Deel 3: verspenen

Ik schreef eerder al 2 blogs over het zaaien van paprika’s, pepers en aubergines. Over het waarom en de voorbereidingen: Stapje voor stapje. En daarna over het Het zaaien van pepers, paprika’s en aubergines.

Naar aanleiding van die 2 blogs kreeg ik vragen als: wanneer kun je verspenen, hoe warm moet het zijn, blijven ze daarna in de propagator of gaan ze eruit, hoe groot zijn de zaailingen bij het verspenen, en opmerkingen van mensen die zaaien in vermiculiet een omslachtige manier van zaaien of extra werk vinden, of gewoon liever in potjes met potgrond zaaien, etc.. Vandaar nog 1 uitgebreid blog, over het verspenen van de zaailingen.

Allereerst: dit is zoals ik het doe, zaaien en verspenen is iets persoonlijks, iedereen vindt na wat experimenteren een voor voor hem of haar beste manier: vroeger of later, in potgrond, zaaigrond, via de denomethode, in een propagator of niet, onder lampen of niet, het kan allemaal. Maar voor mensen die daarin nog zoekende zijn is het misschien leuk en handig om te zien hoe ik verspeen, en wanneer en waarom.

Eén van de meest gestelde vragen van mensen die ook in een propagator zaaien is wanneer je kunt verspenen. Dat ligt eraan of je in vermiculiet, in koffiefilterpapier (deno) of in potjes/tray met potgrond hebt gezaaid. In potgrond (die voeding bevat) kunnen zaailingen nog groeien, in vermiculiet en papier niet en dus moeten ze er vlot na het kiemen uit. Wanneer dan?

Dit is iets te vroeg:

Nou ja, ik verspeen dit soort zaailingen soms ook wel eens hoor. Maar als je kunt kiezen en over 2 dagen tijd hebt om te verspenen is dat net wat beter. De zaailingen op deze foto zijn echt pas net gekiemd, ze komen net overeind en dat betekent dat ze nog maar een heel klein worteltje hebben.

Dit is te laat:

Ook dat is overdreven. Maar het wordt wel hoog tijd dat deze zaailingen worden verspeend. Vooral omdat ze lang en dun worden in de propagator op 27 graden: daarin is het warm maar ook te donker. Ik kan deze zaailingen bij het verspenen nog makkelijk wat dieper oppotten (ongeveer de helft van het steeltje onder de grond).

Over dat ‘donker’ krijg ik ook wel eens vragen; van mensen die verbaasd zijn dat hun zaailingen lang en dun worden terwijl die zaailingen toch in een zonnig raamkozijn staan. Maar uiteindelijk komt er in een huis van maar 1 kant licht (het raam), buiten is er dus minimaal 5 keer zoveel licht (maar eigenlijk natuurlijk nog veel meer want ‘buiten’ heeft geen 4 zijden en een dak). In huis is de hoeveelheid licht dus altijd heel beperkt, ook in een zonnig raamkozijn. En de zon schijnt ook niet altijd, er zijn in deze maand genoeg grijze donkere dagen. De kap van een propagator lijkt doorzichtig maar ook die laag zorgt weer voor minder licht. En tot slot; het is eind januari, het is nu nog van 17.30 uur tot 08.00 uur donker. Gelukkig betekent dat ook dat het de komende weken steeds langer licht wordt en de zaailingen steeds beter groeien zonder lang te worden. Maar de komende 3 tot 4 weken komen ze voor het mooi eigenlijk wat licht te kort.

Terug naar de zaailingen: dit is eigenlijk de meest ideale zaailing om vanuit vermiculiet (of vanuit papier) te verspenen:

Deze zaailingen zijn groot genoeg, niet te lang maar wel al opgericht en uitgerekt. Als een zaailing dit formaat heeft kun je er vanuit gaan dat ze 1 worteltje heeft (en soms al een heel kleine tweede erbij) dat ongeveer even lang is als het steeltje.

Ik heb zowaar weer eens geprobeerd om een filmpje te maken van hoe ik vanuit vermiculiet naar een 9-centimeterpotje verspeen. Ik ben niet goed in vertellen dus het is weer een ‘stom’ filmpje, maar ik heb er wel een paar opmerkingen bij. Eerst het filmpje:

En dan de opmerkingen:

• Eerst maak ik potjes schoon (eerst spinnetjes, etc. weg laten lopen, daarna even koud uitspoelen en vervolgens met heet water naspoelen zodat eventuele slakkeneitjes of andere potentiële plagen weg zijn).
• Ik vul potjes met potgrond die ik wat luchtiger maak door er ongeveer 1/6e deel brekerzand door te mengen.
• Gelijk een labeltje erin want anders haal ik soorten door elkaar
• 3 gaatjes per potje omdat ik altijd 3 zaailingen van pepers, paprika’s en aubergines in één kluit teel (zie meer daarover in dit oude blog: Pepers per 3, ik moet er nodig eens een pagina met nieuwe foto’s van maken).
• Ik trek de zaailingen voorzichtig en aan beide kiemblaadjes uit het natte vermiculiet. Niet aan het nog zo tere steeltje want dat moet zorgen voor de opname voedingsstoffen; een beschadiging kan zorgen voor groeistoornissen, groeistilstand en in het ergste geval dood van de zaailing. Een half afgebroken kiemblaadje is daarentegen vervelend maar niet onoverkomelijk (tenzij beide blaadjes heel erg beschadigd zijn).
• Ik laat de zaailing met het worteltje in het gaatje zakken en vervolgens duw ik het lichtjes rond de bovenkant iets aan (niet stevig en ook niet verder naar beneden want ik wil geen worteltjes beschadigen)
• Ik houd de blaadjes van de zaailingen vast als ik water geef want, omdat ik de grond onderin het potje niet aandruk, kan een zaailing zomaar onder de grond verdwijnen (als in een soort zinkgat :-). Je kan dat een beetje bij de zaailing links in het filmpje zien (die zou onder de grond zijn verdwenen als ik het niet vast had gehad), het is lastig om een zaailing zonder beschadigen onder de grond vandaan te peuteren).
• Ik geef tot slot heel ruim water, want zo kunnen alle gronddeeltjes rond de worteltjes spoelen. Vaak hoef ik na het verspenen een hele week geen water meer te geven.
• En ook heel belangrijk: ik geef elk potje/zaailing direct na het verspenen water. Ik heb jaren geleden eens tomaten verspeend en dacht toen economisch te kunnen werken door eerst alle 80 tomaten te verspenen en ze dan tot slot allemaal water te geven. ’s Avonds hingen alle zaailingen slap. Uiteindelijk kwamen ze de dag erop gelukkig toch nog wel weer overeind maar ik bedacht toen gelijk dat zo in blokken werken niet geschikt is voor het verspenen van zaailingen en dat elke zaailing na het verspenen gebaat is bij zo snel mogelijk en ruim water.

Dan de standplaats. De propagator staat hier op een koude slaapkamer voor een veluxraam; het is er te donker en in de propagator is het te warm. De verspeende zaailingen gaan daarom direct na het verspenen naar de kamer ernaast. Daar is het iets warmer omdat de kachelpijp er doorheen loopt en de zon schijnt (als die schijnt) vol op het dakraam. Op dat kamertje (we houden er de deur altijd dicht) is het nu ongeveer 17 of 18 graden, als de zon schijnt kan het er wel opwarmen tot boven de 22 graden, in de nacht is het er vaak maar zo’n 15 graden. De zaailingen groeien daar langzaam maar gestaag. Iedereen moet zelf in huis op zoek gaan naar een plaats met de juiste combinatie van temperatuur en licht want als die balans niet goed is (te warm en/of te weinig licht) is de kans groot dat de zaailingen lang en dun worden. Zodra je daar het begin van ziet kun je de zaailingen naar een plaats verhuizen die nog lichter is en/of minder warm (maar bedenk dat de zaailingen onder de 15 graden niet meer groeien). Ik ken ook wel mensen die de zaailingen in de ochtend in een kas zetten en aan het einde van de middag weer naar binnen halen.

Zoals gezegd, dit is niet dé manier; dit is de manier die voor het aantal planten dat ik wil kweken in ons relatief donkere huis in deze tijd voor ons het beste werkt.

Tot slot dan nog over de groeilamp: ik heb vorig jaar een Apollo Falcon 60 gekocht. Helaas was de lamp vorig jaar bij aankomst kapot, moest teruggestuurd worden, etc. waardoor ik de lamp pas kon ophangen toen de zaailingen al een paar weken verspeend waren. En toen was ik er in het begin ook nog voorzichtig mee, zoekende naar de juiste manier en hoogte om op te hangen. Vorig jaar zag het er zo uit:

Later hebben we de lamp wat lager gehangen. Maar het was te laat om nog goed te testen of en hoeveel invloed de lamp op de groei had.

Vanmiddag, na het verspenen zagen de zaailingen er zo uit:

Aan het einde van de middag sluit ik de jaloezieën (want de lamp geeft zoveel licht dat de tuin volledig in de schijnwerpers staat en de overburen er misschien last van hebben). Dan gaat de lamp aan tot we naar bed gaan. En ik heb het plan om de lamp misschien ook aan te zetten op dagen dat het uitgesproken donker en grijs weer is.

De lamp hangt ondertussen een flink stuk lager, ongeveer 30 centimeter boven de potjes (maar als de zaailingen eenmaal gaan groeien hangt de lamp dus nog wat dichter bij de planten).

Voor wie naar een lamp zoekt: deze Apollo Falcon 60 kostte vorig jaar rond de €100,=. Ik ben er vooralsnog heel tevreden over, ze bevat naast witte ledlampjes ook een klein aantal rode en dat schijnt belangrijk te zijn (ik heb er verder geen verstand van). Maar ik ga er dus dit jaar pas hopelijk optimaal gebruik van maken.

Ik kreeg de tip dat er ook een ledstrip te koop is die veel goedkoper is en die je met een plakstrip op bijvoorbeeld een lat kunt plakken. Mocht je een lamp willen kopen, dan zijn er websites die goed uitleggen waar je op moet letten en wat er in verschillende prijsklassen te koop is. En voor alle duidelijkheid: ik heb 28 jaar lang paprika´s, pepers en aubergines zonder lamp gezaaid en dat ging met een lichte standplaats en niet te warme temperatuur ook best goed hoor.

Een volgend blog gaat eindelijk weer eens over de tuin, want daar is genoeg te doen!