Kailaan

Eerst even dit, mocht je internationale informatie of bijvoorbeeld zaden van deze groente in een niet-Nederlandstalige webwinkel zoeken:

• Latijnse naam:     Brassica oleracea var. alboglabra
• Synoniem:     Kailan, Kai Lan, Chinese broccoli
• Engelse naam:     Gai Lan, Chinese broccoli, Chinese kale

Deze groente wordt in Nederlands steeds bekender, het is een Aziatische groente die je in Nederland nu nog vooral in toko’s en op markten kunt vinden. Wij telen haar zelf ondertussen al weer een paar jaar, omdat ze een aantal leuke eigenschappen heeft: ze kiemt, groeit en bloeit snel en je kunt er dus binnen enkele maanden van oogsten. Daarnaast is ze lekker (als broccolini/aspergebroccoli maar dan pittiger). En ze kan ook nog eens heel goed tegen wat kou en daardoor kun je haar over een langere periode zaaien (en dus ook oogsten).

Als ik haar (zowel in zaaien, verzorging en oogsten) met een andere groente zou moeten vergelijken zou dat hon tsai tai zijn (maar die laatste is wat milder van smaak en die heeft een paarse kleur en gele bloempjes). Kailaan wordt eigenlijk nooit gekookt maar vooral gestoomd en/of geroerbakt (lekker met bijvoorbeeld bosui en hoisinsaus, of met knoflook, gember en oestersaus, in een Aziatische salade, etc.). Als de steeltjes wat dikker zijn kun je die het best eerst even stomen of blancheren, het blad en de bloemknop is heel snel gaar.

Soms hoor je ook wel eens de term Bimi: Bimi is een merknaam van de soort brocolini/aspergebroccoli. Kailaan lijkt er wel iets op maar is dus pittiger en heeft bladeren langs de stelen. Ik heb wel eens gehoord dat bimi een kruising is tussen kailaan en broccolini.

PLANT

Kailaan is een kleine koolplant (en daardoor niet te vergelijken met grote kolen als rodekool, broccoli, palmkool, etc.). Ze wordt zo’n 15 centimeter breed en in knop/bloei ongeveer 35 centimeter hoog. De stelen, bladeren en jonge bloemknoppen zijn groen. Jonge slanke stelen met 1 of 2 bladeren en een bloemknop zijn het lekkerst. Ook als er al wat bloempjes open zijn is ze nog steeds eetbaar. Maar als de stengel eenmaal wat dikker wordt is die hard/taai (alleen de stengel, niet het blad of de bloemknop). Je kunt dikkere stengels eventueel schillen (als een asperge) maar bij voorkeur oogst je de stengels dus jong.

TEELTWIJZEN EN RASSEN

Voor zover ik weet zijn er geen rassen die groter of lager worden, of een andere kleur hebben, etc., vooralsnog is er alleen deze originele soort.

Omdat kailaan goed tegen kou kan lukt de teelt in de koele maanden van het jaar goed. In de warme zomermaanden schiet ze snel door….. maar omdat je van kailaan juist de jonge bloemknoppen eet kun je haar ook prima in de zomermaanden zaaien. Het is in de zomermaanden de kunst om te zorgen dat de planten eerst groot genoeg worden en dan pas bloeistengels gaan maken (als de jonge planten te snel doorschieten is de opbrengst lager doordat de planten kleiner blijven, sneller uitgeput raken en minder bloeistengels maken). Ik heb haar zelf eens in juni gezaaid en toen waren de plantjes amper 20 centimeter hoog en de bloemknopjes slechts 1 centimeter groot. Als je haar in de zomer wilt telen, zorg dan vooral voor een een plekje in de halfschaduw in plaats van in de zon en voor een vochtige grond, dan is de kans wat groter dat de plantjes eerst wat groeien voor ze bloeistengels gaat maken.

Je kunt haar met wat aanpassingen dus als hoofdteelt zaaien maar ook als vroege of juist late (na)teelt. Onze favoriet is het zaaien in de nazomer: zo kunnen we haar na bijvoorbeeld vroege boontjes, aardappelen of uien telen, en omdat ze redelijk goed bestand is tegen kou kunnen we er soms wel tot in het nieuwe jaar van oogsten (ze kan zonder schade temperaturen tot ongeveer -5 graden Celsius verdragen).

Bedenk dat ze in een eventuele vruchtwisseling in het vak van de koolgewassen hoort en dus ook als voor- of nateelt daarin mee zou moeten draaien. Je kunt kailaan ook in de vroege herfst of late winter onder koud glas zaaien.

STANDPLAATS / BODEM / BEMESTING

Kailaan is een vrij kleine plant. Ze is daardoor qua voeding minder veeleisend dan de meeste koolsoorten. Aan de andere kant zijn het planten die vrij dicht op elkaar staan en waar je over een langere periode van oogst. Een vruchtbare grond is daardoor belangrijk. Om de grond te verbeteren kun je oude stalmest of rijpe compost onderwerken of over de grond verdelen. Zelf gebruiken we soms zelfs ook wel wat halfrijpe mest waar veel stro in zit als mulchlaag/bodembedekking tussen de rijen met planten in (het houdt zo het onkruid tegen, houdt vocht vast, verbetert de grond, geeft wat voeding en stimuleert het bodemleven).

De grond moet vochtig zijn maar liever niet kletsnat blijven. Compost en oude mest zorgen voor veel organisch materiaal, zijn vochtvasthoudend maar vooral compost laat door haar luchtigheid een teveel aan regenwater ook goed door.

Kailaan houdt van koele omstandigheden. Om die reden zaaien we haar in de zomer vaak op een half beschaduwde (zodat ze niet te snel te lijden heeft van warme en droge omstandigheden). In de nazomer zaaien we haar juist op een plekje in de zon, waar ze tot in de winter (afhankelijk van de temperatuur) kan blijven groeien en bloeien.

Wij bemesten de grond waar een week of 2 later kailaan wordt gezaaid/geplant met wat samengestelde algemene organische moestuinmeststof.

ZAAIPERIODES / PLANTAFSTAND

Onder koud glas kun je kailaan van eind januari tot en met maart zaaien. In de kas houden we een plantafstand van 10 centimeter tussen de plantjes aan, en 20 centimeter rijafstand.

Van begin april tot en met augustus kun je kailaan buiten zaaien/planten. Ook buiten houden we een plantafstand van 10 centimeter aan, maar de rijafstand houden we dan met 25 tot 30 centimeter iets ruimer (omdat de planten buiten de winter om wat forser worden).

Van eind augustus tot en met begin oktober kun je haar met een plantafstand van 10 centimeter in de rij en 20 centimeter rijafstand vervolgens dan weer onder koud glas zaaien.

OPKWEEK

Ik heb kailaan wel in tray’s voorgezaaid: dat gaat heel goed en je kunt de jonge zaailingen in plugjes gemakkelijk op 10 centimeter afstand van elkaar uitplanten. Net zo makkelijk is het om ter plaatse te zaaien, dat doe ik vooralals ik haar in de kas zaai. Ik maak dan met een stok een rechte zaaigeul en zaai de zaden op zo’n 3 centimeter afstand van elkaar. Ik dek de zaden af met een dun laagje grond of wat zand. Na het kiemen dun ik de zaailingen uit tot er op elke 10 centimeter 1 plantje overblijft.

Alle soorten kool kiemen bij koele temperaturen al binnen 1 tot 2 weken: zaai kool vooral niet in huis voor (tenzij je een heel licht plaats hebt waar het zeker niet warmer dan 12 tot 15 graden wordt). Op een warmere en/of minder lichte plaats kiemen de zaden al binnen enkele dagen maar dat levert vervolgens lange en dunne zaailingen op waarbij er vaak een lang steeltje van meer dan 5 centimeter is met daarop 2 heel kleine kiemblaadjes (die iel, zwak en ziekelijk zijn). Voor alle koolsoorten geldt: zaai koel en in direct buitenlicht.

VERZORGING

Of je ter plaatse in een rijtje zaait of in een tray zaait en de jonge zaailingen uitplant: geef ze de eerste tijd regelmatig en voorzichtig water (met een gieter met broes).

Je zult, uiteraard mede afhankelijk van de standplaats en de omstandigheden in je tuin, de jonge zaailingen direct moeten gaan beschermen tegen vogelvraat; jonge koolplanten kunnen in één avond tot op de nerf worden opvreten waardoor de zaailingen niet meer kunnen groeien en dood gaan. Pas de eerste weken ook op voor slakken.

Uiteraard is wieden belangrijk; om te zorgen dat voeding en vocht ten goede van de planten en bloeistengels komen. Water geven is vooral in de warme en droge zomermaanden belangrijk.

OOGST / BEWAREN

Oogst de stengels met bloemknop en blad regelmatig want de jonge verse stengels zijn het lekkerst. Bovendien stimuleer je de plant op die manier om weer nieuwe stengels en bloemknoppen te maken.

Knip de stengels met een knipschaar van de plant. Kijk even goed waar je dat doet want je ziet vaak dat er onder een knop een zijtakje komt met weer een nieuwe aanstaande stengel met bloemknop. Je knipt dus vooral boven zo’n knop zodat de plant verder kan groeien en bloeien.

Oogst kailaan vooral zo kort mogelijk voor je haar wilt eten. Je kunt haar eventueel nog 1 of 2 dagen in een plastic zakje in wat krantenpapier of keukenpapier gewikkeld in de groentelade van de koelkast bewaren.

ZADEN OOGSTEN

Zaad telen is van de meeste koolsoorten niet moeilijk maar wel riskant, omdat het kruisbestuivers zijn. Ik heb zelf nog nooit zaden van kailaan geoogst, maar ik denk dat de kans dat ze soortecht terugkomt wat groter is dan wanneer je bijvoorbeeld zaden van broccoli oogst. Dat komt omdat ze, gezien haar Latijnse naam, wat verder afstaat van bloemkool, savooikool, spruiten, etc.. Ze is wel nauw verwant aan koolraap, (knol)raap, Chinese kool, raapstelen en broccoli/broccolini. Voor de oogst van zaden zorg je dus vooral dat die soorten niet in dezelfde tuin in bloei staan.

Mocht je het willen proberen: laat wat planten staan waarvan je geen stengels oogst. Na de bloei van witte bloempjes (die trouwens eetbaar zijn en ook nog eens veel bestuivers lokken) worden er langwerpige ‘stokjes’ gevormd. Als die peultjes droog en dor zijn kun je er de donkerbruine ronde zaadjes uit oogsten en nog een weekje op een warme en luchtige plaats drogen. De zaden zaden blijven 4 jaar kiemkrachtig, mits donker en droog en koel bewaard.