Snijbiet

Eerst even dit, mocht je internationale informatie/zaden/tips/foto’s zoeken over/van snijbiet:

• Synoniemen:   warmoes
• Latijnse naam:   Beta vulgaris (subsp. vulgaris var. vulgaris (of soms ook var. cicla)
• Engelse naam:   Chard, Swiss Chard, Silver Beet
• Duitse naam:   Mangold
• Franse naam:   Poirée

Wij zijn zelf erg blij een aantal jaren geleden snijbiet te hebben ontdekt, want ze heeft heel veel positieve eigenschappen: het blad is groot, mals en eetbaar als spinazie, maar dan met een structuur die iets steviger is, meer zoals andijvie. De bladribben zijn ook eetbaar, bij sommige rassen zijn ze groot en dik (zoals bij het ras Groene Witribbige, bij andere rassen (zoals Lucullus) zijn ze amper aanwezig. De bladribben zijn knapperig (lijkt wel wat op paksoi maar dan zonder de koolsmaak). Soms kan snijbiet een heel klein bittertje bevatten (afhankelijk van het ras en de omstandigheden).

Daarnaast kan de teelt bijna niet mislukken, ze is niet erg ziektegevoelig, en ze levert van de late lente tot ver in de herfst constant een goede opbrengst, gesneden van dezelfde planten. In een zachte winter en in de kas of platte bak kun je er soms zelfs in de winter nog van oogsten.

Je komt snijbiet eigenlijk nooit in de supermarkt of bij de groenteman tegen; geen idee waarom eigenlijk (ouderwets, niet lang houdbaar?). Je kunt snijbiet koken (als spinazie en andijvie), maar ook stoven, gerechten met roerbak, in salades, pasta’s, hartige taarten, etc.. Voor stoven en koken; de bladribben hebben iets langer nodig om gaar te worden dan het blad. Een veelzijdige groente dus.

In Nederland telen we vooral rassen die veel opbrengst in het blad geven, maar in bijvoorbeeld België en Frankrijk wordt er juist snijbiet geteeld waarbij de nadruk ligt op de dikke  bladribben. Die dikke bladribben kunnen apart van het blad worden gestoofd en dan lijken ze wel iets op asperges. Een vriendin heeft wel eens alleen de bladribben gegeten (en het blad apart geblancheerd en ingevroren). Zij vond het lekker, al smaakte het niet echt naar asperges.

Zie bij de reacties onderaan deze pagina voor tips en leuke recepten met het blad en/of de stelen. En zelf heb ik wel eens een zoetzuur gemaakt van de bladribben, dat was lekker friszuur en knapperig.

ZADEN

De zaden van snijbiet zijn eigenlijk de vruchtjes van de plant, ze worden vruchtkluwen genoemd (net als bij rode bietjes, waar ze nauw aan verwant is). Elke vruchtkluwen bestaat uit een kurkachtig grof bolletje dat meestal 2 tot 4 zaden bevat. Uit elke vruchtkluwen komen dus meestal meerdere zaailingen op, zelf halen we de minst groeizame zaailingen vrij vlot na opkomst weg zodat er 1 sterke en gezonde zaailing per vruchtkluwen overblijft.

ZAAITABEL

OPKWEEK

Je kunt snijbiet heel goed ter plaatse zaaien. Zaai dan dun in rijen en zorg dat je later het teveel aan zaailingen uitdunt (omdat er dus meerdere zaailingen uit 1 vruchtkluwen komen). Mede om die reden zaai ik zelf liever voor in trays. Je kunt al heel vroeg zaaien, snijbiet kan net als rode bietjes wel wat vorst verdragen. Daarom zaaien wij ze vaak al eind februari voor in de kas: in elk vakje in een tray 1 vruchtkluwen. Zo vroeg gezaaid is de kiemduur zo ongeveer 2 – 2,5 week, als je warmer voorzaait kan ze al binnen een week kiemen. Maar pas op met in huis zaaien want daar kunnen de zaailingen heel snel lang en dun worden doordat het er te warm en niet licht genoeg is. Als je in huis wilt voorzaaien doe dat dan op de koelste en lichtste plaats die je kunt bieden.

Na opkomst, het is wat priegelwerk, knip ik met een klein schaartje het teveel aan zaailingen tussen de grootste mooiste zaailing per vakje weg, je kunt ze natuurlijk ook tussen duim en wijsvingers ‘weg nijpen’. Zo kan die ene zaailing per vakje nog een week of 2 flink groeien (nu ze nog maar alleen over is en alle voeding, ruimte, vocht dus zelf kan gebruiken en niet meer hoeft te delen). Als dan de eerste 2 tot 4 echte blaadjes na de kiemblaadjes verschijnen planten we de plugjes buiten uit.

Pas bij het uitplanten wel op voor slakken, zij vinden het nog zo jonge en malse blad erg lekker (daarom planten we de zaailingen liever iets later dan juist erg vroeg uit, slakken kunnen een hele rij snijbiet in 1 nacht tot op de grond toe afvreten tot je alleen nog korte kale stokjes ziet. Hoe groter de zaailingen al zijn, des te groter is ook de kans dat slakken hun interesse hebben verloren en de planten (grotendeels) laten staan.

Voor de teelt van het jonge blad zoals wij dat eten planten we de zaailingen uit op zo’n 20 centimeter. Als je snijbiet wilt telen voor de dikke eetbare bladribben moet je wat ruimer uitplanten omdat je dan wilt dat er forse planten met grote bladeren en dus dikkere ribben worden gemaakt.

RASSEN

Zoals al eerder gezegd, je kunt snijbiet zaaien voor:

• de teelt van het jonge blad. Voor die teelt zijn ‘Gewone Groene’ en ‘Lucullus’ de belangrijkste rassen. De Lucullus heeft, zeker als het om stoven gaat, onze voorkeur; mooie planten met groot opvallend geelgroen blad dat heel zacht van structuur is, zie de foto’s op deze pagina. Geeft een zeer goede opbrengst. Kan helaas wel wat minder goed tegen kou (gaat niet dood maar groeit niet meer bij lage temperaturen)
• de teelt van de brede platte bladribben. Voor die teelt zijn ‘Goudgele Witribbige’ en en ‘Groene Witribbige’ de bekendste rassen
• de teelt van mooie groenten: naast bovenstaande rassen is er nog de Rainbow Mix (al zijn er meerdere namen, zoals ook Bright Lights, etc. voor deze mix in omloop). Bij sommige zaadhandels kun je trouwens ook de kleuren van de bladstengels (geel, wit, roze, oranje en rood) apart kopen.
• Rhubarb Chard is daarvan dan weer de meest bekende: donkergroen blad, en donkerrode bladstelen en bladnerven (foto hierboven). Van deze snijbietrassen zijn de bladstelen wat kleiner en dunner, dus deze soorten worden (naast sier) ook vooral voor de oogst van het blad geteeld.
• Peppermint teelde ik in 2018 voor het eerst en ze is direct (samen met de Lucullus) mijn meest favoriete snijbiet; geeft een prima opbrengst, is prachtig door de felroze met witte bladstelen en het helder groene blad, ze kan goed tegen kou, is zelfs decoratief in de winter, smaak is prima…… oftewel; alles klopt bij dit ras in onze tuin 🙂

STANDPLAATS

Snijbiet groeit op alle grondsoorten, als die maar niet te droog is (veel blad vraagt ook relatief veel vocht). Door dat vele blad lust ze ook wel wat voeding. Naast de basisbehandeling van het toevoegen van stalmest en/of compost in de winter krijgt ze hier in het voorjaar een organische meststof waar wat extra stikstof in zit (zoals bijvoorbeeld biologische moestuinmest, Culterra, of bijvoorbeeld met handje bloedmeel (bevat veel stikstof voor de maak van veel en frisgroen blad).

Pas altijd op voor onder- of juist overbemesting en houd je aan de aanwijzingen op de verpakking, van welke soort mest en welk merk je dan ook gebruikt. En pas op met bemesten wanneer je snijbiet in de koude maanden van het jaar wilt telen, want teveel stikstof zorgt bij bladgewassen dan voor een verhoogd nitraatgehalte, in de koude maanden van het jaar geven wij geen meststof of hooguit alleen wat koemestkorrels.

Snijbiet staat graag op een zonnig plekje. Maar zeker in een warme zomer, en in relatief droge grond (zoals bijvoorbeeld in een verhoogde bak of pot) doet ze het minstens zo goed in de halfschaduw. En doordat het in de halfschaduw iets koeler blijft schieten de planten vaak wat minder snel door.

Als snijbiet doorschiet kun je nog snel wat bladeren oogsten en eventueel ook de bloeistengel wegknippen. Maar vaak zie je dan toch dat het blad niet goed meer groeit, wat gelig wordt, en de smaak kan wat bitter worden. Als planten hier doorschieten oogsten we er zelf nog van wat we kunnen oogsten, en verwijderen we daarna de planten en zaaien we gewoon ergens anders weer nieuwe snijbiet. Snijbiet is dus eigenlijk tweejarig maar kan (mede afhankelijk van het ras) in een warme en droge zomer ook in het eerste jaar al doorschieten.

Snijbiet hoort in het vak van de bladgewassen, de rode biet (die juist in het vak van wortelgewassen hoort) is nauw verwant aan snijbiet, let daar bij een eventuele vruchtwisseling dus goed op.

TEELTZORGEN

Je hebt eigenlijk weinig omkijken naar snijbiet; na het uitdunnen (in een tray of in de volle grond) zijn de belangrijkste zorgen het algemene wieden en water geven (en uiteraard regelmatig oogsten(zie ook bij ‘Oogst’).

WINTERTEELT

De laatste jaren zien we steeds vaker mildere winters. Om die reden hebben we eens geprobeerd om snijbiet in de winter in de kas te telen (maar in een platte bak of onder een tunneltje kan natuurlijk ook). Daarvoor hebben we eind augustus gezaaid en de zaailingen rond eind september (toen de meeste tomatenplanten waren gerooid) in de kas uitgeplant. In de mooie herfst groeiden de zaailingen nog uit tot jonge planten waar we in de late herfst van hebben geoogst. De planten overleefde de zachte winter zonder moeite en vanaf half januari groeiden de planten weer verder en konden we er nog een paar keer van oogsten. Uiteindelijk schoten de planten in het voorjaar door en toen hebben we de planten verwijderd (zodat ze ook plaats konden gaan maken voor zaaisels en zaailingen).

We zaaiden voor de winterteelt 2 rassen: Peppermint en Lucullus, onze 2 favoriete rassen. Zoals je op de foto kunt zien deed de Peppermint het prima. Helaas gold dat niet voor Lucullus; de planten gingen niet dood maar bleven klein, groeiden niet. Uiteindelijk overleefden de planten wel gewoon de winter, we hebben in februari de bladeren afgeknipt en wat voeding gegeven en toen begonnen de planten weer te groeien en hebben we er in het voorjaar toch ook nog van kunnen oogsten voor de planten doorschoten. Maar Peppermint deed het in de winter dus beter dan Lucullus.

Het is zeker ook de moeite waard om het buiten eens te proberen. In de nazomer gezaaide planten kunnen een zachte winter zeker overleven, en bij wat meer dan enkele graden vorst kun je de planten beschermen met bijvoorbeeld vliesdoek of stro. De winterbuitenteelt lukt hier heel vaak goed in een verhoogde bak (is iets minder nat dan de vette kleigrond en de grondtemperatuur blijft er vaak net enkele graden hoger in. Hetzelfde geldt voor de teelt in pot (hoewel de grondtemperatuur in pot snel kan opwarmen maar ook snel kan afkoelen in een winterse week).

Ook heel leuk: snijbiet in een grote (specie)kuip (uiteraard met afwateringsgaten in de bodem gemaakt):

Ik zaaide begin augustus een mengsel van kleuren. Ik heb de zaailingen uitgeplant in een speciekuip en die op een zonnige en beschutte plaats gezet. We hebben er de hele winter van genoten, eigenlijk amper van geoogst omdat we de felle kleuren van de bladstelen zo mooi vonden dat het op grijze donkere winterdagen af en toe als een bos bloemen in pot leek :-). Bij vorst sleepten we de kuip tijdelijk om de hoek de kas in.

OOGST / BEWAREN

Pluk vooral regelmatig het jonge malse blad, het stimuleert weer nieuwe groei. Laat het hart van de plant echter altijd intact want van daaruit maakt de plant, bijna onvermoeibaar, constant weer nieuwe bladeren. De groei gaat heel snel, vaak kun je 2 tot 3 weken na de oogst van bladeren al weer opnieuw oogsten.

Als je de foto’s op deze pagina ziet kun je je voorstellen hoeveel blad je daar van kunt oogsten, de planten worden zo’n 35 tot 50 centimeter hoog (afhankelijk van het ras). Tegelijkertijd kun je ook bedenken dat je voor een maaltje snijbiet wel flink wat nodig hebt, omdat het blad net als bij spinazie en andijvie nog flink slinkt als je het gaat stoven.

Snijbiet kun je helaas niet bewaren, eet ze vooral dezelfde dag of bewaar ze maximaal nog 1 of 2 dagen in een dichte zak in de koelkast. Op zich is het niet zo erg dat je haar niet kunt bewaren want zoals eerder gezegd kun je van mei tot ver in de herfst (en soms zelfs winter) altijd verse bladeren oogsten.

Ik heb zelf wel eens geprobeerd haar in te vriezen (geblancheerd en klein gesneden) en op zich gaat dat best goed; bedenk wel dat je haar dan alleen nog maar gekookt/gestoofd kunt eten (zoals je ook diepvriesspinazie eet).

ZAADTEELT

Bieten, zowel snijbiet, rode bietjes als suikerbieten behoren tot de Beta vulgaris en zijn kruisbestuivers. Dat betekent dus dat ze onderling kunnen kruisen. Extra lastig is dat ze door de wind wordt bestoven en over grote afstanden met elkaar kunnen kruisen. Teel dus geen zaden van snijbiet en rode bietjes tegelijkertijd (en pas op voor suikerbietentelers in de buurt, hoewel suikerbieten door veredeling nog maar zelden doorschieten).

Voor zaadteelt zaai je zoals je normaal gesproken doet, en je oogst ook blad, maar wat minder dan normaal (je wilt dat de planten sterk blijven en flink groeien en dus niet uitgeput de winter in gaan). De planten sterven dan in de winter voor een deel af (afhankelijk van het ras en het weer), maar gaan vanaf maart weer uitlopen. Vanaf de vroege zomer schiet ze door en gaat ze bloeien, steun de bloeistengel met een stok want de plant wordt dan wel ongeveer 120 centimeter hoog. De zaden zullen in augustus/september rijpen.

Soms schieten planten ook in hun eerste jaar al door, afhankelijk van het ras en de omstandigheden (zoals temperatuur en droogte). Als dat al vroeg in de zomer gebeurt kun je eventueel ook daar zaden van proberen te oogsten. Je bent dan wel afhankelijk van een mooie nazomer en herfst want de oogst valt wat later en met wat pech schimmelen de half rijpe zaden in een natte herfst. Ik heb zelf een paar keer zaden van snijbiet geoogst en daarvoor 2 planten expres wat vroeger gezaaid en op een zonnige plek in een verhoogde bak (relatief droog) uitgeplant. Daardoor schoten de planten al vroeg door (begin juli) en kon ik in september al zaden oogsten. Eén sterke en gezonde plant kan trouwens al enkele honderden zaden produceren.

De zaden blijven, mits donker, koel en droog bewaard minimaal 5 jaar kiemkrachtig.

Tot slot: kijk vooral nog even op de Receptenpagina voor recepten met sjalotten (of andere groenten, fruit of kruiden) of op de pagina met Inmaakrecepten.