Zaailingen te lang en te dun

Het wordt tijd dat ik hier eens wat meer over schrijf. Want elk jaar krijg ik meerdere mails, soms met afgrijselijke foto’s, van zaailingen die best wat kou kunnen hebben, maar toch net iets te vroeg in huis worden gezaaid. En ik heb daar niet echt iets heel duidelijk over op de website te staan. Vandaar op deze plaats, dan kan ik, of wie dan ook, altijd even verwijzen naar de uitleg, want het komt blijkbaar heel veel vaker voor dan ik dacht.

Soorten als sla, kool, andijvie, krootjes, ze zijn niet echt geschikt om in februari al in huis te zaaien. Pepers, paprika’s, aubergines, tomaten, die kunnen daar wat beter tegen, al moet je dan ook nog goed opletten waar je ze zet (licht en matig warm).

Maar sla, kool, etc., kunnen allemaal heel goed tegen kou. Niet tegen -10 in februari, dus ik snap ook wel dat mensen die soorten dan wellicht in huis willen zaaien, met een vleugje lente in het hoofd, heb ik zelf ook elke februari last van :-). Maar in februari is het nog niet heel licht, niet in hoeveelheid licht en ook niet in lichturen per dag. En in huis is het lekker warm. En zelfs achter een zonnig raam is het dan soms toch nog te donker voor die zaailingen die liever in maart buiten worden gezaaid.

En dat geeft dan dit soort resultaten. Op de bovenste foto zie je sla te vroeg in huis gezaaid:

Heel lang en dun en hoog, rechts zie je zelfs al wat zaailingen omvallen; de dunne, lange, slappe stengels kunnen het topje niet meer dragen, de worteltjes zijn nog veel te klein om kracht te kunnen geven. Je kunt ook zien hoe dun en doorschijnend, bijna waterig zwak de stengeltjes eruit zien. De foto vond ik op internet (niet dat het mij nooit is gebeurd maar het is wel zo lang geleden dat ik er geen foto van heb).

Want ik zaai sla al jaren vanaf eind februari in de koude kas, of vanaf de 2e week van maart buiten. En zo zien de zaailingen er dan uit:

Kort, gedrongen, bijna als een soort rozetje, de blaadjes ontwikkelen zich al dicht bij de grond. En de blaadjes zorgen ervoor dat de zaailingen vocht en voeding kan opnemen en dus verder kan groeien. Bij de lange dunne, iele zaailingen zijn er slechts 2 heel kleine blaadjes die dat dus niet kunnen.

Nog een voorbeeld, ik kreeg de foto vandaag van Coby (waarvoor mijn hartelijke dank), met dus de vraag wat er fout gaat. Dit zijn krootjes-zaailingen. In huis gezaaid (ik denk ook in een propagator, met dus nog een extra filter tegen licht, maar extra veel en lang warmte onder de kap, hoe doorzichtig die dan ook mag lijken.

De rode stengeltjes zijn te lang, en ook nu maar 2 blaadjes, te weinig om voeding te kunnen opnemen om te groeien. het feit dat ze lekker in voedzame potgrond staat bevordert die te snelle, lange dunne groei ook nog. Maar de grootste boosdoeners zijn echt de warmte in combinatie met te weinig licht.

Zo staan hier de krootjes-zaailingen erbij wanneer ik ze begin maart in de kas zaai:

Ook hier zie je weer een rozetje van blaadjes, laag bij de grond, gezond, gedrongen groeiend.

Is er nog iets aan te doen wanneer je zaailingen zo lang en dun groeien als op de 2 foto’s? Ja, in principe wel, mits je er op tijd bij bent. Als je het in een vroeg stadium herkent kun je maatregelen nemen. En die maatregen zijn in principe vrij simpel; zet de zaailingen lichter en kouder/koeler. Niet direct naar buiten want dan is de overgang te groot. Het liefst naar een koude kas, alleen buiten is het lichter dan daar. Maar als je geen kas of platte bak hebt, dan wellicht overdag buiten zetten en ’s avonds in een koele garage of schuur of zolder, zo mogelijk ook daar voor het raam. En na een paar dagen ‘afharden’ kunnen de zaailingen dan buiten blijven.

Is het toch net iets te ver, dan kun je nog een noodgreep toepassen; de zaailingen heel voorzichtig (want de steeltjes breken heel snel en gemakkelijk en de zaailingen hebben maar heel weinig worteltjes) verspenen en dan diep oppotten in een nieuw potje. En daarmee bedoel ik dat je zeker een derde deel van het steeltje dan onder de grond houdt. Of de zaailingen dat overleven is niet helemaal zeker, maar ik kan me een aantal keren herinneren dat ik het probeerde en het toch werkte (uiteraard in combinatie met direct lichter en koeler zetten).

Als je het niet op tijd ziet, krijg je dit (ook weer een foto van internet ‘geript’):

Je ziet nu dat op een gegeven moment de dunne, witte, waterige steeltjes de 2 of 3 blaadjes niet meer kunnen dragen en om gaan vallen. En dan is de stengel ook nog ‘geknakt’ en is de zaailing ten dode opgeschreven. Op de foto zie je ook dat een aantal zaailingen al dood en verschrompeld zijn. De kans dat lichter en koeler zetten nu nog helpt is eigenlijk nihil.

En dus zijn de tips:

• zaai soorten die best wat kou kunnen verdragen niet te vroeg binnenshuis, kijk achterop het zakje zaden en zaai volgens de richtlijnen (of kijk naar de bekende zaaitabellen). Beter in maart buiten zaaien, dan in huis in februari een mislukking
• als je het toch wilt proberen of geen andere mogelijkheid hebt, zaai dan op de meest koele plaats in huis, direct voor een raam op het westen of zuiden (dan heb ik het uiteraard niet of warmte minnende pepers, tomaten, etc., maar over sla, andijvie, koolsoorten, krootjes, uien, prei, knolselderij, koolrabi – al die soorten die het bij een graad of 10 al prima naar hun zin hebben en kunnen kiemen).
• Houd zaailingen in de gaten, zodra je ziet dat ze iets te lang en dun worden kun je nog prima ingrijpen en een betere standplaats zoeken. Hoe langer je wacht, des te lastiger wordt het om de zaailingen nog te redden.

Nou, ik geloof dat dit het wel is :-). Ik heb het in dit verhaal alleen over de bekende groenten gehad. Maar bedenk dat hetzelfde kan gebeuren bij bijvoorbeeld Calendula die je in februari in huis zaait (terwijl ze liever tussen half maart en eind april in een koude kas of buiten wordt gezaaid). Ook voor eenjarigen geldt dat er soorten zijn die veel tijd en warmte nodig hebben, maar ook soorten die best wat kou kunnen verdragen, sneller kiemen en liever wat later en dus lichter worden gezaaid.

Tot slot dan nog 1 heel sneue foto die ik op internet vond:

Ach, iemand die zo z’n best doet om zo’n lange, dunne zaailing te redden door er een stokje schuin onder te steken verdient het eigenlijk wel om er een mooie plant aan over te houden. Maar ik vrees dat deze zaailing het niet heeft gered. Je ziet dat het stengeltje al zo slap is dat het knakt. Ook dieper oppotten is voor deze zaailing waarschijnlijk te laat (maar zonder het knikje zou ik het wellicht toch nog proberen, als het om een soort gaat waar ik geen zaden meer van heb en die ik echt heel graag zou willen behouden.

Dit is trouwens een zaailing van een peper, ook daarmee kan het dus fout gaan. Pepers, paprika’s, tomaten, etc. hebben meer warmte nodig maar er moet altijd een goede balans zijn tussen de hoeveelheid licht en hoeveelheid warmte.

Ik hoop dat iemand iets heeft aan de informatie en foto’s op deze pagina!