Misvormde aardbeien
Afgelopen week kwam onze tuinbuurman met een vreemde aardbei naar ons toe. Vorig jaar hadden zijn planten er ook al last van, en dit jaar waren er meer planten die dit soort vreemde aardbeien lieten zien. Of ik wist wat het was (alsof ik een orakel ben 🙂 ).
Ik heb dit zelf nog nooit eerder gezien bij aardbeien van onszelf, dus ik had geen idee. Maar ik kreeg wat van die misvormde aardbeien van hem. En dus kon ik er wat foto’s van maken en die op facebook en instagram plaatsen, met de vraag of iemand het herkende, of kon verklaren.
Met mijn hartelijke dank aan Brigitte en Daan op facebook voor de tips en foto’s en links! Het is Phytoplasma (soms wordt het als Fytoplasma geschreven), in het Engels wordt het Phyllody genoemd.
En voor alle duidelijkheid; ik ben geen bioloog, heb dus alleen maar door tips en links en googelen onderstaande informatie gevonden.
Zo ziet het eruit:
En dat is dan in ieder geval nog een aardbei, het gros van de vruchten worden helemaal geen aardbeien en zien er zo uit:
Wat is het?
Phytoplasma zijn plantenparasieten, nog kleiner dan bacteriën. Ze hebben geen celwand en daardoor kunnen ze verschillende vormen aannemen. Ze leven alleen op planten en veroorzaken fysiologische afwijkingen, zoals bladverkleuring, dwerggroei, misvormde bloemen en extreme vertakkingen. Dat komt omdat de parasieten in de vaatbundels van de planten terecht komen en daar de aanmaak, groei en het transport van plantaardige groeistoffen verstoren. Tijdens de bloemaanleg wordt de groeiafwijking dus al veroorzaakt.
Phytoplasma wordt verspreid door insecten. En er zijn verschillende soorten Phytoplasma’s. De namen van de verschillende soorten beginnen altijd met Candidatus Phytoplasma – en dan vervolgens solani (voor tomaten en aardappel), mali (= appel), vitis (= druif), asteris, ulmi, prunorum, etc., afhankelijk van de soort en op welke plant het parasiteert. Onkruidplanten zijn vaak waardplanten en elke soort heeft een favoriete verspreider in de vorm van insecten zoals cicaden, sprinkhanen, luizen, etc..
Soorten die aangetast kunnen worden zijn aardappelen, tomaten, aardbeien, peren, rozen, druiven, pruimen, maar ook vaste planten als Echinacea en klaversoorten, en eenjarigen als Tagetes en Aster.
Terug naar de aardbei……
Eigenlijk is de vrucht van de aardbeiplant geen vrucht, het is een gezwollen bloembodem. Dat wat wij de zaden noemen is de eigenlijke vrucht, en daarin bevinden zich de minuscuul kleine zaden.
Phytoplasma zorgt voor een onbalans in planthormonen en mede daardoor wordt er een bladachtige structuur ontwikkeld op de plaats waar eigenlijk de bloem zich zou moeten ontwikkelen.
Ik kreeg van meerdere mensen in reactie op de foto’s die ik plaatste het antwoord dat het de zaden zijn die zijn gaan kiemen. Maar dat is dus niet mogelijk want de aardbeien zijn verre van rijp (en op sommige aardbeien zijn er nog zelfs geen zaden (of eigenlijk dus vruchtjes) gemaakt. Bovendien is door de aantasting de onvolgroeide bloem vaak steriel. Die mensen raadden aan om de toefjes groen die op de aardbeien zitten uit te planten, als zijnde stekken, maar dat wordt bij deze aangetaste plantdelen niet aangeraden.
Overigens zijn in het geval van onze tuinbuurman niet altijd alle aardbeien in de plant misvormd, een deel ervan is (nu nog) gezond en kan gewoon geoogst en gegeten worden. De aardbei op de bovenste foto is ook eetbaar, mits je het onrijpe witte deel en het groene blad wegsnijdt. Maar heel vaak zijn de aardbeien oneetbaar, worden niet rijp, of rijpen wel maar er is dan zoveel blad dat er weinig tot niets eetbaars overblijft.
Als oorzaken voor het aantrekken van de parasieten worden genoemd:
- warmte
- droogte
- vorst in de late lente
- het aardbeienras Malwina schijnt een genetische afwijking te hebben en is daardoor meer bevattelijk dan andere rassen (maar vervolgens kunnen insecten de parasieten dus wel overbrengen naar andere planten/rassen)
Voorkomen:
- probeer de planten zo gelijkmatig te laten groeien en voorkom grote wisselingen in omstandigheden. Geef dus niet teveel voeding maar ook niet te weinig. Geef water in droge perioden. Bescherm tegen late nachtvorst.
- En voorkom dat de insecten die Phytoplasma overbrengen een plaag vormen
Behandeling:
Helaas is er (voor zover ik weet) geen middel tegen deze parasieten. Het wordt afgeraden om stekken van aangetaste planten te nemen, en bij grote aantasting kun je plantdelen of zelfs de gehele planten beter verwijderen.
Voor meer informatie:
Of googel op Phytoplasma, Fytoplasma of Phyllody
Nou, zo leer ik ook nog eens wat. En zoals gezegd, ik ben geen bioloog, de informatie hierboven heb ik op een aantal websites gevonden. Mocht iemand met meer wetenschappelijke kennis opmerkingen of aanvullingen hebben, dan zou het heel fijn zijn als dat hieronder in de reacties zou worden gemeld!
Wij hebben zelf 30 aardbeiplanten, niet één daarvan heeft dezelfde symptomen als de aardbeien van onze tuinbuurman (wij hebben trouwens geen aardbeien van het ras Malwina en onze buurman wellicht voor een deel wel (van gekregen stekken). Onze tuinbuurman had vorig jaar een aantal planten die misvormde aardbeien gaven, dit jaar zitten er in elke aardbeienplant die hij heeft een aantal van deze misvormde vruchten. Hij heeft al aangegeven dat hij een nieuw aardbeienbed op een nieuwe plaats gaat maken en daar geen stekken van deze planten voor gaat nemen/gebruiken.
Ik ben benieuwd of meer mensen dit kennen of herkennen in hun aardbeiplanten!
Tot slot dan nog een vrolijke foto, altijd belangrijk om een beetje positief af te sluiten 🙂 , je ziet hieronder de Peper Chenzo.
Het is op dit moment één van de mooiste peperplanten in de kas, met al volop onrijpe, bijna zwarte pepers. En als je heel goed kijkt zie je rechtsonder in de hoek wat tomaatjes, inclusief 2 rijpe oranje. We hebben vandaag die eerste rijpe tomaatjes geoogst, ze waren heerlijk! In een volgend blog dus ongetwijfeld meer over de tomaten van dit jaar……
Hey Diane,
Heel verhelderend dit blog, ik had maandag ook zo’n gekke aardbei en vandaag weer twee. Ik weet niet welk ras ik heb (9 stuks) vorig jaar als stek gekregen van een moestuin buurman. Ik dacht ook dat ze op deze manier nieuwe stekken gaven, maar haal die rare vruchten er maar gauw af en hou de boel goed in de gaten.
Dank je wel voor het speurwerk.
Groet, Ellen
Hallo Diana,
Ik heb zoiets nog nooit gezien, gelukkig maar. Ik heb geen Malwina’s, maar ik zal toch maar goed gaan opletten of ik iets dergelijks zie, ook in andere planten en struiken .
In ieder geval bedankt voor de uitgebreide informatie, zo leer je altijd wat bij.
Groetjes,
Ria
O Diana wat heb jij toch groene vingers! Ik ben een beetje jaloers op jouw rijpe tomaatjes. Dit jaar heb ik volgens mij alles optimaal gedaan, tomaten rond 1 maart gezaaid, op tijd in de kas, ook vroege soorten genomen, het doet het allemaal erg goed, alleen hangt er overal alleen nog maar groene tomaat in! Nou ja, moet ik gewoon een beetje meer geduld hebben.
Wel heb ik van de week de eerste boontjes mogen oogsten uit een verhoogde bak, dat is dan ook wel weer een feest…..
Hallo Saskia,
Nou ja, groene vingers, dat zou je niet zeggen als je onze miezerige, lange dunne knolvenkels zag hoor 🙂
Ik heb op hetzelfde moment als jij gezaaid, maar onze kas is misschien iets warmer, of er heeft hier iets meer zon geschenen, en hier dichtbij de kust is het sowieso iets warmer.
En we hebben pas 3 tomaten gegeten hoor, zeker nog geen maaltijd. Maar met wat zon kunnen we wel komend weekend een leuk portie tomaatjes oogsten. En dan kunnen we ook wat eerste sperzieboontjes oogsten.
Soms scheelt het een weekje vroeger of later. We hebben hier nog niet één komkommer kunnen oogsten, daar wacht ik toch ook zo met smart op, ook komend weekend wellicht want er hangen al augurkgrote komkommertjes in de planten).
Het valt soms niet mee, geduld hebben (weet ik uit ervaring 🙂 ).
Ik hoop dat ook bij jou volgende week de eerste tomaten beginnen te rijpen!
Diana
Ik heb het ook bij een aantal aardbeien gehad en heb Malwina staan. Dacht dat het gewoon een foutje van de natuur was, toch niet dus. Dank voor de informatie!
Dag Diana,
Bedankt voor deze leerrijke informatie, voor mij ongekend, heb ook deze variereit malwina niet staan. Ik vind het elk jaar spijtig dat het kersen, aardbeien, frambozen seizoen voorbij is. Zeker dit jaar met de ondragelijke hitte. Helaas hebben de josta-bessen gewoon zonnebrand en vallen deze van de struiken en ook de tomaten beginnen zonnebrandplekken te vertonen. Ik moet vooral voldoende blad laten hangen. Alle sla is in een mum van tijd doorgeschoten.
Maar bij elk negatief nieuws is er positief nieuws. De abrikozen komen eraan……
groetjes en veel plezier in de tuin
Carine
Hallo Carine,
Ik had het ook nog nooit gezien bij aardbeien, voor het eerst bij aardbeien. Maar de preimineervlieg had ik ook nog nooit gezien. Het blijft altijd bijzonder om iets nieuws te zien en vraag me dan altijd gelijk af of dit vrij onschuldig is en blijft of dat het uiteindelijk voor een plaag kan gaan zorgen. Ik begrijp ook niet goed, dat als de Malwina erom bekend staat, dat die nog verkocht wordt of mag worden in Nederland, of dat er niet in ieder geval een soort waarschuwing bij staat. Ik hoorde trouwens ook van een paar mensen die Lambada-aardbeien hebben met hetzelfde probleem. Maar ik weet niet of die het zelf hadden of dat het door insecten is verspreid naar de andere aardbeienrassen/-planten.
Ook hier is alle sla doorgeschoten, en de andijvie (ondertussen maar opnieuw gezaaid). Hier (gelukkig) niet door de hitte maar door de droogte. We gaan zo naar de tuin, en de waterpomp maar weer aanzetten.
Heel veel plezier en succes met de abrikozen!!
Diana
Hi Hi Diana, doorgeschoten knolvenkel, op je eigen site staat laat zaaien is het meest betrouwbaar, anders schieten ze soms snel door….
Meer een kwestie misschien van ongeduld dan van een gebrek aan groene vingers? Snappik ook wel hoor, ik moet mezelf ook constant tegenhouden en dat lukt ook niet altijd…..
Hallo Saskia,
Ik zaai knolvenkel graag ergens in april, want we vinden ze zo lekker (ook al blijven ze dan kleiner). Tussen half mei en eind juni zaai ik ze dan niet meer, maar ik heb er nu weer een stuk of vijftig gezet, waar we hopelijk komend nazomer en herfst volop van kunnen plukken. Dus gedeeltelijk ongeduld en gedeeltelijk de liefde voor knolvenkel en dan genoegen nemen met een maatje kleiner, en als ze doorschieten zijn ze altijd nog lekker in bouillon, sauzen, etc..
groetjes,
Diana