteelt, en in augustus voor de winterteelt onder glas. In mei en juni zaaien is wat minder succesvol omdat de nog jonge planten dan sneller doorschieten (zeker als het dan ook nog warm en droog is).

Je kunt komatsuna ter plaatse zaaien (pas dan op voor slakken en vogels) of in potjes of in een tray voorzaaien. Omdat de zaden relatief duur zijn en hier jonge koolzaailingen in de tuin altijd worden opgevreten kiezen wij er zelf voor om ze voor te zaaien. Doe dat vooral niet in huis (want daar is het te warm en te donker en dat resulteert meestal in zaailingen die lang en dun zijn); vanaf maart kun je haar onder koud glas voorzaaien en vanaf eind maart kun je haar buiten voorzaaien.

Zelf verspeen ik de zaailingen graag naar 9-centimeter potje met potgrond zodat ze daarin nog goed kunnen groeien voor we ze buiten uit kunnen planten.

STANDPLAATS / VERZORGING

Bijna alle koolsoorten zijn veelvraten en houden van veel voeding. Maar komatsuna heeft minder voeding nodig dan bijvoorbeeld bloemkool en rode kool, omdat de planten kleiner blijven en alleen blad maken (en geen krop/kool/bloem). Dat is ook de reden waarom ze sneller groeit en je er ook eerder van kunt oogsten. Na de basisbemesting van stalmest en/of compost in de winter of het vroege voorjaar geven wij zelf een week of 2 voor het planten nog wat koemestkorrels of een handje samengestelde organische meststof voor de moestuin.

Zoals bij alle koolsoorten zijn jonge zaailingen erg gewild bij vogels; bescherm de jonge zaailingen door middel van een bouwwerkje en een niet te grofmazig net om te zorgen dat je zaailingen niet tot op de nerf worden opgevreten. Als de planten eenmaal goed groeien kan het bouwwerk/net weg, dan is ze blijkbaar niet smakelijk genoeg meer voor vogels. Zelf planten we komatsuna vaak tussen allerlei andere planten in, en dat gaat heel vaak goed (zonder afdekken). Dat kan door de paarse kleur van de Comred F1 komen maar het kan ook zijn dat de vogels de kool niet zo snel als kool herkennen (de geur lijkt ook minder koolachtig). Maar vertrouw er niet zo maar op, houd de jonge planten altijd goed in de gaten.

Uiteraard is het belangrijk om te wieden, en water geven in droge periodes. Als de planten eenmaal doorschieten kun je die nog snel oogsten voor de bladeren geel worden en afsterven. Als ze al zover is dat ze bloemknoppen gaat maken is het blad al niet lekker meer maar kun je wel de bloemknoppen eten (een beetje zoals kailaan of broccolini).

OOGST / BEWAREN

Oogst de bladeren met bladstelen, of de hele plant. Oogst losse bladeren/bladstelen zo kort mogelijk voor het eten, ze worden al na enkele uren slap. Je kunt hele planten (geoogst met wortel en al, in een emmer met bodempje water die je op een koele plek zet) wel enkele dagen bewaren. Je kunt de bladeren/bladstelen nog wat opfrissen door ze voor het gebruik in de keuken een kwartiertje in ijskoud water te leggen.

Ik heb komatsuna nog nooit ingevroren (omdat ze zo goed tegen kou kan kunnen we de planten in de herfst gewoon nog in de tuin/grond laten staan tot we er van willen oogsten.

ZELF ZADEN OOGSTEN

Zoals bij alle koolsoorten is dit lastig in verband met het makkelijke kruisen van koolsoorten onderling. Ik heb het zelf dan ook nog nooit geprobeerd. Dat komt ook omdat wij alleen de Comred F1 hebben geteeld en het oogsten van zaden van F1-hybriden geeft in de volgende generatie altijd afwijkingen (bijvoorbeeld in kleur, winterhardheid, kans op doorschieten, etc.). Mocht je het willen proberen: kies voor de teelt van zaden een paar gezonde planten waar je geen bladeren van oogst en wacht tot ze (afhankelijk van de zaaitijd) in de zomer of net na de winter doorschieten. Oogst de zaden wanneer die zich in de (na)zomer na de bloei in langwerpige hoesjes langs de bloeistengels ontwikkelen en rijp zijn.