Cucamelon

Eerst even dit, mocht je internationale informatie/zaden/tips/foto’s zoeken over/van Cucamelon:

• Synoniemen:     Muizenmeloen, Muismeloen, Mexicaanse komkommer
• Latijnse naam:     Melothria scabra
• Engelse naam:     Cucamelon, Mexican Sour Gherkin, Mouse Melon, Mexican Miniature Watermelon
• Duitse naam:     Mexikanische Mini-Gurke
• Franse naam:     Concombre à Confire, Mini-Pastèque, Concombre Miniature

Tjongejonge, er is geen groenteplant (die ik ken) die zoveel namen heeft. In elke taal heeft ze minstens 5 verschillende namen, en dan ook nog met verschillen in de schrijfwijze (zoals met of zonder streepjes ertussen). Ik kan iedereen adviseren om, als je meer informatie of bijvoorbeeld zaden wilt zoeken, te zoeken op de Latijnse naam, dat levert in heel veel talen/landen de meest/beste resultaten. Alle andere namen zijn ook niet heel duidelijk want er wordt mee geprobeerd een vergelijking te maken: maar ze is geen meloen, ze is geen watermeloen, en ze is geen komkommer. Een vaker gebruikte naam (in meerdere talen) die voor deze plant en de vruchtjes wordt gebruikt is ‘Cucamelon’ en zo noem ik haar dan dus ook maar, dat lijkt me het handigst.

Wat ze wel is? Een bijzonder leuke eenjarig te telen klimplant (eigenlijk is ze vast maar niet winterhard, en slingerplant is een beter woord dan klimplant). Ze doet het ook in Nederland in de buitenteelt goed. Met een meer dan prima oogst van kleine groene ovale gevlekte vruchtjes. De smaak is fris en knapperig, met een duidelijke komkommersmaak maar dan met een flinke vleug citroensap erin. Dat lijkt er het meest op.

Pluk de vruchtjes jong, voor de zaden zich in de vruchtjes ontwikkelen. Lekker om rauw in salades te gebruiken, of warm in wokschotels of in een curry, maar ook leuk in bijvoorbeeld een zoetzuur (dan is de smaak door azijn en suiker niet zo goed meer te proeven, maar wel lekker knapperig en goed te combineren met een pepertje en wat uienringen).

PLANT

Zoals gezegd is de cucamelon eigenlijk meerjarig, ze maakt  ondergronds een knol. Ze is niet niet winterhard maar je zou haar in principe kunnen proberen te overwinteren. Dat is niet makkelijk, ik heb het twee keer geprobeerd, door in de herfst de wortel uit te graven en die op te potten en vorstvrij op zolder te zetten. Beide keren mislukte het, de wortels bleken in het voorjaar niets anders meer te zijn dan lege velletjes. Te nat, te droog, of iets wat de wortel opat, ik durf het niet zeggen.

Op de foto hieronder zie je de wortels/knolletjes zoals ik ze in de herfst ondergronds vind (ze lijken op de foto heel groot maar ze zijn niet veel groter dan zo’n 12 x 3 centimeter per stuk).

Ze kan heel goed als eenjarige worden geteeld, zo makkelijk dat ik het na die 2 pogingen niet meer heb geprobeerd. Maar wellicht zijn er mensen die een betere winterstandplaats kunnen bieden dan wij op onze donkere klamme zolder, en er andere ervaringen mee hebben.

In één jaar kan ze wel tot twee meter hoog klimmen. Dat doet ze overigens niet heel gemakkelijk (eigenlijk klimt ze niet maar ‘slingert’ ze). Ik heb haar jaren geleden eens aan stokken geprobeerd te telen maar dat lukte niet: ze heeft geen grip op de gladde stokken. Ze heeft wat hulp nodig van liefst een klimgaas.

In het begin zul je haar ook nog even een beetje moeten helpen (middels binden of winden) om haar een eerste grip te geven op het gaas. Als ze eenmaal een begin heeft gevonden om te klimmen gaat dat verder goed. Gebruik vooral materiaal als kippengaas of iets met een wat grovere maaswijdte.

De bloei valt ongeveer in juli-augustus-september en vanaf ongeveer eind juli (mede afhankelijk van het weer, de standplaats en het moment van zaaien) begint ook de oogst. Je kunt per plant  tientallen vruchtjes oogsten.

BODEM / BEMESTING

De bodem mag vooral wat humus bevatten zodat noodzakelijk vocht kan worden vastgehouden maar een teveel aan water kan worden afgevoerd. Om die reden werken we in de winter oude stalmest en/of compost onder en door de grond.

Vervolgens geven we een week voor het uitplanten van de zaailingen wat Culterra of een andere organische meststof voor de moestuin (met wat stikstof zodat ze voldoende blad en stelen kan maken, en wat kali voor een goede vruchtzetting). Als je geen bezwaar hebt tegen kunstmest zou je bijvoorbeeld een klein handje 12-10-18 kunnen geven.

OPKWEEK

Zaai de cucamelon zo rond half maart bij kamertemperatuur voor in potjes of traytjes gevuld met potgrond (die je iets luchtiger hebt gemaakt door er wat grof brekerzand en/of vermiculiet door te mengen). Ze kiemt in een zonnig raamkozijn binnen ongeveer 2 weken. Zaai haar niet te vroeg want de zaailingen kiemen en groeien bij kamertemperatuur vrij snel. Als je in februari zou zaaien zit je eind april met al flink rankende planten die je moet verpotten en nog niet naar buiten mogen. De zaailingen kunnen niet tegen koude lucht (en vooral niet tegen koude grond, houd de zaailingen binnen tot IJsheiligen (12 mei).

UITPLANTEN

Plant de zaailingen vanaf 12 mei uit, op een zonnig, warm en beschut plekje bij een klimgaas of hekwerk. Indien de planten groot genoeg zijn kun je direct een klimmende stengel aan het klimgaas binden waardoor ze zelf verder haar weg wel zoekt langs het gaas.

Plant haar vooral niet in een kas! Van meerdere mensen heb ik ondertussen gehoord dat ze daarin zo goed groeit dat ze andere planten overwoekert. En dat ze in de kas bovendien heel slecht vrucht zet; wellicht doordat er weinig/geen insecten in de kas zijn en/of omdat de luchtvochtigheid er te hoog is (waardoor stuifmeel bijvoorbeeld kan klonteren). Ik durf het niet te zeggen, hoor alleen van mensen dat in de kas de groei explosief maar de opbrengst zeer matig is.

Zelf heb ik haar in een jaar eens achter de kas geplant, door ruimtegebrek en ook om te kijken of ze ook in de halfschaduw groeit. En dat doet ze. En dat niet alleen, het was ook nog eens een slechte zomer met veel regen. En zelfs in dat matige jaar en in de halfschaduw kon ik tientallen vruchtjes per plant oogsten. Het was uiteraard niet ideaal, probeer haar vooral wat betere omstandigheden te geven, maar het toont wel aan hoe sterk ze is!

VERZORGING

Pas na het uitplanten van de zaailingen de eerste weken op voor slakken; die zijn verzot op het jonge malse blad van deze plant.

Zorg dat jonge planten niet overwoekerd raken door onkruid, dus vooral in het begin is regelmatig wieden aan te raden.

Daarnaast is het handig om de jonge planten in de eerste maand te helpen met de eerste klim; als ze eenmaal vastzit aan het gaas, redt ze zich prima zonder hulp. En verder zijn er weinig teeltzorgen bij cucamelons; eenmaal groeiend kan ze bij droogte wel wat water gebruiken, en verder is het wachten op de bloei en de oogst.

OOGST / BEWAREN

Je kunt de eerste vruchtjes al een paar dagen na de uitgebloeide bloei verwachten. Controleer elke paar dagen en pluk regelmatig: de smaak wordt niet minder bij de grotere vruchten maar ze krijgt dan wel grotere zaden, jonge vruchtjes (3 cm) zijn het lekkerst.

In de koelkast kunnen de vruchtjes in wat keukenpapier in de groentelade wel een week houdbaar blijven en dat is handig omdat je soms elke 2 of 3 dagen wel weer wat nieuwe jonge vruchtjes moet plukken. Uiteindelijk is de opbrengst dan toch zeer groot; al zijn de vruchtjes dan klein, het zijn er wel enorm veel. Van zo’n 5 tot 6 planten aan een gaasrek van zo’n 2 meter breed kun je wel een paar honderd vruchtjes oogsten.

Ik kreeg deze tip nog van Saskia, ik ga dit zeker zelf ook eens proberen:

“Hoi Diana, ik had wat vruchtjes rauw ingevroren, omdat het er zoveel waren. Ik heb ze in een tajine-achtige stoofschotel gedaan en ik vind ze zo echt nog heel erg lekker! Ze houden een bite, en van binnen worden ze zacht met net nog dat iets zure/rinse in de smaak.

ZAADTEELT

Cucamelon kruist niet met bijvoorbeeld komkommer of augurk want ze is een heel andere plant. Daarom is de zaadteelt niet moeilijk. Toch hoorde ik eens van iemand die haar dichtbij augurken en komkommers had geplant dat de vruchtjes bitter waren. Ik kan me voorstellen dat het ook iets te maken kan hebben met andere omstandigheden (zoals vocht, voeding, zon). En het is de enige slechte ervaring die ik hoorde. Ik heb nog nooit komkommers en augurken dichtbij een cucamelon gehad dus ik kan er niets over zeggen. Mocht iemand ook zo’n ervaring hebben, dan ben ik daar wel erg benieuwd naar!

Voor de teelt van zaden: het is wat lastig om te bepalen wanneer een vruchtje rijp genoeg is om er zaden uit te oogsten (want ze wordt niet groter of dikke, uiteindelijk alleen zachter). Om die reden oogst je gewoon geen vruchtjes van de plant maar raap je in de herfst gevallen vruchtjes van de grond: de vruchtjes die uit zichzelf zijn gevallen zijn zeker rijp genoeg voor de oogst van zaden.

Snijd de gevallen vruchtjes voorzichtig open en druk onder water de zaden eruit, Laat even in het bakje water staan, de drijvende zaden/vliesjes gooi je weg en de gezonken zaden zijn de goede zaden.

Er zijn vervolgens 3 manieren om zaden te oogsten: De eerste methode is: was de zaden heel goed (ze zijn heel glibberig door een kiemremmend geleilaagje – zoals bijvoorbeeld tomaten die ook hebben). Laat ze daarna goed drogen op een stukje keukenpapier. Daar kun je de zaden later vanaf pulken (of ze gewoon met papier en al zaaien. Voor het oogsten van een kleine hoeveelheid zaden is dit een prima manier.

Methode 2 is om na het wassen de ‘zadenprut’ te mengen met zilverzand, dat goed te mengen en vervolgens op een warme plaats te laten drogen (elke dag even omscheppen). Als het zand helemaal is opgedroogd doe je het door een fijne zeef; het zand gaat daar doorheen, de kleine zaden blijven in de zeef achter. Nog een paar dagen nadrogen en dan in zakjes doen. Dit vind ik zelf de handigste methode.

Als je heel veel zaden wilt oogsten vind ik methode 3 het handigst: de zaden hoeven niet gewassen te worden, doe er wat water bij en schep de vliesjes en loze zaden van het vocht af. Laat dit een dag of 5 staan tot het geheel flink stinkt en er al wat schimmel te zien is. Schep de schimmel eraf en was nu de zaden heel goed in een zeef met stromend water en een drupje afwasmiddel. Door het fermenteren is het kiemremmende geleilaagje opgelost en heb je na het wassen, zeven en een paar dagen drogen de beste kwaliteit zaden. Maar dit is best veel werk en vooral geschikt voor grotere hoeveelheden zaden.

De zaden blijven ongeveer 4 jaar kiemkrachtig (mits koel en donker bewaard).