Oase
Het wordt koud. En daarmee beginnen bladeren te vallen, planten af te sterven en begint de tuin langzaamaan leeg te raken.
Maar niet in de herfst- en winterkas. Daar is het minder koud, er is geen wind, en geen regen. Het geluid van het verkeer dat over de Baljuwlaan rijdt (waar het volkstuinencomplex langs ligt) is er veel minder hard en aanwezig. En het is er groen, opvallend groen voor november.
Eerst nog even een foto van het begin:
21 september:
Ik was niet zo dol op die rijtjes, maar Ruud wilde dat graag. En zo ziet het er nu uit, het zijn nog rijtjes maar veel vrolijker omdat de repen gronddoek door het groen bijna niet meer zichtbaar zijn.
06 november, foto van dezelfde kas, vanuit dezelfde hoek gemaakt:
Ja, oase is het goede woord. Als ik heel eerlijk ben groeit er meer dan we kunnen oogsten, want we eten ondertussen ook zuurkool, komkommers en pastasaus uit eigen inmaak, palmkool, andijvie en bietjes uit de tuin, en snijbonen uit de vriezer. Maar de sla is heerlijk mals en zacht, het mosterdblad is pittig en gebruiken we regelmatig op een broodje kaas, en van de rucola hebben we al een stamppotje gemaakt.
Het is natuurlijk niet allemaal hosannna, niet alles lukt even goed. Dat is niet erg en juist leerzaam. En we geven niet te snel op, sommige soorten gaan het misschien pas goed doen wanneer de dagen in januari of februari weer langer worden. En er zijn wel wat verschillen per kas.
Bijvoorbeeld de tatsoi (een soort kleine paksoiachtige kool met lepelvormige blaadjes, dat lijkt me de beste omschrijving). In kas 1 is de grond kletsnat (de oudste kas, ligt wat lager en het grondwater staat door alle regen behoorlijk hoog). En daar is de tatsoi niet van gediend, ze kwijnt er langzaam weg:
In kas 2 is de grond luchtiger en minder kleiachtig, en vooral minder nat – doordat deze kas later en dus wat hoger is geplaatst. Ook hier staan tatsoi-planten, en die zien er zo uit:
Ach, er eet wel eens een slakje mee, maar het gros is voor ons. Lekker in salades, roerbak en stoofschotels.
Nog iets wat het nu (nog) niet zo goed doet: stengelui
Dat komt ook omdat in dit deel van de kas de mol behoorlijk actief is. En ik moet duidelijk ook onkruid (vogelmuur) wieden maar dat is nogal een priegelwerkje als ik de stengeluitjes wil houden (en dat wil ik want misschien gaan die juist pas later, in de winter of het vroege voorjaar groeien). Ik schrijf het bij deze gelijk op mijn werkbriefje voor volgende week; “vogelmuur tussen de stengelui uitpeuteren”.
In kas 2 had ik vooral kool en bietjes, snijbiet, tuinbonen, etc. door elkaar geplant. Nog even de foto van 21 september:
En dat ziet er ondertussen zo uit, de foto’s wat dichterbij gemaakt:
Ik vind het zelf heel leuk; geen rijtjes maar door elkaar planten. Maar ik geef toe, het wieden kost iets meer tijd en het is niet geschikt voor mensen met grote voeten. Ik sta er zelf heel voorzichtig met één voet tussen te balanceren terwijl ik probeer die ene distel ertussenuit te krijgen 🙂 .
Wieden gaat in kas 3 wat makkelijker, simpelweg tussen de rijtjes op het gronddoek staan/stappen. Maar beide manieren zijn leuk om te proberen, en sommige soorten zijn wat mij betreft geschikt voor deze kakofonie (zoals kool, selderij, peterselie, Oost-Indische kers en snijbiet), en sommige soorten vind ik meer geschikt voor nette rijtjes (zoals veldsla, stengelui, radijs, kervel, worteltjes).
Maar ach, als we een salade willen eten loop ik met mijn tasje de kassen in en pluk ik blaadjes die ik wil gebruiken. Zoals de kervel (Brusselse Winter) die het in deze 2 rijtjes geweldig doet:
Het hele rijtje groenten aan deze kant van de kas doet het trouwens best goed; snijsla, radijs (wel blaadjes nog geen radijsjes), tuinkers, veldsla en pluksla. De venkel groeit wel maar blijft klein en dun (ook hiervan hoop ik dat ze in het vroege voorjaar alsnog gaat groeien). En verder staan er nog palmkool en winteruitjes. En een rijtje knoflook die ik wat dichter op elkaar heb geplant en waarvan ik in winter en lente het blad van hoop te kunnen oogsten. Voor de oogst van de bollen hebben we knoflook buiten in een verhoogde bak en met een ruimere plantafstand geplant.
Sommige rucolaplantjes willen zelfs al doorschieten (met dank aan het warme weer 2 weken geleden, gok ik). Ook prima want een paar bloempjes zijn in deze tijd ook van harte welkom, voor het mooi, leuk of om van te eten.
Ik ben zelf heel benieuwd hoe lang deze oase zo blijft, welke soorten welke temperaturen kunnen verdragen. Daarom willen we ook niet alles oogsten maar ook wat planten laten staan, om te testen hoe de planten de winter doorkomen. Nog 6 weken en we hebben de kortste dag gehad (maar de koudste dag ongetwijfeld nog niet).
Ik hoop het hier in de komende 3 maanden zo af en toe eens te laten zien. Voor nu zijn we erg blij met onze kas vol planten!
En nu de rust voorzichtig terugkeert hoop ik deze winter (in theorie) meer tijd te hebben voor de website. Ik heb de databases van tomaten en paprika’s al bijgewerkt, alle rassen die ik dit jaar teelde staan erin (wellicht nog een beetje slordig, dat kijk ik later na). Ik ga nu beginnen aan de databases van pepers, aubergines en eenjarige bloemen.
En daarna ga ik de recepten plaatsen, zoals die van deze brownie, naar een recept van Ottolengh:
Mmmm, eigenlijk is deze zo lekker dat ik het dit weekend eerst zal plaatsen (edit vrijdagavond: gelijk maar even gedaan: Toffeebrownies met jam). Want als je geen bezwaar hebt tegen ongeveer 30.000 calorieën is dit wel de lekkerste brownie die ik ooit at (ik geef toe, ik ben geen kenner, maar ik weet wel wat ik lekker vind). Er zit jam in verwerkt, in dit geval de vijgenjam met rum en rozijnen die ik afgelopen juli (in)maakte, maar er zijn zeker meer soorten jam geschikt, zie later de uitleg in het recept.
En dan tot slot nog één foto, van een plant die ik dit voorjaar nieuw kocht, de Salvia guaranitica Blue Enigma. Al die maanden zo geweldig gebloeid, en nu nog steeds. Helaas geeft ze geen zaden, ik heb er daarom stekken van genomen, om als backup in huis te overwinteren want ze is matig winterhard. Erachter zie je trouwens vaag de Fuchsia triphylla Koralle, die ook nog volop bloeit. En wat verder weg zie je nog net een grote Dahliabloem bloeien.
Nu het flink kouder gaat worden en wellicht zelfs al gaat vriezen wordt het tijd om de matig winterharde planten die in pot staan de kas in te sjouwen (oei, nu nog plek zien te vinden tussen al groenteplanten 🙂 ). En de kuipplanten kunnen weer terug worden gesnoeid en naar zolder worden gesjouwd.
Volgende week spierballenweek!
Geweldig om alles tezien en te lezen.Ben 8 mnd per jaar op tenerife en tuinier daar ook wat,maar het is er altijd warm en wat zaaien en oogsten vind ik leuk,vandaar uw blog.
Succes met al je werk.
Geweldig zeg, zo lekker om je eigen oogst te kunnen eten. Ik hoop dat we ook weer snel in bakken en potten kunnen gaan zaaien in onze tuin.
Hoi, ben altijd blij met alle tuinverhalen van je.
Ik woon in Bourgondië Frankrijk en heb een bescheiden moestuin met de dingen die ik zelf belangrijk vind. We zijn maar met 2 mensen dus niet al te veel oogst.
De blauwe salvia (sali) die je op de laatste foto laat zien is wel degelijk meerjarig en winterhard. Je kunt hem eventueel afdekken als het heel koud wordt maar wij hebben er al jaren plezier van hoewel het een late bloeier is.
Hallo Detty,
Klinkt heerlijk, wonen in de Bourgogne!!
Ik heb het blijkbaar niet heel duidelijk geschreven, ik weet dat de Salvia guaranitica een vaste plant is (ik heb hier ook al zeker 6 of 7 jaar de paarse Amistad), maar ik vrees dat de vette en daardoor kletsnatte klei er hier nog wel eens voor zorgt dat Salvia’s in de winter doodgaan (als er eerst veel regen is gevallen en de grond als ‘modderklei’ daarna door een vorstperiode bevriest). Om die reden houd ik bijna alle Salvia’s in potten, of verhoogde bakken, of ik neem voor alle zekerheid stekken die ik op zolder overwinter, voor het geval er zo’n natte winter komt met op het verkeerde moment wat matige tot strenge vorst.
groetjes,
Diana
Wat leerzaam weer om alle informatie te lezen en wat een prachtig resultaat in de kassen. Zelf heb ik een kleine volkstuin zonder kas. Ik ben een groot voorstander van puur natuur, met ook veel bloeiend onkruid speciaal voor alle insecten. Zijn er in kassen ook bijen? En als dit niet zo is, hoe gaat het dan eigenlijk met de bestuiving? Ben benieuwd. Groet, succes en plezier met tuinieren, Daantje.
Hallo Daantje,
In de kas zijn er maar zelden bijen, vlinders of hommels. Eigenlijk wil ik ze er ook niet, want het is er niet veilig voor ze. Ze kunnen vaak niet meer naar buiten en vliegen constant tegen de ruiten aan. En in de zomer is het er op zonnige dagen meer dan 50 en dan gaan ze vaak uiteindelijk dood door hitte, uitputting, etc. Als ik bestuivers in de zomer in de kas zie probeer ik ze met zachte hand naar buiten te ´drijven´. In voor- en najaar laat ik ze maar vliegen en zet de deur en ramen goed open zodat ze de uitgang wat makkelijker kunnen vinden.
Bestuiving in de kas is makkelijk: want de meeste soorten die daarin groeien zijn zelfbestuivers (tomaten, pepers, paprika’s, aubergines) en worden bestoven als je elke dag even tegen de stam tikt (dan valt het stuifmeel enkele millimeters lager op de stamper). Meloenen bestuiven we met een kwastje en voor komkommers kiezen we rassen die geen bestuiving nodig hebben.
Ik ben zelf niet direct een voorstander van bloeiend onkruid (we hebben al zoveel ‘on’kruid 🙂 maar het hangt ook af van de soort. Soorten die zich erg uitzaaien vervang ik dan liever door eenjarige bloemen (die ik misschien ook nog kan eten of plukken) en die erom bekend staan dat ze veel bestuivers lokken. Dat neemt niet weg dat hier ook paardenbloemen, distels, etc. bloeien hoor. Maar er komen ook heel veel bestuivers af op bijvoorbeeld een doorgeschoten en daardoor bloeiende koolplant, of op kruiden als oregano, venkel en basilicum, of op bloemen als Helichrysum, zonnebloemen en Salvia. Ik probeer dus tussen alle groenten ook zoveel mogelijk bloemen en kruiden te planten, leuk voor mij, en voor de bestuivers.
groetjes,
Diana
Hoihoi, mooie foto’s weer mooi om je blog weer te lezen, inmiddels eet ik gewoon mn Vogelmuur als spinazie, superlekker !
Kervel!! Nu weet ik wat er nog zo mooi groeit in mijn moestuin! Lekker!! Ik ga zometeen even een bosje halen en kervelsoep maken!! Dank voor de duidelijke foto..
Misschien weet je het wel Diana, maar vogelmuur is ook eetbaar en lekker door de salade.
Het smaakt naar sterrenkers.
Verder dank voor je informatieve tuinverhalen.
Hallo Marianne,
Ik heb in een goed restaurant wel eens een stamppotje van vogelmuur gegeten 🙂
Vroeger nam ik de plakkaten vogelmuur mee naar mijn vader, zijn kippen waren er gek op.
Eerlijk gezegd eten wij het zelf zelden of nooit, maar dat komt veel meer omdat er zoveel ‘officiële’ groenten te oogsten zijn dan omdat we vogelmuur niet lekker vinden.
Ik ga komende week een salade maken en ga dit keer naast sla en rucola, kervel en mosterdblad, Oost-Indische kers bietjesblad, ook eens wat vogelmuur meenemen en gebruiken, want eigenlijk is het wel heel leuk (en we hebben er genoeg van 🙂 ).
groetjes,
Diana
Dat ziet er fantastisch uit Diana. Ik ben een eerlijk gezegd in dubio, aan de ene kant jaloers op al dat groen, aan de andere kant vind ik een paar maanden ‘vrij’ van de tuin ook wel lekker.
Ik heb trouwens een vraag, wij verslijten onze tuin handschoenen in no-time. Niet zo gek, we wroeten er niet alleen mee in de grond of snoeien er de bomen mee, nee we sjouwen er ook stenen mee en bouwen er schuttingen mee. Heb jij na al die jaren in de tuin misschien ervaring wat nou echt goede slijtvaste handschoenen zijn? Of misschien iemand van de lezers van je heerlijke blog?
Ik krijg altijd een glimlach om mijn mond als ik je blogs lees, zo gezellig om te lezen altijd.
Groetjes Kim
Hallo Kim,
Ik vrees dat ik je niet kan helpen want ik ben ook altijd op zoek naar goede tuinhandschoenen. En dan ook nog in maat 7, dus een kleine maat. Tuinhandschoenen kan ik vaak nog wel vinden in die maat maar werkhandschoenen (voor het sjouwen van hout en tegels en zo) zijn er vaak alleen maar in grote mannenhandenmaten te vinden.
Dus als iemand een tip heeft, voor zowel tuinhandschoenen of werkhandschoenen, dan houden we ons van harte aanbevolen!
Voor nu kan ik wel melden dat ik een paar weken geleden bij Lidl tuinhandschoenen heb gekocht, groen met grijs, katoen met geitenleer, maat 7 (maar ze hadden ook grotere hand-maten), en vooralsnog ben ik daar heel tevreden over. Maar ze zijn pas een paar weken oud, ik kan nog niets zeggen over de duurzaamheid, hoe lang ze goed blijven, of ze op den duur niet gaan scheuren, wat vorst, hitte, regen, etc. met de kwaliteit doet. Maar ze zitten lekker, en ze verkopen ze nog steeds, zijn nu zelfs ook nog wat goedkoper: https://www.lidl-shop.nl/FLORABEST-Geitenleren-handschoenen/p100261995
groetjes,
Diana
Hallo Diana en Kim,
Ik ben imker en gebruik handschoenen van leer, deze hebben lange manchetten.
Deze gebruik ik ook in de tuin. Als ik distels of brandnetels weg haal zijn ze ook heel prettig.
Ze zijn te koop bij imkerij de Linde in St. Oedenrode. Ze zitten prettig en maat 7 is ook te koop. Misschien een idee!
Diana ik geniet elke keer weer van alles wat je schrijft en je maakt ook mooie foto’s.
Al je recepten en baksels zien er heel lekker uit. Bedankt voor je mooie site!
Hallo Diana,
Ik bestel mijn handschoenen tegenwoordig in China!
https://nl.aliexpress.com/item/32857170141.html?spm=a2g0s.9042311.0.0.16154c4dESlEI3
De maat S is maat 7. Ik heb de groene variant, die is wat steviger en ademt goed.
Ze hebben natuurlijk niet het eeuwige leven, maar ze kosten ook heel weinig.
Je moet alleen wel even geduld hebben…..
Hallo Kim,
Ik haal mijn geitenleren tuinhandschoen idd ook bij de Lidl maar ook de Aldi heeft ze wel eens in de aanbieding, ze zijn daar ongeveer even duur. Belangrijk is, ze bevallen erg goed
Hallo Kim,
Ik heb ook al in de loop der jaren allerlei tuinhandschoenen geprobeerd, zelfs de extreem dure foxgloves (www.dewiltfang.nl/bescherming-hand-knie-en-hoofd/hand-bescherming/foxgloves-handschoenen/foxgloves-original/), maar zelfs die voldeden niet. Op het moment gebruik ik deze, die ik op een of ander tuinevenement tegenkwam en tot nu toe ben ik daar heel tevreden over:
https://www.detuinfee.nl/product/nitril-handschoenen/
Succes met je zoektocht.
Ria
Zo herkenbaar, die zoektocht naar een paar goede tuinhandschoen in een kleinere maat. Zelf gebruik ik de geiten nappaleer montagehandschoenen van het merk Griffy. Via de webshop van Conrad te koop. Ze zijn wel iets duurder dan die van de Lidl, maar wel altijd verkrijgbaar en fijn in het gebruik.
Bedankt voor de reacties allemaal, zo te zien moet er wel wat tussen zitten
Goh wat vind ik het altijd fijn om jouw blogs te lezen. Succes verder
Hallo Diana,
Ook ik lees met veel plezier je verhalen, erg inspirerend.
Nu zag ik in jouw kassen anti worteldoek tussen de planten, doe je dit ook buiten de kassen ? En doe je dit dan bij alle planten of alleen bij bepaalde gewassen?
Ben benieuwd naar jouw ervaringen voordat ik dit uit ga proberen komend seizoen.
Hartelijke groet, Ellen
Hoi Ellen,
eerder dit jaar heeft Diana een blog geschreven over bodembedekking, zie https://www.mooiemoestuin.nl/bodembedekking-in-de-moestuin/. Hopelijk kun je er wat mee. Ik heb dit jaar ook repen worteldoek tussen mijn rijen wortels en uien gehad, ik was er heel tevreden over. Minder onkruid en ik had het idee dat de wortels ook na kiemen sneller groeiden dan die van de buurvrouw (maar dat kan natuurlijk ook aan het soort liggen). Succes!
Groet Wijnie
Hoi Wijnie,
Dank je voor de link, ga het lezen!
Groet Ellen
Nou Diana, dat ziet er allemaal heel smakelijk uit. Muur tussen de uitjes gewoon laten zitten en af en toe wat tussenuit knippen en opeten. Balanceren tussen de zaailingen doe ik niet meer, ik knip bijv. een distel gewoon vlak boven de grond af, dan trek ik zeker geen zaailingen mee. Van de rucola vind ik de bloemetjes zeker zo leuk en lekker pittig. Smakelijk eten! Groet, Thérèse
Hallo Diana ,
Ik wil je bedanken voor alle leuke blogs waar ik wekelijks gewoon op zit te wachten zo leuk, speciaal ook vanwege de inmaak recepten die ik eraf heb gehaald.
Van de Hollandse sambalsaus, tot half gedroogdetomaatjes in olie, De Confituren v Kweeperen met sinasapel, nu pas weer de verrukkelijk Punt Paprika jam. Zelfs mijn man heb je enthousiast gemaakt laatst met jouw beschrijving over gember en citroengras. Dus dank en ik hoop dat je nog heel lang hiermee doorgaat
Hallo Margriet,
Dankjewel voor je aardige woorden!
Even over de Hollandse sambalsaus: misschien ben je er zelf ook al achter gekomen dat ze na opening niet zo lang houdbaar is. Ik heb er op de pagina van het recept ook iets over geschreven:
https://www.mooiemoestuin.nl/inmaken/sambal-hollandse-sambalsaus/. Voor alle duidelijkheid; zo lang het potje vacuüm is blijft het lang houdbaar maar na opening dus niet meer.
Ik ga komend jaar proberen om het recept te verbeteren. Als jij een andere ervaring (of juist dezelfde) ervaring hebt hoop ik dat je dat hier nog even wilt laten weten.
groetjes,
Diana
Hallo Diana,
Ook bij mij bleef de Hollandse sambalsaus na openen (en in de koelkast bewaard) maar kort goed, helaas. De volgende potjes ga ik na openen in gedeeltes invriezen.
Maar hij is wel lekker!
Groet, Ria
Hallo Ria,
Jammer!! Sorry! Ik vind het jammer als een soort inmaak niet houdbaar is terwijl ik het al op de website zet.
Ik heb er wisselende resultaten mee, het laatst geopende potje is nu al 4 weken open en nog prima. Wij gaan er volgend jaar zeker mee experimenteren want vinden het ook erg lekker.
Inkoken, wat meer zout gebruiken, etc., volgend jaar moet het gaan lukken.
groetjes,
Diana
Hallo Diana,
Ik had mijn potjes hollandse sambal in sept. gemaakt, het halve potje met het laatste v/h maaksel gisteren pas opgemaakt. Ik heb dus geluk gehad het was nog steeds heel lekker.
Maar ik houd er rekening mee, ik gebruik ook geen hele grote potten, oude sambalpotjes, misschien is dat het, jou afgebeelde potjes lijken mij groter toe.
Hallo Margriet,
Goed om te horen!! Hier ging het eerste potje ongeveer een week na openen fout, maar het tweede potje is nu ondertussen ongeveer 4 weken open en is nog steeds eetbaar. Maar het hoort geen gokje te zijn, dus ik moet volgend jaar iets aan het recept sleutelen. Want wij vinden dit ook een echt heerlijke sambal.
Ja, ik heb ook flink wat verschillende formaten potjes. Grote potten zijn voor tomatensaus, een maat klein zijn voor appelmoes en peertjes in wijn, nog een maatje kleiner voor zoetzuur, nog kleiner voor jam. En de allerkleinste potjes (bijvoorbeeld van sambal, mosterd, 1-persoons groentepotjes, etc.) bewaar ik voor dit soort inmaak, en andere soorten inmaak die ik niet te lang open wil laten.
groetjes,
Diana
Wat denk je, kan ik met dat Brownie recept ook een hele taart maken?
Hallo Joke,
Ja hoor, als je er een ronde springvorm voor wilt gebruiken kan dat natuurlijk ook.
Pas, afhankelijk van het formaat, wel eventueel de baktijd wat aan )iets vaker met de satéprikker controleren of het beslag nog vochtig maar wel gaar-dik-plakkerig is’.
groetjes,
Diana