Daarom dus

Ik leerde altijd dat soorten met een penwortel ter plaatse moeten worden gezaaid. Waarom? Ik dacht altijd omdat ze anders dood gingen, ik las in allerlei boeken “Groenten met een penwortel zoals worteltjes, winterpeen, pastinaken, rettich, wortelpeterselie, etc. kunnen niet tegen verplanten en zaai je daarom ter plaatse”. Dus dat deed ik altijd braaf. Al 33 jaar lang.

Maar in de lente van 2023 had ik blijkbaar een recalcitrante bui. Want waarom eigenlijk, wat gebeurt er dan als je ze voorzaait en uitplant? Gaan ze dood, worden ze ziek, stoppen ze met groeien, worden ze gevoelige voor plagen? Er zijn van die dingen in de moestuin die ik decennia geleden klakkeloos heb aangenomen en nog steeds doe zoals ik ooit leerde. Maar het is ook goed om af en toe een paar van die gewoontes nader te bekijken en je af te vragen waarom je eigenlijk iets al jaren op dezelfde manier doet (anders dan dat iemand dat ooit met nadruk tegen je heeft gezegd). Tuinvriendin Laura vertelde me dat het best kan maar de kans veel groter is dat de penwortel door het verplanten gaat vertakken en je dus van die gevorkte wortels oogst. Oké, dat klonk redelijk plausibel. Tijd voor een testje, want uiteindelijk leer je het meest van je eigen ervaringen.

Ik geef toe, ik had er ook een heel handige zaaitray voor, met extra diepe vakjes. Je ziet ze soms ook onder de naam ‘deeproottrainer’. Ik vond de tray ook handig voor bijvoorbeeld doperwten, uien, prei en Lathyrus (want die wortelen allemaal ook best diep). Maar in dit geval zeker dus ook handig, om er dan maar eens iets met een penwortel in te zaaien.

Ik schreef er in juni al eens een blog over: Lekker Puh. En daarin beloofde ik dat ik later nog eens zou laten weten hoe het was afgelopen. Ik schreef er ook bij dat we wel wat gewend zijn: in onze vette klei komen de meeste groenten die ondergronds groeien wel gevorkt of met hobbels, bobbel of zijscheuten uit de grond. Maar ik plantte deze zaailingen in een verhoogde bak met losse grond (want we verbeteren de grond al die jaren al elk voorjaar met compost, mest met stro, wormencompost, bladaarde, etc.).

Allereerst de wortelen. Ik zaaide ze ze dus in de lente in de tray voor en plantte de zaailingen uit toen ze groot genoeg waren.

Echt heel handig want worteltjes ter plaatse zaaien lukt hier zeker niet altijd even goed: het kiemen duurt vaak wel 3 weken en in die tijd kan er van alles gebeuren, zoals zoveel onkruid dat ik de zaailingen niet goed meer zie. Maar de kans is vooral heel groot dat ik 0 zaailingen vind doordat slakken ze al hebben opgegeten voor ze goed en wel 2 kiemblaadjes hebben. En het is ook handig dat ik ze gelijk op de juiste afstand van elkaar kan uitplanten (vaak zaai ik toch net iets te dik waardoor ik later moet uitdunnen (als de slakken dat niet al voor me hebben gedaan 🙄 )

En dit was dan september:

Nou, niet slecht hè!! Ja, een paar hobbels en zijpeentjes maar we hebben het echt wel eens erger gezien. Ze waren heerlijk!

Dan de pastinaken, die zaaide ik dus in dezelfde tray voor. En ik plantte ze uit toen ze ongeveer hetzelfde formaat hadden:

Het zijn dezelfde voordelen want ook pastinaken doen best lang over het kiemen. En ook hierbij is het handig om de zaailingen gelijk op de juiste afstand van elkaar uit te kunnen planten. Alleen de slakken tellen niet mee, pastinaken hebben in onze tuin veel minder last van slakken dan worteltjeszaailingen.

Ik zaaide ze laat en oogst ze dus ook laat (nu dus 🙂 )

Voor alle duidelijkheid: ook deze planten groeiden in een verhoogde bak met mooie losse en humusrijke grond, zeker niet in de vette klei. Ze zijn innig in zichzelf verstrengeld, dat is misschien de beste omschrijving. Mmm, niet erg maar lastig schoon te maken. En uiteindelijk snijd ik al die dunne armen en benen er altijd maar af. Dus dat gaat ten koste van de opbrengst.

De moraal van dit verhaal? Ja, je kunt soorten met een penwortel voorzaaien. Nee, ze gaan dan niet zomaar dood. Ja, de kans op extra veel vertakkingen is groter. Nee, dat is niet erg maar het kost wel wat opbrengst en tijd om schoon te maken. Ga ik dit nog een keer doen? Nou…. ik denk met worteltjes wel, de voordelen wegen duidelijk op tegen de nadelen. Bovendien waren de wortelen wat korter maar niet heel erg vertakt. Pastinaken zaai ik de eerstvolgende keer toch maar weer ter plaatse. Weer wat geleerd!!

Tot slot van dit blog nog even een paar meldingen:

Ik werkte afgelopen week een paar pagina’s bij en dat zijn deze: Aardappel, Rammenas en Groenlof. Ik heb tekst waar nodig aangepast en aangevuld (bijvoorbeeld over de extra vroege en extra late aardappelteelt) en nieuwe foto’s geplaatst.

En tot slot: mocht je nog een pompoen hebben liggen…. we zijn hier erg tevreden over de 3 smeersels die ik afgelopen herfst maakte. Ze zijn nog steeds prima houdbaar in de vacuüm potjes. Ruud eet de pompoen met karamel en sinaasappel het liefst in de yoghurt, ik smeer het graag op een cracker. Ook lekker op een croissantje, plakje briochebrood, stukje eierkoek, plakje cake, etc.. We aten het ook een keer door wat mascarpone heen, ook erg lekker. Ruud eet de hazelnootchocoladepasta met pompoen dan juist weer op een cracker. Alle drie lekker, alle drie anders. Met de opmerking dat het wel echt wat moet inkoken om te zorgen dat het dik genoeg is om te kunnen smeren (behalve de pompoenchoco-notenpasta, die is al snel dik genoeg).

Voor wie van de smaak van pompoen houdt: die proef je het best in het smeersel met karamel en het minst in de chocolade-notenpasta. Die met bruine suiker en rum was in het begin lekker en nu heel erg lekker, die wordt dus beter na verloop van tijd waarin de smaken van de kruiden zich duidelijk ontwikkelen. Hier zijn ze in ieder geval alle drie toch zeker een succes, en leuk om eens wat anders met pompoen te doen :-). De recepten vind je hier: Crème van pompoen met karamel (en bij dat recept de links naar de andere 2 smeersels/recepten).