Hon Tsai Tai

Eerst even dit, mocht je internationale informatie of bijvoorbeeld zaden van deze groente in een niet-Nederlandstalige webwinkel zoeken:

• Latijnse naam:     Brassica rapa var. chinensis subsp. parachinensis
• Synoniem:     Choy Sum, Choisam
• Engelse naam:     Hon Tsai Tai, Purple Choy Sum

Dit is een groente die in Azië al heel lang bekend, maar in Nederland vrij nieuw is. Ze is in onze tuin van harte welkom, omdat ze een aantal leuke eigenschappen heeft: ze kiemt, groeit en bloeit snel en je kunt er dus binnen enkele maanden van oogsten. Daarnaast is ze niet alleen lekker maar ook nog eens mooi in de (moes)tuin, door de knalpaarse stengels, groene bladeren en felgele bloempjes. En ze kan ook nog eens heel goed tegen wat kou en daardoor kun je haar over een lange periode zaaien (en dus ook oogsten).

Als ik haar met een andere groente zou moeten vergelijken zou dat kailaan zijn (maar dat is wat pittiger van smaak). En als ook kailaan (ook zo’n relatief nieuwe Aziatische groente) geen belletje doet rinkelen, denk dan aan broccolini/aspergebroccoli/bimi/. Hon tsai tai is wat pittiger van smaak van broccolini maar wat milder van smaak dan kailaan. Eigenlijk zijn de steeltjes wat pittiger en zijn de blaadjes en bloemknoppen juist heel zacht van smaak.

In de keuken gebruik je een stukje van de steel, samen met wat blad en de bloemknopjes (ze mag ook al in bloei staan). Ze is heel delicaat en daarom stoom je de steeltjes/bloem/blad liever kort dan dat je ze kookt (en daarna kun je ze in gerechten verwerken, en ook lekker in bijvoorbeeld een salade). En zelf vinden we het ook heel lekker om te roerbakken.

PLANT

Hon tsai tai is een kleine koolplant (en daardoor niet te vergelijken met grote kolen als rodekool, broccoli, palmkool, etc.). Ze wordt zo’n 15 centimeter breed en in knop/bloei 35 centimeter hoog. De stelen zijn helderpaars en het blad is frisgroen. De planten maken ongeveer 25 centimeter hoge bloeistengels. Jonge slanke stelen met 1 of 2 bladeren en een bloemknop zijn het lekkerst. Ook als er al wat bloempjes open zijn is ze nog erg lekker. Maar als de stengel eenmaal wat dikker wordt wordt ze hard/taai (alleen de stengel, niet het blad of de bloemknop). Je kunt dikkere stengels eventueel schillen (als een asperge) maar bij voorkeur oogst je de stengels dus jong.

TEELTWIJZEN EN RASSEN

Voor zover ik weet zijn er geen rassen die groter of lager worden, of een andere kleur hebben, etc., vooralsnog is er alleen deze originele soort.

Omdat hon tsai tai goed tegen kou kan lukt de teelt in de koele maanden van het jaar goed. In de warme zomermaanden schiet ze snel door….. maar dat is bij hon tsai tai juist het gedeelte wat je oogst/eet en dus kun je haar ook prima in de zomermaanden zaaien. Het is in de zomermaanden de kunst om te zorgen dat de planten eerst groot genoeg worden en dan pas bloeistengels gaan maken (als de jonge planten te snel doorschieten is de opbrengst lager doordat de planten kleiner blijven, sneller uitgeput raken en minder bloeistengels maken).

Je kunt haar dus als hoofdteelt zaaien maar ook als vroege of juist late (na)teelt. Onze favoriet is het zaaien in de nazomer: zo kunnen we haar na bijvoorbeeld vroege boontjes, aardappelen of uien telen, en omdat ze redelijk goed bestand is tegen kou kunnen we er soms wel tot in het nieuwe jaar van oogsten (ze kan zonder schade temperaturen tot ongeveer -5 graden Celsius verdragen).

Bedenk dat ze in een eventuele vruchtwisseling in het vak van de koolgewassen hoort en dus ook als voor- of nateelt daarin mee zou moeten draaien.

Het is ook leuk om hon tsai tai in de vroege herfst of late winter onder koud glas te zaaien.

STANDPLAATS / BODEM / BEMESTING

Hon tsai tai is een vrij kleine plant. Ze is daardoor qua voeding minder veeleisend dan de meeste koolsoorten. Aan de andere kant zijn het planten die vrij dicht op elkaar staan en waar je over een langere periode van oogst. Een vruchtbare grond is daardoor belangrijk. Om de grond te verbeteren kun je oude stalmest of rijpe compost onderwerken. Hier werken we in het voorjaar oude/rijpe paardenmest met een grelinette door de grond. Soms gebruiken zelfs ook wel wat halfrijpe mest waar veel stro in zit als mulchlaag/bodembedekking tussen de planten (het houdt zo het onkruid tegen, houdt vocht vast, verbetert de grond, geeft wat voeding en stimuleert het bodemleven).

De grond moet vochtig zijn maar liever niet kletsnat. Compost en oude mest zorgen voor veel organisch materiaal, zijn vochtvasthoudend maar vooral compost laat door haar luchtigheid een teveel aan regenwater ook goed door.

Hon tsai tai houdt van koele omstandigheden. Om die reden zaaien we haar in het voorjaar vaak op een half beschaduwde (zodat ze niet te snel te lijden heeft van warme en droge omstandigheden in de late lente). In de nazomer zaaien we haar juist op een plekje in de zon, waar ze tot in de winter (afhankelijk van de temperatuur) kan blijven groeien en bloeien.

Wij bemesten de grond waar een week of 2 later hon tsai tai wordt gezaaid/geplant met wat samengestelde algemene organische moestuinmeststof.

ZAAIPERIODES / PLANTAFSTAND

Onder koud glas kun je hon tsai tai zaaien van eind januari tot en met maart. In de kas houden we een plantafstand van 10 centimeter aan en 20 centimeter rijafstand.

Van begin april tot en met augustus kun je hon tsai tai buiten zaaien/planten. Ook buiten houden we een plantafstand van 10 centimeter aan, maar de rijafstand houden we dan met 30 centimeter iets ruimer (omdat de planten in de zomermaanden wat forser worden).

Van eind augustus tot en met begin oktober kun je haar met een plantafstand van 10 centimeter in de rij en 20 centimeter rijafstand vervolgens weer onder koud glas zaaien.

OPKWEEK

Ik heb hon tsai tai vaak in tray’s voorgezaaid: dat gaat heel goed en je kunt de jonge zaailingen in plugjes gemakkelijk op 10 centimeter afstand van elkaar uitplanten. Net zo makkelijk is het om ter plaatse te zaaien, dat doe ik altijd als ik in de kas zaai. Ik maak dan met een stok een rechte zaaigeul en zaai de zaden op zo’n 3 centimeter afstand. Ik dek de zaden af met een dun laagje grond of wat zand. Na het kiemen dun ik de zaailingen uit tot er op elke 10 centimeter 1 plantje overblijft.

Alle soorten kool kiemen bij koele temperaturen al binnen 1 tot 2 weken: zaai kool vooral niet in huis voor (tenzij je een heel licht plaats hebt waar het zeker niet warmer dan 12 tot 15 graden wordt). Op een warmere en/of minder lichte plaats kiemen de zaden al binnen enkele dagen maar dat levert dan lange en dunne zaailingen op waarbij er vaak een lang steeltje van meer dan 5 centimeter is met daarop 2 heel kleine kiemblaadjes (die iel, zwak en ziekelijk zijn). Voor alle koolsoorten geldt: zaai koel en in direct buitenlicht.

Zaai vooral een goede rij van deze planten: met slechts enkele planten is de opbrengst maar klein. Het leuke van deze planten is juist dat je er regelmatig en over een langer periode van kunt oogsten, maar je wilt dan waarschijnlijk ook echt een flinke bos stengels/blad/knoppen oogsten. Wij zaaien zelf altijd 1 rij van 3 meter lang en daar kunnen wij voor ons 2-persoonshuishouden regelmatig en voldoende van oogsten.

VERZORGING

Of je ter plaatse in een rijtje zaait of in een tray zaait en de jonge zaailingen uitplant: geef ze de eerste tijd regelmatig en voorzichtig water (met een gieter met broes).

Je zult, uiteraard mede afhankelijk van de standplaats en de omstandigheden in je tuin, de jonge zaailingen direct moeten gaan beschermen tegen vogelvraat; jonge koolplanten kunnen in één avond tot op de nerf worden opvreten waardoor de zaailingen niet meer kunnen groeien en dood gaan. Pas de eerste weken ook op voor slakken.

Uiteraard is wieden belangrijk; om te zorgen dat voeding en vocht ten goede van de planten en bloeistengels komen. Water geven is vooral in de warme en droge zomermaanden belangrijk.

OOGST / BEWAREN

Oogst de stengels met bloemknop en blad regelmatig want de jonge verse stengels zijn het lekkerst. Bovendien stimuleer je de plant op die manier om weer nieuwe stengels en bloemknoppen te maken.

Knip de stengels met een knipschaartje van de plant. Kijk even goed waar je dat doet want je ziet vaak dat er onder een knop een zijtakje komt met weer een nieuwe aanstaande stengel met bloemknop. Je knipt dus vooral boven zo’n knop zodat de plant verder kan groeien en bloeien.

Oogst hon tsai tai vooral zo kort mogelijk voor je haar wilt eten. Je kunt haar eventueel nog 1 of 2 dagen op een koele plaats in een plastic zakje in wat krantenpapier of keukenpapier gewikkeld.

ZADEN OOGSTEN

Zaad telen is van de meeste koolsoorten niet moeilijk maar wel riskant, omdat het kruisbestuivers zijn. Ik heb zelf nog nooit zaden van hon tsai tai geoogst, maar ik denk dat de kans dat ze soortecht terugkomt wat groter is dan wanneer je bijvoorbeeld zaden van broccoli oogst. Dat komt omdat ze, gezien haar Latijnse naam, wat verder afstaat van bloemkool, savooikool, spruiten, etc.. Ze is wel nauw verwant aan koolraap, (knol)raap, Chinese kool, raapstelen en vooral paksoi. Voor de oogst van zaden zorg je dus vooral dat die soorten niet op hetzelfde moment en in dezelfde tuin in bloei staan.

Mocht je het willen proberen: laat wat planten staan waarvan je geen stengels oogst. Na de vrolijke gele bloempjes (die trouwens veel bestuivers lokken) worden er langwerpige ‘stokjes’ gevormd. Als die peultjes droog en dor zijn kun je er de donkerbruine ronde zaadjes uit oogsten en nog een weekje op een warme en luchtige plaats drogen. De zaden zaden blijven 4 jaar kiemkrachtig, mits donker en droog en koel bewaard.