Haast
En zo is het ineens herfst, letterlijk en figuurlijk. Tjonge, ik was helemaal nog niet toe aan kou, onweersbuien, windkracht 7 en kortere dagen. Ook de tuin schrikt er een beetje van. Ineens vallen bladeren, moeten in de kas de eerste tomatenplanten worden geruimd (al staan er ook een aantal waar ik nog steeds lekker verse tomaatjes van kan oogsten en die nog even mogen blijven), storten de komkommerplanten in en rijpen de pepers nu juist volop. Buiten krijgen de koolplanten het nu juist meer naar hun zin en ook de bietjes en snijbiet schrikken niet van de weeromslag. Uiteraard tiert het onkruid nog weliger (voor zover dat nog mogelijk was).
Op 16 augustus schreef ik dit blog: Over stekken. In die week stekte ik, voor blog maar vooral voor eigen gewin, behoorlijk wat planten. We zijn nu 6 weken verder en de meeste stekken willen heel graag een eigen potje waar ze zich goed (dus zonder concurrentie) in kunnen ontwikkelen. Haast is geboden want er zitten ook soorten tussen die matig winterhard zijn en die eigenlijk nog even zouden moeten groeien voor het serieus koud wordt en de winter begint (waarschijnlijk overwinter ik ze in de koude kas, sommige soorten misschien zelfs maar in huis).
Niet alle stekken hebben het trouwens overleefd, een scoringspercentage van 100% heb ik nog nooit gehaald. Maar tot nu toe ben ik echt niet ontevreden. Niet alle stekken zijn al klaar om overgepot te worden hoor. Er zijn 2 zaken waar je op kunt letten wanneer je overweegt om te gaan verpotten: de eerste is dat een stek voldoende worteltjes moet hebben (die je dus uit de afwateringsgaten moet kunnen zien groeien). De tweede; als een stek er nog net zo bij staat als toen ze de pot in ging kun je ervan uitgaan dat ze nog geen of weinig nieuwe worteltjes heeft gemaakt. Als je duidelijke groei van bladeren en/of zijscheuten ziet, dan moeten er ook worteltjes zijn (want zonder blad geen groei van wortels en andersom).
Er komt dus een moment dat je het idee krijgt dat de stekken klaar zijn om verder te groeien in een eigen pot. Dat verpotten hoeft trouwens niet, je kunt ook de hele pot met meerdere stekken intact laten en de hele kluit uitplanten wanneer de stekken groot genoeg zijn. Dat kan bijvoorbeeld handig zijn bij vaste planten waarbij de meerdere stekken bij elkaar uiteindelijk 1 grotere pol wordt. Bij (fruit)struiken is het juist niet handig omdat de wortels met elkaar concurreren, een deel het niet overleeft en je later ook nog moet snoeien en leiden. Bovendien: als je meerdere stekken hebt die het hebben overleefd is er niets leukers om van elke stek afzonderlijk een gezonde plant te maken. Waar je die vervolgens in vredesnaam allemaal moet laten is van latere zorg 🙂
Er zijn 2 opties bij het scheiden van de stekken (ervan uitgaand dat er meerdere per potje zijn, anders is het natuurlijk heel makkelijk en pot je het hele kluitje met stek op in een wat groter potje met wat verse potgrond erbij). Eigenlijk gaat het min of meer hetzelfde als bij het scheiden van breedwerpig gezaaide zaailingen: je kunt de stekken van elkaar scheiden in kletsnatte of juist (bijna) kurkdroge grond. Je wilt zo min mogelijk wortels beschadigen, daarom is snijden, scheuren of knippen van wortels de minst goede optie (al kan het ook hoor, als stekken goed doorworteld zijn herstellen ze er meestal goed van, maar het heeft niet de voorkeur). Het is de bedoeling dat je de wortels van elkaar scheidt door ze zo losjes mogelijk van elkaar te ‘wrikken’ zodat alle stekken zoveel mogelijk wortels behouden. En dat kan heel goed als de wortels en de grond eromheen zo kletsnat als modder zijn (bijvoorbeeld door ze meerdere keren in een emmer water te dompelen), je kunt de wortels dan als het ware los spoelen/weken en voorzichtig uit elkaar trekken. Zo doe ik dat bijvoorbeeld vaak bij slazaailingen, zoals je op deze oude foto ziet:
De andere optie is om de grond juist eerst voor een groot deel uit te drogen, zo droog mogelijk maar de stekken moeten natuurlijk wel in leven blijven. Deze tweede manier kost vaak wat meer tijd want niet elke pot met stekken is op hetzelfde moment precies droog genoeg (zeker als je ook nog verschillende formaten potjes gebruikt zoals ik vaak doe). Zelf vind ik dit juist prettig en handig; ik kijk elke 2 dagen even onder de overkapping welke potten met potgrond en stekken droog genoeg zijn om te verpotten, zo hoeft niet alles tegelijk
Bij deze methode wrik je op dezelfde manier als in de kletsnatte grond maar zul je zien dat de grond tussen de worteltjes zo droog is dat die er tussenuit valt waardoor je de worteltjes voor een groot deel intact kunt laten.
Na het delen en oppotten geef je uiteraard weer gelijk ruim water, bij de laatste = droge manier van het scheiden van de wortels is dat nog belangrijker dan bij de eerste = natte manier. Maar uiteindelijk gaat het er bij het water geven niet alleen om dat de wortels voldoende water hebben maar ook dat alle gronddeeltjes rond de wortels worden gespoeld/omgeven. En uiteraard geeft een niet te warme dag en een paar dagen acclimatiseren in de halfschaduw het beste resultaat.
En voor je het weet zit je dan dus met flink wat stekken van flink wat soorten. Mmm, ik ga ze later in achtertuin en op de volkstuin uitplanten maar ga er ook een aantal aan tuinburen/-vrienden weggeven want ik hou nu eenmaal ook van variatie in soorten en kleuren. Ik ben niet het type van 6 dezelfde planten van hetzelfde ras/kleur/hoogte/bloeitijd in de tuin. Ik weet het, dat brengt eenheid en rust, maar ik ben nu eenmaal meer een kakofonie-type 🙂
Afijn, eerst maar eens alle laatste stekken delen en oppotten. Dan de kas opruimen en leeg maken. Dan de terrastafel naar binnen en dan de stekken op de fiets mee naar de tuin zodat ze op de terrastafel in de kas kunnen overwinteren (werkt hier altijd beter dan op de grond want die grond trekt in de winter koud op en er is ook meer kans op schade door slakken, muizen, etc.).
Ik heb trouwens niet alleen haast met het verpotten van stekken, ook in de moestuin voel ik de druk. Ik heb groenbemesters gekocht en die moeten toch voor begin tot half oktober gezaaid zijn. Ach, aan de andere kant; wat niet lukt, dan volgend jaar. Ik maakte al 1 vak schoon:
Zeven kruiwagens onkruid (voor zover ‘on’ kruid bestaat) uit 1 vak van 3 x 2,5 meter. Het is toch gek: vroeger vond ik zo’n vak dat helemaal ‘schoon’ was prachtig, die donkere losse grond vol leven, door alle mest en compost die we elk jaar toevoegen. Ik vind het nu ook nog steeds mooi hoor; voldoening van al het werk, en je ziet waar je bent gebleven :-). Maar tegelijkertijd zie ik nu ook dat er iets niet klopt. Want kale grond is natuurlijk niet natuurlijk. En ik bedenk dat alles wat daar in dat stukje grond leeft nu snel actie moet komen, om zich te wapenen tegen droogte of juist regen, tegen kou of warmte en tegen dieren die wat te eten zoeken. Ik heb direct na de foto de groenbemester (Westerwold’s raaigras) gezaaid, ingeharkt en water gegeven (want vorige week was het nog mooi weer). En ondertussen is het al een aardig groen veldje aan het worden. Gelukkig maar 🙂
Je hebt al weer bergen werk verzet! Ben blij met de tips over het scheiden van de wortels, in mijn ongeduld toch vaak uit elkaar getrokken en dan de wortels te veel beschadigd. Op naar een mooie nazomer 🍁🍂
Hi Diana, Hoe gebruik jij het raaigras? Zaai je het tot 1 oktober en laat je het dan gewoon staan tot het voorjaar, om vervolgens het gras met de hand uit de grond te trekken en op de grond neer te leggen zodat het blad voedingsstoffen aan de grond afgeeft? Of knip je de wortels van de stengels door? Doe je de wortels in de kliko en leg je de stengels op de grond misschien?
Hoi Rajiv,
Ik hoop dat dit jaar te gaan ervaren 😄
Ik heb al een paar keer eerder raaigras gezaaid, het is echt een taaie en zeer wortelrijke groenbemester. De vorige keren liet ik het groeien en bedekte ik het in februari met een dikke laag verse paardenmest, dat werkt heel goed (op de hoekjes waar de mest niet heel dik lag groeide het er gewoon doorheen en moest ik het er later met dikke kluiten grond rond de talrijke wortels uitgraven). Dit jaar wil ik geen mest gebruiken. En heb ik bedacht dat ik ik het in de late winter wil afmaaien, dat maaisel er bovenop wil leggen. En dan een laag karton erop en daar bovenop dan zelfgemaakte compost. Maar of dat zo ook gaat werken durf ik nu nog niet te zeggen. Ik ga het in 2 vakken proberen, dan kan ik eventueel nog een andere manier proberen in het 2e vak als vak 1 geen succes blijkt te zijn. Bedenk dat de wortels juist heel belangrijk zijn, gooi die niet in de kliko hoor; ze zorgen in de winter voor minder wateroverlast (omdat ze vocht opnemen maar de wortels ook voor een soort verticale drainage zorgen) en ze nemen voeding op. Ik schreef ook iets over dode microben en het nut van wortels (vorige blog), misschien ook leuk om even te lezen. Als je de wortels niet in de grond af wilt laten sterven, dan in ieder geval (goed uitgeschud) op de composthoop.
Ik hoop dat je hier iets aan hebt!
groetjes,
Diana
Onkruid is tenslotte ook een soort van groenbemester 😅
Oh, dat is het, Pien schreef een keer dat Mark Siepman zegt dat onkruid een plant is waarvan de functie simpelweg nog niet is bepaald (of zoiets, even vrij vertaald).
Onkruid is dus in potentie een groenbemester 😅
groetjes,
Diana
😂😂😂onkruid is een plant waar wij de functie nog niet van kennen. En hoe toevallig, ik moest er vanochtend nog aan denken. Jaren geleden ben ik onze, toen nog, kale tuin (zand zonder welke vorm van voeding ook) gaan beplanten met o.a. fruitboompjes. Om die tegen vooral hazen te beschermen heb ik er geranium macrorrhizum omheen geplant. Dat heeft echt fantastisch gewerkt want inderdaad die plant stinkt…! Vanochtend heb ik bij veel boompjes dat spul grotendeels weggehaald. Dat gaat supermakkelijk, een rukje en het is er uit. Even nalopen op wortelstokken letten en klaar. Tot mijn verbazing kwam er prachtige, losse, volle, zelfs vochtige grond met een op mijn amateuroog enorm bodemleven tevoorschijn. Torretjes, spinnen, wormen, echt van alles!! Deze doodsimpele geranium groeit als een wilde, bloeit leuk in de lente, daarna is hij saai groen maar blijft wel een ideale bodembedekker, er groeit eigenlijk niks onder. Naaktslakken eten de plant niet maar schuilen er en leggen er ook graag eieren. Maar goed, als je weet dàt ze er zitten en de eitjes herkent is dat eigenlijk meer voordeel dan nadeel. Dus…deze plant is bijna onkruid tot je ontdekt wat een voordelen hij heeft! En op de overgebleven, nu open plekken ga ik Bocking 14 zetten, mierikwortel, melisse en dat soort dingen. Groet, Pien
Hoi Pien wat een goede tip, ook hier wildhazen die bijzonder groot zijn en flink wat schade maken. Zou het ook tegen reeën helpen?
Deze leuke beestjes hebben het snoeiwerk weer overgenomen. Mijn planten worden gewoon niet groot en bomen kan ik blijven naplanten, gelukkig kan ik goed planten stekken, maar ik heb liever dat het niet nodig is. Vorig jaar hebben ze een grote kersen boom gesloopt. In voorjaar zag ik dat die toch weer uit liep. Ik blij maar niet heus, ze zijn nog een keertje langs gekomen om het af te maken. Als we bezoek hebben zijn die altijd enthousiast als er een paar reeën langs komen. Die begrijpen niet dat ik dan met mijn scheepstoeter naar buiten ren.
Wat mij opvalt dat dit jaar ander onkruid hoog komt als andere jaren. Dus ook ..kruid is gevoelig voor het klimaat. De boeren hebben het erg moeilijk dit jaar helaas.
Hele mais velden zijn weg gerot. Nu ben ik geen voorstander van maïs, maar maïs betekent dat de boer zijn mest daar niet kan uitrijden. De stank is snel weg maar de vliegen.
Nu om 18.00 uur 16 graden nog van de laatste zonnestralen genieten, morgen ook nog een mooie dag en daarna gaan we de herfst in. Ik ben in tuin daarvoor nog niet klaar en mentaal al helemaal niet.
Volgens mijn tipgever destijds werkt het ook voor reeën. Maar die reiken uiteraard hoger dus dan moet de diameter rondom ook groter zijn. Maar ook bij kleine stammetjes (laagstam) had ik geen vraat, niet van hazen, niet van reeën. Maar de grotere, hoogstam zijn duurder dus (!) had ik die uit voorzorg beschermd met die kunststof kokers.
Overigens, mentaal niet op herfst voorbereid..nou, dan laat je nu de boel de boel en ga je gewoon lekker met een plaidje op de bank fantaseren over jouw fantastische tuin van 2025!!
Geloof mij, in 2025 komt al ons zaaigoed op, zijn er geen slakken of andere plagen en hebben wij giga oogsten in het verschiet! Hup, zaadcatalogi bestellen en recepten verzamelen! Groet, Pien
Ik heb een vraag,algemeen. Vanwege problemen met mijn darmen mag ik het zaad in de tomaat niet meer eten. Wie kent een tomatenras wat niet veel zaad heeft.
Hallo Riet,
Tomaten die geen zaden bevatten bestaan niet maar er zijn wel rassen die minder zaden bevatten en/of waarbij de zaden makkelijk te verwijderen zijn
Ik moest gelijk aan de paprikavormige – en buideltomaten denken want die zijn hol en bevatten wel zaden, maar zijn heel makkelijk te verwijderen omdat het er dus maar weinig zijn (en ze groot genoeg zijn om ze goed te zien) en/of omdat ze op 1 plek zitten.
Denk bijvoorbeeld aan rassen als paprikavormige rassen als deze Burgess Stuffing:
En dit soort paprikavormige tomaten zijn er ook in geel, gestreept, groen, etc. Zoals je ziet zitten de zaden gecentreerd rond het midden.
De andere vorm is de buideltomaat of diep geribbelde tomaat; die bevatten vaak (er zijn altijd uitzonderingen) maar weinig zaden en de zaden zijn ook relatief groot waardoor je ze makkelijk kunt herkennen/verwijderen. Zoals deze Accordeon:
De buidelvorm is meer dit:
Er zijn ook pastatomaten die weinig zaden bevatten maar die zijn niet altijd heel lekker om rauw te eten, soms ook juist wel, denk aan Cornue des Andes, Howard German, Jersey Devil, Abbattista Paste, etc.
En dan ook kan het per tomaat verschillen, van 1 plant kunnen tomaten door de weken heen groter en kleiner, sappiger en vleziger en dus ook wat meer of minder zaden bevatten. Maar ‘gewone’ ronde tomaten en cherrytomaten bevatten vaak de meeste zaden.
Ik hoop dat je hier iets aan hebt!
Diana
Hoi Diana, ik heb een keer paprika’s op de markt gekocht en die waren zonder zaad. Vond dat heel vreemd, had het ook nog nooit gezien. Maar jij schrijf jdat tomaten niet zaadloos bestaan dan moet het toch ook voor paprika’s gelden, of? Ik heb er een foto van gemaakt maar helaas is mijn handy kapot gegaan en waren mijn foto’s nog niet in de cloud.
Hallo Con,
Ik ben geen bioloog dus ik weet het eigenlijk ook helemaal niet zeker. Maar als een plant bloemen en vruchten maakt zouden daar zaden in moeten zitten, in mijn beleving (er zullen vast uitzonderingen zijn maar tomaten horen daar volgens mij niet bij). Er zijn natuurlijk ook redenen waarom er geen bevruchting niet zo zou zijn )bijvoorbeeld omdat er geen juiste bestuiver is of door de herkomst (bijvoorbeeld bloemen die van nature door kolibries worden bestoven), het weer, klimaat, verzorging, ziekte, veredeling (zoals bij de nieuwe generatie komkommers), etc. En ik heb ook wel tomaten gezien waar geen zaden in zitten, maar dan gaat het om 1 of 2 tomaten in een tros. Ik zie soms ook een tomaat in een tros met heel veel zaden van een ras dat normaal gesproken weinig zaden bevat. Geen idee waarom dat is. Is er een bioloog die dit leest en dit kan verklaren 😀?
Misschien is het zo ook bij je paprika gegaan, hoewel je volgens mij vertelt dat het om meerdere paprika’s van 1 koop ging.
Een uurtje later:
Ik heb even op internet gezocht en vond een artikel waarin wordt gesteld dat parthenocarpie (het uitgroeien van een vrucht zonder bevruchting, zoals bij komkommers) ook soms bij paprika’s en pepers voorkomt. Bij paprika’s en pepers resulteert dat vaak in misvormde vruchten (en dat herken ik wel, van die gekreukte, gedeukte en in elkaar gedraaide paprika’s, ik wist niet dat dit de oorzaak kon zijn – weer wat geleerd 😀). Uit dat soort paprika’s zijn zaadloze paprika’s veredeld en die zijn blijkbaar ook al een paar jaar in sommige landen te koop. Het hele artikel vind je hier: De lange weg naar pitloze paprika’s
En omdat ik toch aan het zoeken was…. ik vond hier de uitleg over waarom een tomaat soms geen zaden bevat en dat er wel degelijk tomatenrassen bestaan die vrijwel zaadloos zijn. Ik moet het nog eens opnieuw lezen want het is ingewikkelde materie over diploïde, tetraploïde, triploïde, auxinegehaltes, etc. maar wel heel interessant: Pitloze tomaten
groetjes,
Diana
Sorry Diana dat je door mij het internet ingedoken bent. Inderdaad waren de paprika’s klein en vervormt. Ik neem altijd groente die andere niet willen omdat ze vervormt zijn oid voor de smaak maakt het niet uit.
Na het lezen van de 2 artikels, zeer interessant, verbaasd het mij niet dat daar onderzoek naar gedaan wordt. Voor het telen onder glas is de bevruchting niet meer nodig.
Maar ik heb wel een aandachtspunt. Er is zoveel hongersnood in de wereld, arme boeren die duur zaad moeten kopen omdat ze geen zaad van hun eigen oogst kunnen winnen. Maar daar zal de fabrikant van tomatenpuree geen oor voor hebben.
Heb nog verder gelezen over het hormoon auxine, ook zeer interessant. Hoe deze de groei of juist niet bevordert.
Hier zijn altijd velden met zonnebloemen, altijd gedacht dat het zaad de reden was voor deze aanbouw. Gisteren een boer van zo’n veld gesproken. Nee de bloemen worden afgemaaid en onder geploegd. De reden is dat zonnebloemen bodemverbeteraars zijn. Hier komt volgend jaar een zonnebloemen veldje in de tuin.
Ik verheug mij er al op.
Ben met een arm vol bloemen thuis gekomen en ik mag plukken zoveel ik wil.
“Sonnenblumen sind wirksame «Entgifter» von Böden. Deshalb bauen Bauern sie als natürliche Helfer an. Die Wissenschaftler sprechen dabei von Phytoremediation, ein gezielter Einsatz von Energiepflanzen, um Schadstoffe aus Böden zu extrahieren.”
Leuk Con! Zonnebloemen vrolijken iedereen op! Maar ik snap het verhaal niet helemaal. Ik dacht niet dat zonnebloemen bodemverbeteraars zijn zoals wij hier groenbemesters en zo onderspitten. Ik dacht dat het verbeteren juist ziet op het ontgiften van de bodem. Ze eten zware metalen als het ware op. Ja, dat verbetert per saldo de bodem. Niet omdat er voeding bijkomt maar omdat er rotzooi uitgaat. Wilgen, populieren,hennep etc. doen dat ook en worden nu ingezet om pfas de grond uit te halen. Maar na het seizoen moet het afval (lees de oogst, vooral het blad) juist worden vernietigd en zou bijvoorbeeld niet op de composthoop mogen. Dus ik snap niet goed dat het bij jullie wordt ondergeschoffeld….dan breng je de rommel toch weer terug in de bodem?
Misschien heb ik je verhaal niet goed begrepen? Groet, Pien
Hoi Pien, Klopt ik ben niet helemaal duidelijk. Ze verbeteren de bodem doordat ze deze ontgiften en daarmee verbeteren, het zijn geen groenbesmesters.
De planten worden afgemaaid en blijven de winter op het veld liggen en worden in het voorjaar ondergeploegd.
Dat is inderdaad merkwaardig, kan mij ook niet voorstellen dat na de winter het gif weg is. Voor mij is dit allemaal nieuw, ik wist niet dat dat de functie is van al die zonnebloem velden. Maar ik voel mij nu ook niet meer zo prettig met die mooie bloemen op tafel, als daar zoveel gif inzit.
Ik rij bijna dagelijks aan meerdere velden voorbij, ik ga het in de gaten houden wat ze nu precies doen.
Wordt vervolgd.
Dag Riet en Diana,
Nog zo’n tomaat waar je heel makkelijk de pitten kunt uithalen is striped cavern. Ik vind ze zeker niet zo lekker om rauw te eten, maar ik vind ze prachtig om te vullen. De zaden zijn net een pakje hersenen die je makkelijk verwijdert en de vorm blijft na het ovengerecht.
Groetjes
Carine
Reuze bedankt voor je antwoord Diana, dat ga ik zeker proberen volgend jaar, groetjes Riet
Diana bij wie kan ik die zaden kopen?
Dag Riet! Ik googlede net “Striped cavern zaden”, de aanbieders vliegen je tegemoet. Misschien kan je dat zelf met de rassen die jou leuk lijken proberen? Succes, Pien
Hoi Riet, en Pien dank voor het antwoorden 💚,
In aanvulling, kijk ook even op de pagina die ik maakte met links naar zadenwebshops, als ze gespecialiseerd zijn in tomatenzaden staat het erachter vermeld: Moestuinzaden
groetjes,
Diana
Hallo Riet, lees de link van Diana Pitloze tomaten, in haar reactie op mijn vraag over een pitloze paprika.
In het artikel worden meerdere soorten tomaten beschreven die geen pitjes hebben.
Groetjes Con.
Dank je Con voor de tip. groetjes Riet
Ik was even helemaal in de war door het “blog 2020” label aan deze blog 🙃 misschien nog even aanpassen zodat ie weer bij 2024 hoort?
Hoi Gerrieke,
Dankjewel voor de tip!!
Standaard staat er in een zijbalk 2020 ingevuld, ik moet daar zelf een categorie en eventuele tags kiezen/aanvinken, en dat ben ik na het schrijven van het blog helemaal vergeten.
Ik heb het gelijk veranderd, staat nu in de categorieën Blog 2024 en Stekken 🤗
Nogmaals dank, ik had het zelf echt niet gezien.
groetjes,
Diana