Phytophthora infestans
Ik houd er niet van om over tegenvallers als ziekten en beestjes, etc. te schrijven, leidt alleen maar af van al het leuks dat tuinieren ook kan brengen. Ik heb er ook geen verstand van, ik ben geen bioloog. Phytophthora is echter zo’n belangrijk gegeven in de moestuin dat ik daar wat over wil schrijven (en vooral wil laten zien), wat ik er van weet is uit eigen ervaring en wat ik zelf heb gelezen in boeken en van websites.
Phythophthora, ook op de pagina over de teelt van aardappelen kon je er al iets over lezen. Mijn vader noemt het in dialect ‘t Kwaad. En dat is best een goede naam. Ze wordt ook wel aardappelziekte genoemd (ook een goede naam, al is ze bij tomaten zeker zo bekend en gevreesd).
Ik hoop op deze pagina met foto’s wat meer duidelijk te maken wanneer je kunt zien dat je aardappelplanten phytophthora hebben en wat de consequenties zijn.
Als er eenmaal phytophthora heerst (het is een pseudoschimmel die zich razendsnel via de lucht verspreidt in een periode dat het warm en vochtig is) houd dan de aardappelplanten heel goed in de gaten.
Als je van mensen hoort dat ze planten hebben met phytophthora controleer dan zelf elke paar dagen je eigen aardappelplanten (en trouwens ook je tomatenplanten) op plekjes en vlekjes die je op het blad kunt vinden; zodra er bruine plekken op het blad en de stengels te zien zijn, bedenk dan dat phytophthora mogelijk de oorzaak zijn, en phytophthora kan voor een bijna volledig mislukte oogst zorgen.
Op de eerste foto zie je het begin van phytophthora:
Het blad wordt langzaam geel (dat kun je op deze foto niet zien maar vaak is dat wel zo (maar geel blad kan ook duiden op het natuurlijk afsterven van bovengrondse delen omdat de aardappelen volgroeid en oogstrijp zijn – geel blad is dus niet perse een teken van phytophthora). De verkleuring van het blad met de ingezonken en afstervende bruine dorre en verdrogende plekken is wel een duidelijk symptoom van phytophthora.
Je hoeft de aardappelen nu nog niet perse te rooien, het kan zomaar zijn dat de phytophthora al wel in het blad zit maar nog niet in de knol. Maar voorzichtigheid is geboden. En het kan handig zijn om eens een plant te rooien. Want uiteindelijk is dat de enige manier om te zien hoe het met de knollen is.
Je kunt dan zien hoe groot of klein ze zijn en of ze dus misschien al groot genoeg zijn om van te oogsten. En je kunt de aardappelen controleren, op vraat door naaktslakken (en dat soort aantastingen van de aardappel maakt haar natuurlijk zwak en zorgt ervoor dat phytophthora makkelijker in de knol kan dringen. Verder naar beneden zie je een foto van een aardappel die al is aangetast door phytophthora.
Eerst de volgende foto, hier zie je dat niet alleen het blad, maar ook de stengel al is geïnfecteerd.
De bruine plekken zijn eerst nog stevig maar worden later nat en zacht. En dat is dan al een stadium verder. Waar bij aantasting in het blad de kans nog vrij klein is dat ook de knollen zijn aangetast, zo wordt die kans een stuk groter wanneer ook eenmaal de stelen zijn aangetast (want de stelen zijn natuurlijk de directe verbinding tussen bovengrondse en ondergrondse delen).
Je ziet ook dat het blad nog meer is verdord en het valt af. Uiteraard is het belangrijk om gevallen blad van door phytophthora aangetaste planten snel op te ruimen, en dan niet op de composthoop maar echt weggooien (vuilnisbak, verbranden, wat dan ook).
Ik zou zelf nu zeker wat planten rooien en heel goed kijken of ik aantastingen in de knol zie. En zo niet, dan is de kans wel heel groot dat dat niet lang meer duurt.
En dan de volgende foto, binnen een week kan het soms zo snel gaan (het hangt af van het aantal aangetaste planten in de omtrek, het weer, vochtigheid, etc.).
In korte tijd zijn de planten eigenlijk volledig verwoest, grotendeel rot en dor tegelijk. Ook nu kun je nog goede aardappelen oogsten maar de kans is zeer groot dat een deel ervan al is aangetast en weggegooid moeten worden. Het is in ieder geval belangrijk nu zeker niet meer te wachten met rooien, maar ook direct elke aardappel goed na te kijken en alles wat er verdacht uitziet weg te gooien.
Op de foto hieronder zie je hoe aardappelen met phytophthora eruit zien: in dit geval zitten er ook nog gaatjes in (door naaktslakken), en zoals eerder gezegd maakt dat de aardappel zwak en dus bevattelijker voor phytophthora.
Je ziet de donkere, bijna paarsachtige bruine plekken, beetje beurs (duidelijk te herkennen bij de blauwe pijl). Als je er op drukt is het ook zacht, je kunt het wat indrukken. En als je nog een paar dagen wacht ruik je het ook, een vieze, weeïge geur van rotting.
Als je een aardappel rooit zoals je die op de foto ziet, gooi haar dan maar weg. En als er meer aardappelen zoals deze aan de planten zitten, overweg dan om zo snel mogelijk alle planten te rooien, en controleer de aardappelen goed. Als er een zieke aardappel in een krat tussen andere aardappelen in liggen tast ze ook de omringende aardappelen nog aan.
Nog een foto:
Vooral de middelste aardappel, die met de donkerrozebruine blos vind ik erg verdacht. De rechter aardappel begint al te rotten en heeft een natte, weke plek (en ze stinkt ook). Soms kan het ook waterrot zijn, het verschil is lastig te zien en het één sluit het ander ook niet uit maar de rechteraardappel lijkt meer op waterrot en de middelste meer op phytophthora.
Ik heb de foto’s gemaakt op ons tuincomplex. Zelf laat ik het (als het even kan) nooit zover komen, wij rooien de aardappelen zodra we aantasting in de stelen gaan zien. Want uiteindelijk hebben wij liever 30 kilo gezonde aardappelen dan 50 kilo aardappelen waar we nog 25 kilo van weg moeten gooien. Liever wat kleinere aardappelen die gezond zijn dan grote aardappelen die ziek zijn.
Want zo werkt het vaak met phytophthora; controleer na de oogst van aardappelen nog een week of 3 tot 4 lang elke week even de oogst. Soms zie je phytophthora nog niet in de knol bij de oogst maar is het er al wel en ontwikkelt zich dat verder op de bewaarplaats. En als er 1 aardappel alsnog gaat rotten, dan steekt die de daaromheen liggende aardappelen aan. En die steken de daaromheen liggende aardappelen weer aan, etc..
Tot slot dan nog even iets over de voorkoming van Phytophthora: voor zover dat dat kan. Houd in ieder geval een goede vruchtwisseling aan. Zorg dat je geen aardappelen teelt op een plaats waar ze in de afgelopen 4 jaar eerder stonden, of tomatenplanten hebben gestaan.
Zorg voor een goede luchtigheid van de grond, zodat een teveel aan water niet kan blijven staan.
Verwijder zieke planten en vernietig ze, niet op de composthoop dus.
En er zijn nog wel wat rassen die meer of juist minder gevoelig zijn.
En tot slot; je kunt er wel iets tegen doen; spuiten met een chemisch middel. Als je dat wilt, google dan eens op de woorden Phytophthora en spuitmiddel, dan vind je vanzelf een aantal merken. Bedenk dat je moet gaan spuiten vanaf het moment dat de aardappelen zijn uitgelopen (dus na het poten boven de grond komen), en dat moet je elke 8 dagen herhalen tot de oogst (en de oogst valt altijd zo’n 90-150 dagen na het poten en dus kun je uitrekenen hoe vaak je het chemische middel moet gebruiken.
Het gif dat het middel bevat en de spuitfrequentie die nodig is om phytophthora te voorkomen heeft ons er 20 jaar geleden al toe doen besluiten niet meer te spuiten. Maar dat moet iedereen natuurlijk zelf weten, niet biologische aardappelen in de winkel worden bijna allemaal ook zo bespoten. Iedereen mag hierin zijn eigen afweging maken, wij hebben ervoor gekozen om vroege aardappelen te telen en ze te rooien wanneer de phytophthora nog niet heeft toegeslagen, of anders bij de eerste tekenen te gaan rooien en dan maar een kleinere oogst te hebben.
In 2021, een jaar waarin we door een koud voorjaar pas laat aardappelen konden poten, en vervolgens ernstige wateroverlast, hoorde ik voor het eerst van 2 huismiddeltjes waar je phytophthora niet mee kan genezen maar wel de aantasting kan voorkomen en zelfs remmen (vernevelen met een oplossing van water en baking soda of vernevelen met een oplossing van water en appelazijn). Het zou geweldig zijn als het zou helpen!! Ik heb er een blog over geschreven: Phytophthora in tomatenplanten bestrijden. En het ‘recept’ kun je ook op deze pagina schrijven: Milieuvriendelijke bestrijdingsmiddelen. Voor alle duidelijkheid: ik durf niet te zeggen of het helpt, terwijl ik dit in juli 2021 schrijf heb ik een buiten-tomatenplant 2 keer verneveld met appelazijn en een tuinbuurvrouw met baking soda. Ik hoop later dit jaar te kunnen vertellen of en welk middel al dan niet heeft gewerkt.
Ik hoop in ieder geval dat, mocht je twijfelen over je aardappelen, of ze wel of niet zijn aangetast door phytophthora, de foto’s je kunnen helpen te bepalen of je planten zijn aangetast. Maar bedenk dat de allerbeste manier gewoon het rooien van een plant is. Uiteindelijk heb je een kleiner of groter maaltje aardappelen, en je weet waar je aan toe bent en kan zelf beslissen of je de aardappelen wilt gaan rooien of ze nog kunt laten groeien.
En tot slot dan nog even een foto van dezelfde pseudoschimmel bij tomaten, zo ziet phytophthora er dan dus uit:
Ook een foto genomen op het tuincomplex, niet bij ons zelf, want lang voor dit stadium heb ik de tomatenplant er al uitgehaald en alle resten vernietigd. Maar je kunt, als je goed kijkt, wel de overeenkomt in het dorre en verdroogde blad zien, en de donkere plekken op de tomaat. deze tomaat wil je echt niet meer eten, kan ik je vertellen, bij de geur alleen al vergaat je de honger 🙂
Veel belangrijker, het is dus hetzelfde als phytophthora bij aardappelen en ze ‘vliegt’ dus van aardappel naar tomaat en andersom. Als je buurman dit soort tomaten in zijn tuin heeft wordt het dus ook hoog tijd om goed naar je aardappelplanten te kijken.
Op deze pagina heb ik ook nog een stukje geschreven over Phytophthora bij tomaten
Wat is dit een helder verhaal, dankjewel. Ik pootte 3 aardappelen, maar heb ook 2 potten met tomatenplant. Daar zag ik iets net alsof er een soort luis op zit dat gleufjes in het blad maakt, maar dat is dan geen phytophthora.
Hallo,
Nee, dat klinkt zeker niet als Phytophthora.
Maar iets wat gleufjes in het blad maakt klinkt een beetje als mineervlieg, als je even googelt op die naam (of op ’tomato leaf miner’) zie je vanzelf foto’s die je met je planten kunt vergelijken.
groetjes,
Diana
Hoe het allemaal precies zit met deze aardappelziekte is me niet helemaal duidelijk. Mijn ouders hebben (gedurende ruim 65 jaar !) altijd een wat droge, donkere, arme zandgrondtuin gehad, Gif of een behandeling gebeurde nooit .Pootaardappels werden niet gekocht, de kleine aardappels van het jaar ervoor werden gebruikt als poters.
Phytophthora hebben zij nooit in hun tuin gehad.
Hallo Jantine,
Dat is heel bijzonder! Ik weet dat mijn vader het altijd over ‘het kwaad’ had, dus in zijn tuintijd (jaren 60-70) was het toch ook algemeen bekend. En het is bekend dat er een miljoen Ieren zijn gestorven door aardappel-misoogsten in de 19e eeuw. Maar er zijn altijd plaatsen met uitzonderingen. Misschien werden in de buurt van je ouders verder geen aardappelen geteeld (de ziekte verspreidt zich door de lucht). En als je ‘schone’aardappelen als pootgoed gebruikt kan dat heel goed. En het ene ras is ook nog eens gevoeliger dan het andere. En misschien waren het vroege aardappelen (die worden vaak al voor de eerste aantastingen gerooid). Wij hadden dit jaar Tiamo (vroeg ras), in juli een prima oogst en geen Phytophthora. Onze buurman had minder geluk, hij teelde o.a. Obama en Charlotte (middelvroeg) en potte ze ook nog wat later. Hij oogst nu (eind juli) en er zitten flink wat door Phytophthora aangetaste aardappelen tussen. We tuinieren op een volkstuin dus er staan relatief veel aardappelen bij elkaar in de buurt, en de aardappelziekte waait nu van aardappelveld naar aardappelveld.
groetjes,
Diana
Als ik Phytophtora heb in mijn aardappelen, begin ik altijd met het lof te maaien en de aardappelen zelf laat ik in de (zand)grond zitten. Op die manier voorkom ik verspreiding en (als je er op tijd bij bent) hoef ik niet alles te rooien.
Mijn opa zei ook altijd: aardappels kun nergens beter bewaren dan in degrond.
Hallo Harrie,
Dankjewel voor het delen van je ervaring!
Hier op onze vette kleigrond is jouw manier meestal geen optie (omdat kleigrond zo lang nat blijft; gezonde aardappelen gaan weer uitlopen en zieke aardappelen rotten verder en zo overwintert phytophthora in de aardappelresten in de grond). Maar ik kan me voorstellen dat dat op zandgrond inderdaad anders is.
groetjes,
Diana
Ik heb een aantal jaren in het Phytophthora onderzoek gewerkt bij de WUR, waarbij we onderzoek deden naar de relatie tussen de vroegheid van aardappelrassen en de mate van resistentie tegen Phytophthora. Uit dit onderzoek bleek dat de vroege rassen geen of een heel lage resistentie hadden. Sommige late rassen hadden een vrij hoge resistentie, maar er waren ook late rassen met lage resistentie.
Phytophthora houdt van vochtig en warm weer. Phytophthora maakt twee soorten sporen, ongeslachtelijke dunwandige en geslachtelijke, dikwandige sporen (die ontstaan uit een kruising van twee verschillende Phytophthora stammen) De lichte ongeslachtige sporen worden door de wind verspreid en landen op het blad. Als het blad gedurende een aantal uren vochtig is kunnen de sporen kiemen en het blad binnen groeien. Het is belangrijk om te beseffen dat de sporen niet kunnen kiemen als het blad droog is. Bij een warme lente/zomer waarbij het veel regent zal er meer er eerder Phytophthora optreden dan bij een lente/zomer waarbij het veelal droog is. De sporen op droog blad zullen door Uv-licht uit de zon naar verloop van tijd hun kiemkracht verliezen. Door hele vroege rassen te planten kun je oogsten voordat Phytophora uitbreekt mits het niet te veel regent. Plant aardappels niet te dicht op elkaar. Hoe meer lucht en ruimte, hoe eerder de aardappelplanten opdrogen na een regenbui. Tomaten teel ik zelf altijd onder een afdakje, hierdoor zullen de bladeren nooit nat worden en zullen ze geen Phytophthora krijgen (als ze het krijgen zijn het altijd de bladeren die onder het afdak uitsteken). Teel je tomaten in een kas dan zullen ze ook bijna nooit Phytophthora krijgen.
De dikwandige geslachtelijk sporen worden niet door de wind verspreid maar blijven achter in gewasresten of in de grond. Deze sporen kunnen jaren kiemkrachtig blijven, dus vruchtwisseling is zeer aan te raden.
Twee zeer resistente aardappelrassen die ik teel zijn Sarpo Mira (zeer laat ras met diverse resistentie genen, oogsten eind september/begin oktober) en Carolus.
Hallo Henry,
Hartelijk dank voor je uitgebreide en duidelijke uitleg, fijn om wat meer te weten te komen over Phytophthora!
Zelf poten we vooral vroege aardappelen zoals Rode Eersteling en Tiamo. Op onze volkstuinencomplex staan er zoveel aardappelen in de verschillende tuinen, die in elke tuin beter of juist minder goed verzorgd worden, dat de kans groter lijkt of is dat aardappelziekte toeslaat (we zien hier vaak dat als er wat aardappelen zijn aangetast, binnen een week ook andere planten op het complex de eerste verschijnselen krijgen. Ik heb zelf wel eens Bionica geteeld en Solist. Ik geef toe dat we nu een vroeg ras het fijnst vinden, omdat we daarmee vaak al kunnen oogsten voor de aardappelziekte toeslaat, maar ook omdat we daarna het vak nog kunnen gebruiken voor andere groenten – dus ook een beetje uit plantechnisch oogpunt 🙂
groetjes,
Diana
Ik heb altijd in de vroege Frieslanders (pootaardappelen) eigenlijk nooit Phytophthora. Het is een vastkokende aardappel. Wel lekker uit elkaar zetten en niet te ondiep (zonder ruggetjes!) want dan worden de bovenste snel groen die je weg kan gooien.
Overigens dit jaar veel grote maat aardappelen.Makkelijk schillen.
groetjes Harry
Hallo Harry,
Wij hebben ook regelmatig Frieslanders, omdat het een lekkere aardappel is. Maar ze blijkt hier niet resistent tegen phytophthora hoor, als we haar vroeg genoeg poten zijn we de schimmel vaak net voor, maar we zien bij tuinburen die haar wat later poten helaas toch ook redelijk vaak aantastingen. Desalniettemin als vroege pootaardappel zeker een aanrader!
Deze informatie vond ik op de website van ´van der Wal´:
FRIESLANDER AM-ras, artikelnummer 7008
Geelschillige aardappel, zeer vroeg afrijpend. Lang-ovaal van vorm. Vrij stevig kooktype. Frieslander is wel iets phythophtora gevoelig, maar door de vroege afrijping zal de aantasting in vele gevallen meevallen.
maat 28/35 – ca. 38-40 knollen per kilo
groetjes,
Diana
Ik heb een vraag over de aardappeltjes die ik heb geoogst. Er zitten roze vlekken op. Helaas kan ik er geen foto van laten zien in de reacties, maar ik vraag me af of het kwaad kan.
Hallo Nadya,
Ik vrees dat ik meer informatie nodig heb om je te kunnen helpen. Zijn de roze vlekken gewoon helder roze? Er zijn rassen die roze vlekken op een gele schil hebben, googel bijvoorbeeld even op ‘Potato Kestrel’, dat is een aardappelras met roze vlekken en daar is dus niks mis mee. Maar als de vlekken op de aardappelen donklerrozebruinpaars zijn, de plekken zacht worden, gaan stinken, en nat worden, dan is de kans aanwezig dat de aardappelen zijn aangetast door Phytophthora. Maar het hoeft dus zeker niet, maar het eerste verschil zit ‘m in de kleur.
groetjes,
Diana
Hallo Nadya,
Je zou je aardappels kunnen vergelijken met de foto’s van Diana hierboven. En je kunt ook op internet zoeken naar afbeeldingen van aardappels met phytophtora (of in het Engels: blight in potatoes). Misschien helpt dat je op weg om te zeggen of je aardappels gezond zijn. Hetzelfde geldt voor het blad dat je had.
Zoals Diana zegt: aardappels met phytophtora gaan echt stinken. Muf en bedorven.
Uit je vraag wordt niet duidelijk of al je aardappels roze gevlekt zijn, of slechts een gedeelte.
In het laatste geval, en als je niet zeker weet of je aardappels gezond zijn, dan zou ik de gevlekten niet in de buurt van de ongevlekte aardappels bewaren, en de gevlekten het eerst gebruiken. Na het oogsten van aardappels heb ik altijd een ‘bak ellende’ met aardappels die zijn aangevreten, die zijn aangeprikt met de spitvork, met vlekjes die ik niet herken, of die anderszins niet gaaf zijn. Die bewaar ik apart zodat eventuele ziektes niet kunnen overlopen naar de gave aardappels. En die gaan het eerst in de pan.
Hopelijk heb je iets aan dit antwoord,
Groetjes, Carola
Hey een vraagje,
Persoonlijk heb ik dit jaar Phytophthora in mijn aardappels zitten.
Na het uitzoeken bleek ik ongeveer 1/3 te hebben wat is aangetast.
Is het mogelijk om het aangetaste deel weg te snijden en de rest van de aardappel op te eten?
Hoor het graag van u/jullie!
Hallo Irma,
Ik heb wel eens gehoord dat mensen door Phytophthora aangetaste aardappelen aten en de slechte plekken wegsneden.
Ik heb er zelf geen enkele behoefte aan, misschien doordat ik ze wel heb gezien (en geroken) als ze volledig rot zijn.
Ik kan dus helaas geen antwoord geven op je vraag, wellicht heeft iemand anders hier ervaring mee.
groetjes,
Diana
Hallo Irma,
Hier dezelfde ervaring als Diana: aardappels met phytophtora stinken zo dat ik er niet aan begin. Ik heb het overigens maar twee keer meegemaakt bij gekregen en niet gekeurde pootaardappels die gevoelig waren voor phyto.
Hier eten we sindsdien het jaar rond aardappels uit eigen tuin van rassen die vrijwel resistent zijn tegen phyto, maar in de keuken snijd ik wel eens plekjes uit de aardappels waarvan ik denk: huh? Toch phytophtora? En als de pieper van binnen mooi geel is dan gaat die toch de pan in, zonder dat we weten of het phyto was of niet.
Maar jemig Irma: 1/3 aangetast. Hopelijk heb je genoeg aan de resterende 2/3 en hopelijk blijft dat deel goed. Bewaar ze apart van elkaar. En sterkte ermee,
Groetjes, Carola
Hallo Diana
Als VTV kopen we de laatste jaren phytophtora vrije rassen van de firma Jalving uit Wezup. Ze hebben inmiddels meerdere variëteiten en wij hebben er goede ervaringen mee; ofwel geen phytophtora in de door ons geteelde aardappelen met een prima opbrengst. Een aanrader. Zie ook http://www.aardappelspeciaal.nl
Al een paar jaar koop ik bij Jalving de Alouette rode aardappel. Prima en geen last van de P. Ik woon in zuid Limburg maar ik neem graag de moeite om daar naar toe te rijden. Laat ze ook wel eens versturen, altijd prima verzorgd door de dames en heren Jalving.
Groet, Yvonne
Hallo Diana, ik ben zojuist terug van een paar dagen vakantie. Tot mijn schrik zag ik op het blad van de Frieslanders donkerbruine plekken. Ik ben er niet zeker van of ze zijn aangetast door Phytophthora. Ik heb gegoogled op andere aardappelkwaaltjes. Het zou ook zomaar alternaria alternata of alternaria solani kunnen zijn. Het lijkt allemaal erg op elkaar. Helaas kan ik geen foto uploaden. Dan had ik het jou of andere lezers kunnen laten zien. Kan jij vertellen hoe ik verschijnselen van Phytophtora kan onderscheiden van de alternaria varianten?
Hallo Marco,
Phytophthora kenmerkt zich door de niet alleen plakken op het blad maar ook in de stengels, die worden gevlekt bruin en vooral zacht en snotterig. En je kunt Phytophthora, als het eenmaal erg genoeg is, ook ruiken, aan die plekjes op blad en stengel die in tegenstelling tot Alternaria dus altijd zacht en nattig worden. Misschien zou je eens een plant kunnen oogsten en kijken hoe de knollen eruit zien, ook als je ze een weekje laat liggen. Sorry dat ikje niet beter dan dit kan helpen, misschien heeft iemand anders nog een tip voor je.
groetjes,
Diana
Hier tuinopa, sinds 2018 met pensioen. Dit was ook mijn eerste tuinjaar. Zeer arme grond, was een paardenbak, volgestouwd met van alles: paardenmest, blad, takjes, stalmest, as, eierschalen, koffiedik, zeg maar alles wat puur natuur is. In de winter een laag gecomposteerde mest en daarover een dunne laag verse stalmest met wat stro en hennepresten. Vraag me niet waarom, puur initiatief en ik hoopte dat dit zou werken. Alles met de portemonnee dicht.
En of het werkte. Super oogsten, op aardbeien en tomaten na.
Nu heb ik dit jaar poters van vorig jaar gebruikt en wil dat volgend jaar weer doen. Van verschillende kanten hoor ik dat de opbrengst dan jaar na jaar afneemt.
Mijn streven is de hele winter te kunnen eten van puur voedsel, zonder enige vorm van niet natuurlijke groeistimuli en bestrijdingsmiddelen.
De rassen die er nu in staan zijn 2019-nakomelingen van de Frieslander, Bildtstar (gekocht bij Welkoop) en een onbekend supermarktras.
Klopt het dat eigen poters een steeds lagere opbrengst geven?
Hallo Henk,
Ik heb zelf nog nooit ervaren dat eigen pootaardappelen een steeds lagere opbrengst geven. Maar ik geef toe dat ik ook vaak pootaardappelen koop (omdat die nu eenmaal voor die taak zijn geteeld en dus een goed formaat hebben, op een bepaalde temperatuur zijn bewaard, etc. Maar ik heb 6 of 7 jaar lang Bleu d’Artois geteeld vanuit eigen aardappelen (omdat ze in Nederland toen nog niet te koop was), zonder verlies van opbrengst. Misschien heeft iemand met meet kennis van dit onderwerp een beter antwoord voor je.
groetjes,
Diana
Als je jaar na jaar je eigen pootaardappelen teelt kan de opbrengst elk jaar minder worden. Aardappel planten kunnen besmet raken met diverse aardappelvirussen (bv aardappelvirus Y, aardappelvirus A). Deze virussen worden overgebracht door bladluizen. Met hun snuit zuigen ze sap uit aardappelbladeren. Als ze dit doen bij een met virus besmette plant en ze gaan vervolgens naar een gezonde plant dan brengen zij het virus over. Met virus besmette planten groeien mInder goed, blIJven kleiner, en geven minder opbengst en kleinere knollen. De knollen van een besmette plant bevatten ook vïrus. Plant je deze knollen het jaar erop, dan zal daar een plant uit voortkomen die ook het virus bevat. Bij elk jaar van vermedering van eigen pootgoed is er kans op besmetting. Na een aantal jaren kan het percentage besmette planten behoorlijk zijn opgelopen.
Bij de teelt van gecertificeerd pootgoed wordt er gecontroleerd op aanwezigheid van virussen. Geinfecteerde planten worden verwijderd. Ook worden pootaardappelen eerder gerooid, dan zijn de knollen kleiner en is er minder kans dat de plant besmet raakt.
Hallo Henry,
Dankjewel voor de aanvulling! Wij kopen eigenlijk elk jaar nieuwe gecertificeerde pootaardappelen. Alleen bij het paarse ras heb ik een aantal jaar zelf aardappelen bewaard en die weer gepoot. En heel af en toe zie ik wel eens een leuke/mooie consumptieaardappel in een winkel en poot ik die maar dat is eenmalig. Toch zie ik mensen op ons tuinbouwcomplex die zeker wel 5 of 6 jaar lang zelf aardappelen voortkweken (bijvoorbeeld met een Engels ras dat in Nederland niet verkrijgbaar is).
Alles wat niet gecontroleerd is heeft een wat grotere kans op ziekten. Hetzelfde verhaal gaat trouwens ook over bijvoorbeeld knoflook en aardbeien.
groetjes,
Diana
Ik teel vaak sevilla. Is resistent en ben ik tevreden over. Dit jaar teel ik Alouette, Twinner, Sevilla, carolus en Levante. Allen resistent. Ik ben benieuwd naar de resultaten. Nog geen aardappelziekte waargenomen. Twinner heb ik al wat van geoogst en de smaak was goed.
Groet, Richard
Hi Diana, dank voor dit uitgebreide artikel! Ik kan online niet duidelijk iets vinden over het volgende, wellicht weet jij raad. Ik heb dit voorjaar voor het eerst een kas opgezet van 5m2 en er oa tomaten en paprika’s in gezet. Omdat ik nog een beginneling ben heb ik helaas teveel water over de planten zelf gegeven ipv aan de voet… En nu is er phytophthora ontstaan (krulling en bruine verkleuring blad op de tomatenplanten, als je blad eraf haalde kwam er zo’n bruin laagje ‘stof’ vanaf). Heb al het zieke blad weggehaald, de tomatenvruchten en onderste bladeren lijken verder nog goed, dus even afwachten. De paprika planten zien wat treuriger (met vruchtrot) dus die ga ik er helemaal halen denk ik. Wat raadt jij aan voor volgend jaar, even helemaal geen tomaten en paprika’s telen in de kas? Heb net dit jaar de grond vervangen ook.. Bedankt alvast voor je antwoord!
Groetjes Anouk
Hallo Anouk,
Ik weet niet of je planten phytophthora hebben. Phytophthora is een pseudoschimmel die zich in warme en vochtige tijden via de wind verspreidt. Het is nog vrij koel, in de kas zijn planten enigszins beschermd doordat het niet makkelijk ‘naar binnen’ waait. Het klinkt alsof je heel eenvoudig schimmel in je planten hebt van het water geven op de planten. Als vervolgens de zon, bijna als een vergrootglas door de ruiten op het blad met druppels schijnt kan dat blad makkelijk verbranden. En dan kunnen schimmels makkelijk toeslaan. Het is goed dat je het aangetaste blad hebt afgeknipt. Zo lang de stam en de vruchten er nog goed uitzien zou ik de planten laten staan. En uiteraard nooit meer op het blad water geven, altijd bij de voet van de plant.
Ik zou bij de paprika’s de vruchten afknippen, dode bladeren verwijderen maar ook de planten laten staan. Wellicht kun je ze wat vloeibare voeding geven (of bijvoorbeeld wat organische voeding in water oplossen en dat bij de voet van de plant gieten). Wellicht knappen de planten nog op, groeien ze weer en dan kunnen paprikaplanten die in augustus pas bloeien zeker nog een goede opbrengst geven, van in ieder geval groene paprika’s.
En pas als ik zeker zou weten dat het echt phytophthora is zou ik planten uit de grond halen en bedenken wat ik volgend jaar zou doen (maar dan zijn er altijd nog mogelijkheden zoals het telen van tomaten in een pot in de kas bijvoorbeeld.
Ik hoop dat je later nog eens wilt laten weten of het echt phytophthora was/is of niet!
Als je tegen die tijd twijfelt mag je ook wat duidelijke foto’s van planten en vruchten maken en die mailen naar [email protected]
groetjes, Diana
Hi Diana, super fijn dat je zo snel en uitgebreid reageert! Dank voor je kennis en tips. Ik ga ermee aan de slag en hoop dat het inderdaad toch meevalt met mijn planten 🙂 Zal later in het jaar nog proberen een update te geven. En dank voor de foto mail optie! Groetjes, Anouk
Ik heb ook twee kassen (10 m2) met tomaten, paprika in de ene en komkommer en meloen in de andere.
Sinds vorig jaar gebruik ik, zodra ik ook maar iets zie dat op schimmel lijkt, een mengsel van water en melk (60-40). Dat werkt echt fantastisch.
Vorige week nog werden enkele komkommerbladeren geel (meeldauw of valse meeldauw) . Met een plantenspui heb ik de ‘melk’ er op gesproten en nu, 6 dagen later, zijn ze weer fris groen. Ik herhaal het dan een week later nog eens.
Het blad hoeft maar netaan nat te zijn en alleen de bovenkant bespuiten is voldoende.
Let wel dat je volle melk gebruikt. Aanbrengen als er weinig of geen zon is.
Ik hoop dat iemand er iets aan heeft.
Hallo Harrie,
Dankjewel voor je reactie en de tip!
Ik heb zelf vorig jaar met melk verneveld tegen meeldauw in de komkommer en dat ging best goed (tot ze ook nog last van spintmijt kreeg, toen werd het haar teveel).
Voor alle duidelijkheid: het helpt helaas niet tegen phytophthora. Maar het kan zeker een optie zijn tegen meeldauw. Ik zal het ook eens vermelden op de pagina over milieuvriendelijke bestrijdingsmiddelen. Nogmaals dan voor de tip!
groetjes,
Diana
Hallo Diana,
Wij hebben jaren geleden eens gehoord van een aardappelhandelaar die van een biologische aardappelboer had gehoord dat een probaat middel tegen phytophthora is koeienmelk, 1 op 10 verdunnen met water. Waarschijnlijk melk direct van de koe. Dit middel preventief toedienen. Zelf hebben we dit nog nooit uitgeprobeerd op onze aardappelen, maar wel een keer op de tomaten, die daar goed op reageerden. We hebben dit aan verschillende tuinvrienden doorgegeven waarvan er één erg enthousiast was.
Misschien het proberen eens waard?
Hallo Sipke,
Dankjewel voor de tip!!
Ook een bijzonder verhaal! Ik kreeg al van 2 mensen 2 tips tegen phytophthora: de één is voor appelazijn en de ander voor baking powder. Ik weet dat melk kan helpen tegen een schimmel als meeldauw, en aangezien phytophthora een pseudoschimmel is zou dat wellicht de reden kunnen zijn. Ik ben heel benieuwd of er nog andere mensen positieve ervaringen hebben met het vernevelen van een melkoplossing tegen phytophthora? Dan hoor ik het heel graag!
groetjes,
Diana
Dag Diana,
Weet jij of phytophthora ook bij aubergine kan voorkomen? Ik heb een tomatenplant dichtbij aubergines staan en deze beginnen allemaal bruin te worden. Best alles weghalen? Mijn andere Tomaten staan gelukkig niet al te dichtbij, fingers crossed!
Hallo Rosanne,
Ik heb geen verstand van ziekten en plagen, lees vooral de blogs en de reacties op de laatste 2 blogs die ik schreef: Aardappelziekte en Phytophthora bestrijden in tomatenplanten
Ik heb zelf nog nooit phytophthora in aubergines gezien. Ik heb even gegoogeld en vind dat aubergine wel bevattelijk is voor phyophthora maar dan niet de soort die ook tomaten aantast maar een ander soort (Phytophthora capsici). Zie hier: Seminis
groetjes,
Diana
Beste Diana ,
Super verslag , heel duidelijk .
Toch een vraagje .
Als mijn tomaten planten weg zijnuit mijn serre / kas , moet ik die danontsmetten , en met wat en hoe ?
Mvg
Bedankt , graag een seintje .
Groetjes uit België.
Hallo Leon,
Nee, in principe niet. Lees vooral het laatste deel van dit blog de opmerkingen van Oscar over hoe Phytophthora overleeft en zich verspreidt en dat blijkt dus alleen op levend weefsel te zijn: Nog één keer (en dus kan ze niet in de grond overwinteren en worden andere planten dan aardappel en tomaat niet aangetast).
groetjes,
Diana
Bart
Op mijn tomaten en paprika’s in de kas verstuif in Lavameel. In dat gesteentemeel zitten bepaalde stoffen die de bladeren versterken tot nu toe heb ik geen last van schimmelziekten
Hey Bart,
Op welke manier verstuiven jij lavameel en om de hoeveel dagen
Grt. Dirk
Kan je de aardappelen die door de ziekte bruine vlekken vanbinnen hebben gewoon eten als je de aangetaste plekken wegsnijdt?
Hallo Margreet,
Dat ligt aan de ziekte of gebrek. Als het om bijvoorbeeld een ‘droogtegat’ gaat kun je de aardappel zeker nog eten en alleen de bruine holte in de vaak grote aardappel wegsnijden. Maar als het Phytophthora of een andere schimmel is zou ik het zelf niet eten (want van schimmels is het bekend dat ze onder het zichtbare deel al ‘doortrekken’. Behalve dat stinkt een door Phytophthora aangetaste aardappel zo erg en is het zo’n zachte snotterige knol dat ik er geen zin meer in heb om te schillen, laat staan om te eten. Dus wellicht is het geen Phytophthora wat er in je aardappel of is de aantasting pas net aanwezig (maar dan veranderen ze binnen enkele dagen in die zachte, snotterige rotte stinkende aardappelen), of het heeft een andere oorzaak. Je zou het dan ruim weg kunnen snijden, ik zou het zelf niet doen.
groetjes,
Diana
Koperpoeder strooien, maakt voorgoed een einde aan Phytopthera !! -( zie >
https://www.bol.com/nl/nl/p/metaalpoeder-koper-1-kg/9300000025122810/?Referrer=ADVNLGOO002062-G-117774911440-S-1163379422842-9300000025122810&gclid=Cj0KCQjwg7KJBhDyARIsAHrAXaFwpuMWQL5pexoSqqIdxd6SW-DVMoW_PDN3uc3IXoEwXQAknrvJL7oaAuXeEALw_wcB&fbclid=IwAR2vzjIKTO3KCO7DrcwkiJ8ukYaN5oYTBj4y6LpDzShGJN0x3YWoexmlFRg
Dag Hero,
Idd, koper poeder helpt goed tegen phytophtora, dit is ook het principe van het spuiten van bouillie bordelaise. Koperheeft echter negatieve effecten op het bodemleven. Alles hangt er dus vanaf wat je belangrijk vindt.
Grt
Carine
Hallo Hero en Carine,
Koper maakt ook niet voorgoed een einde aan Phytophthora, het helpt dit jaar maar volgend jaar zul je het weer moeten gebruiken. Het doodt niet alleen schadelijke schimmels maar ook nuttige schimmels. Het is heel slecht voor het bodemleven en zeer giftig voor alle in het water levende organismen (om die reden moet je bij het gebruik minimaal 10 meter van de waterkant blijven). Omdat mijn perzikboom ten dode was opgeschreven door de schimmel die krulziekte veroorzaakt heb ik het ook gebruikt maar dan zorgvuldig met een kwastje aangebracht zodat ik niet op de grond zou morsen. De boom is nu zo goed hersteld dat ik hoop het volgend jaar niet meer te hoeven gebruiken.
Hier kun je de bijsluiter vinden: Bijsluiter Kopersulfaat
groetjes,
Diana
Afgelopen weekend was het helaas al zo ver. Na wat verdachte tekenen op de bladeren zag ik zaterdag enkele zwarte stelen in de planten zitten. De planten zien er gelijk ook een stuk minder mooi uit dan een week geleden. Van onderaf wordt het blad geel/bruin en de ze lijken het op te geven. En met die warmte van aankomende week :s
Eentje gerooid met een oogst van 550 gram. Ze moeten eigenlijk nog 1-1,5 maand.
Mijn vroege (ras Celine) zijn klaar en zijn we aan het rooien / opeten. Mijn middenvroege (ras Alberta) moeten dus nog even. Ik wil niet spuiten, maar kan ik bijv. het loof er af halen en ze dan nog even laten zitten?
Of is alles rooien de enige oplossing?
Het is voor het eerst dat ik op deze schaal (van beiden 48 planten) aardappels kweek en ik weet niet goed hoe lang ik ze kan bewaren met de zomer op komst. Pootgoed komt bij van der Wal vandaan. Ik las dat jij het daar ook besteld. Misschien heb jij ervaring met deze rassen?
Dit is toch altijd wel de website waar ik heen ga voor advies en goede raad 🙂
Hoi Paul,
Hier heb ik ook vroege Celine, gelukkig (nog) zonder tekenen van Phytophthora, terwijl het zeker al rondwaart want de eerste tomaten hebben er ook al last van.
Celine krijgt ook een hoog cijfer voor resistentie. Alberta (heb ik zelf geen ervaring mee) is een veel latere aardappel, heeft meer tijd nodig, en ik zag in de rassenlijst van zaadhandel van der Wal voor resistentie een 7 in loof en een 8 in knol. Dat is zeker niet laag maar dus ook zeker niet hoog, wel iets minder gevoelig in de aardappel zelf dan in het blad.
Wat te doen is altijd lastig; als je niet wilt spuiten (ik ben mijn tomaten aan het vernevelen met een baking soda-oplossing, het hoeft niet altijd heel giftig te zijn, en ik kreeg van iemand anders de tip om te verstuiven met lavameel) kun je inderdaad overwegen om het blad te verwijderen. Maar dan zal ook de groei van de aardappelen stoppen (want het blad zorgt voor de fotosynthese). Rooien is ook een optie, je oogst dan veel krieltjes = beter dan niks. Of je moet vertrouwen op de redelijke resistentie en de aardappelen/planten met blad in de grond laten en ze nauwlettend in het oog houden. Ik vrees dat ik nu eenmaal geen kant en klaar antwoord voor je heb, het zijn jouw aardappelen in jouw omstandigheden en je zult dus zelf de beslissingen moeten nemen, ik kan kan alleen de afwegingen opsommen.
Ik kreeg eergisteren de tip voor borax (natriumtetraboraat, voor zover ik nu weet een natuurlijk voorkomend mineraal), dat zou phytophthora nog veel beter tegenhouden dan baking soda, dat ga ik zelf dit jaar eens testen.
groetjes en succes met je beslissing, ik hoop dat je hoe dan ook kunt genieten van je eigen oogst aardappelen!
Diana
Hey Diana,
Jeetje, zo snel al een reactie! Dat je daar tijd voor hebt met een moestuin, haha.
Ik ben gisteren na werk naar de tuin gefietst, maar het zag er echt vreselijk uit na die warme dag. En ik zag op mijn lage struiktomaatjes die buiten staan nu ook de eerste vlekjes verschijnen. Zo begon het bij de aardappelen ook. In mijn tunnelkas ook al 3 planten met plekjes. Het is echt vreselijk dit jaar. De pruimen, appels en druif zijn ook al ten prooi gevallen aan schimmels, spint, luizen. En laten we het niet hebben over slakken in de pepers, paprika’s rabarber, sla en dahlia’s.
Ik heb in ieder geval besloten alle loof van de aardappelplanten te halen in de hoop de knollen te beschermen. De Celine was toch al klaar en de plant ver afgestorven (al dan niet door de schimmel) en daar zit een mooie oogst onder. Vraag me alleen af hoe lang ik dat in de grond kan laten zitten. Ik vond wel een aardappel met een verdachte zwarte plek, maar alles wat ik tot nu toe geoogst heb zag er goed uit. Afgezien van wat gaten en soms lichte schurft. Een deel sowieso maar verwerken en invriezen.
En die Alberta.. tsja.. dan maar een kleinere oogst t.o.v. geen oogst. 0,5 kg x 40 is toch 20 kg. En ook daar zitten soms best grote tussen. Met 30 kg Celine er bij is het uiteindelijk geen drama.
Maar wel als m’n tomaten er ook nog aan gaan 🙁 Dit is mijn eerst jaar dat ik op een grote moestuin (320 m2) zit i.p.v. mijn achtertuintje (25 m2) en het is echt een pittig jaar. Zelfs onze 88 jarige Westlander klaagt dat hij nog nooit zo’n slecht jaar heeft meegemaakt.
We proberen maar optimistisch te blijven, maar dat valt niet mee :/
Binnenkort maar droogbonen zaaien en kijken of daar nog wat oogst vanaf te halen is.
Oh en baking soda heb ik ook op mijn tomaten gespoten afgelopen zaterdag. Dat heeft dus geen effect gehad. Ik ga vanavond appelazijn proberen. Beetje wanhopig ben ik wel. Hoopte zo op een monster tomatenoogst.
Hallo Paul, vorig jaar hebben slakken mijn aardappelen planten tot op de nerf weggegeten. Heb met tranen het aangezien. Ik heb het maar gelaten.
In de herfst de bakken opgeruimd en tot mijn verbazing zaten er aardappelen in de grond. Weliswaar niet veel maar toch. Begrijp niet hoe, maar was toch blij met de opbrengst.
Dag Paul! Wat zul je balen!!! En wellicht na mijn reactie nog meer: volgens mij zijn wij zelfs wettelijk verplicht aangetast plantgoed te rooien èn correct af te voeren. En dat is op termijn waarschijnlijk ook slim, schimmels blijven anders in de grond en lucht en daar schiet je zelf dus ook niets mee op. Bovendien is er forse angst dat de nu nog (bijna) resistente rassen toch weer vatbaar gaan worden omdat hun gen zich aanpast. Ik ben geen bioloog dus vind het wat ingewikkeld lezen maar wij schijnen de ergste phytopthorauitbraak tegemoet gaan. Zachte, kletsnatte winter etc. Wellicht kun je je (dan maar kleine) aardappels rooien, puree maken en invriezen? Ik heb zelf geen aardappels dit jaar maar las in De Gelderlander van 11 juni 2024 een vrij alarmerend artikel. Trefwoorden “Gelderlander phytophtora” is voldoende. Sterkte!! Groeten, Pien
Hey Pien,
Ik had gisteren wel even flink de pee in ja. Zie bovenstaande reactie op Diana. Al het loof er afgehaald.
Het is ook wel een extreem vreselijk jaar. Al dat water, een lang koud voorjaar met af en toe een paar (te) hete dagen. Ik snap wel dat die planten zich geen raad weten.
Had alleen op een iets andere start gehoopt op een volwaardige moestuin. Alleen het onkruid lijkt er geen last van te hebben. Daar oogst ik zakken vol van.
In mn frustratie gisteren vergeten wat munt te oogsten dus dat heb ik net nog even snel gedaan. Zag ik dat de net uitgeplante spruitkool (onder een net.. hoe dan!) was afgevreten.
Ik ben maar snel naar huis gegaan. 😥
Groet, Paul
Goeiedag,
Ik vond dit nuttig artikel, omdat dit seizoen ook mijn (hobby)planten, nogal vlug, erg aangetast zijn door (Phytophtora-)schimmel.
Van mijn rassen zijn Alouette en Twister nog erg fris (resistente rassen). In geen tijd echter zijn mijn Charlotte-, Gloria- en Valery-planten al erg aangetast, met veel bruine en gele bladeren. Alle begin mei geplant, maar de regen bleef duren…
Ik spuitte recent met Proxanil van Edialux, maar de aantasting zette zich verder. Weinig te redden.
Beter is het om al bij de eerste tekenen (bruine vlekken, enz.) te spuiten? Of nog beter: preventief zoals de landbouwers doen?
(Liever niet spuiten, maar niet leuk een mislukte oogst…)
Groeten uit België (Zedelgem),
Hendrik
Hallo Hendrik,
Ik ben ook geen kenner als het om Phytophthora gaat hoor, ik ben maar een hobby/moestuinder.
Maar ik schreef er juist 3 weken geleden nog eens een blog over, wellicht vind je dat nog interessant om te lezen: Puzzelen
Je vindt er bijvoorbeeld ook wat ‘huismiddeltjes’ die wellicht een aantasting kunnen helpen voorkomen. En een paar links naar andere blogs over dit onderwerp.
Van het professioneel spuiten tegen phytophthora weet ik niets, vroeger moest dat elke 8 dagen, de hele teelt lang, misschien is er ondertussen iets op de markt dat langer of langzamer werkt, ik durf het niet te zeggen.
Ik hoop dat dit je verder helpt!!
groetjes,
Diana