Bijna 12 mei

Er is Kerstmis, Moederdag, Pasen, Vaderdag, Wereldgezondheidsdag, Koningsdag, Suikerfeest, week van de teek, Wereldbijendag, Rokjesdag, Bevrijdingsdag, de Nijmeegse Vierdaagse, Sneekweek, dierendag, de Elfde van de Elfde, Black Friday en zo nog veel meer bekende en minder bekende (en al dan niet belangrijke) dagen of weken. In dat rijtje hoort ook IJsheiligen. Voor moestuinders staan die dagen misschien wel met stip op de eerste plaats.

Ik ken de term al bijna mijn hele leven. Mijn vader met moestuin sprak al over IJsheiligen, net als een oom die boer was en een andere oom die tuinder was. Ik dacht vroeger altijd dat het één dag was; 12 mei. Later hoorde ik dat het wel drie dagen zijn (11, 12 en 13 mei), en pas enkele jaren geleden googelde ik eens en begreep dat het er zelfs wel vijf zijn! De verwarring met de drie of vijf dagen schijnt te worden veroorzaakt doordat drie een heilig getal is. En na wat onderzoek blijken deze vijf dagen (naamdagen) niet de geboortedagen te zijn maar juist de sterfdagen (en dat komt dan doordat de sterfdag van een heilige op aarde wordt gezien als de geboortedag in de hemel).

Nog heel even kort over wie die vijf heiligen waren, gewoon, omdat het toch interessant is om te weten (vind ik zelf):

Mamertus: een bisschop in Frankrijk in de vijfde eeuw. In zijn tijd was er veel veel ellende, van aardbevingen tot ziekten en oorlogen. Mamertus kondigde, om de rampspoed een halt toe te roepen, een processie door de straten van de stad aan die nog elk jaar nog wordt gehouden. Mamertus stierf op 11 mei 475

Pancratius: als wees in Rome geboren rond het jaar 290. Hij hielp christenen in de tijd van de christenvervolging en weigerde zelf ook afstand te doen van zijn geloof. Om die reden werd hij op 14-jarige leeftijd op 12 mei 304 onthoofd.

Servatius: een bisschop die in de 4^e eeuw belangrijk was in zowel de kerk als politiek en moest vluchten door zijn overtuiging en uitlatingen. Zijn sterfdag is 13 mei 384 en hij ligt begraven in de Sint Servaas basiliek in Maastricht.

Bonifatius: dit is niet de bekende apostel Bonifatius maar een Romeinse burger die zich in de derde eeuw bekeerde tot het christendom. Tijdens de christenvervolgingen werd hij gevangen genomen, gemarteld en op 14 mei 307 in gloeiende pek gegooid/gedood.

Sophia van Rome: ook wel Sophie, een weduwe die het slachtoffer werd van de christenvervolging. Zij en haar 3 dochters werden op 15 mei 304 met een zwaard gedood. Sophia is beschermheilige tegen de nachtvorst, en wordt daarom soms ook ‘Koude Sophie’ genoemd. In Duitsland wordt de spreuk: ‘Pflanze nie vor der kalten Sophie’ nog steeds gebruikt.

De eerste berichten over IJsheiligen dateren van rond het jaar 1000 en ze wordt in alle landen in Europa gebruikt waar er 4, duidelijk van elkaar te scheiden, jaargetijden zijn, zoals Nederland, Duitsland, Hongarije, Zwitserland, Engeland, Frankrijk, etc..

Tot zover over de heiligen zelf, wat betekent het uiteindelijk voor de tuin? Deze dagen luiden de periode in waarin de kans op nachtvorst heel klein wordt en er een periode aanbreekt met warmere temperaturen, zowel overdag als ’s nachts. Om die reden kun je vanaf (ongeveer) die dagen vorstgevoelige planten uitplanten. Hoewel ik ook wel eens ergens heb gelezen dat er rond eind april/begin mei, net voor IJsheiligen, een grotere kans is op een noordelijke stroming met dus nog wat extra koude dagen en nachten. Tegelijkertijd lees ik ook berichten dat in de afgelopen decennia de laatste nachtvorst in het voorjaar al 10 dagen terug is geschoven (waarbij IJsheiligen dus eigenlijk al rond 1 mei zou komen te liggen).

Hoe dan ook…. ik heb nog even de weersvoorspelling voor de langere termijn bekeken en tot 12 mei lijkt de nachttemperatuur niet onder de 7 graden te komen. En dat betekent dat alles naar buiten en naar de kas kan en mag, en uitgeplant kan worden. Al zijn er natuurlijk wel een aantal ‘maren’: gisteren vroor het nog en het voorjaar was tot nu toe koud en nat. Dat betekent dat de grond nog heel koud is. Mocht je lekker warm in huis voorgezaaide plantjes willen uitplanten kun je daar wellicht toch beter nog heel even mee wachten want de overgang van warme potgrond naar koude en natte tuingrond kan bijvoorbeeld voor een groeistilstand of een grotere gevoeligheid voor ziekten en plagen zorgen.

Sowieso is het handig om snel kiemende en ook snel groeiende zaden niet te vroeg te zaaien. Ik kreeg vorige maand vragen van mensen die in maart al pompoenen en bonen zaaiden en zich een paar weken geleden al afvroegen wanneer die naar buiten konden. Te lang in krappe potjes in huis of kas moeten wachten en dan de koude tuingrond in is ook geen pretje voor jonge planten. Uiteindelijk snap ik het wel hoor, en na al die jaren moestuinieren doe ik er zelf ook nog wel een beetje aan mee. Denk alleen al aan de eind januari gezaaide paprika’s en pepers die nu wel echt heel graag de grond in willen. En in de kas en buiten in pot mogen ze dat ook want dat is toch net weer wat anders dan in de natte koude vette klei (want potten warmen sneller op, je gebruikt er een veel luchtiger potgrondmengsel in, en er is meer controle over standplaats en hoeveelheid vocht).

Het is te laat voor dit jaar maar mocht je volgend jaar (net als ik) weer te vroeg willen zaaien, denk dan aan deze oude fijne weerspreuk: “Mei, tot juichmaand uitverkoren, heeft toch de rijp nog achter de oren” 😀

De bonen, mais, courgettes, etc. worden hier allemaal dit weekend gezaaid. Voor wie er interesse in heeft; de kosmosagenda geeft aan dat de vruchtgewassenperiode met goede constellaties deze vrijdagavond om 21 uur ingaat en duurt tot tot maandagavond 20 uur (dan begint de wortelperiode). En laat ik nu net deze vrijdag tomatenzaailingen in de kas uit willen planten. Maar vrijdag is Ag (Apogeum, waarbij de maan het verst weg staat van de aarde en dat is per definitie ongunstig omdat de maan de krachten uit de geplante zaailingen zuigt). Voor alle duidelijkheid: ik heb het niet bedacht en weet ook niet of ik het geloof maar onder het mom ‘baat het niet dan schaadt het niet’ heb ik maar diep gezucht en bedacht dat ik dan vandaag iets anders zou gaan doen :-).

Dit weekend wordt in ieder geval Vruchtgewassenweekend: op vrijdag hebben we onkruid verwijderd, de mest opzij geschoven, alles uitgemeten en de stokken alvast gezet. Morgen ga ik de tomaten, paprika’s, pepers, aubergines en komkommers in de kas uitplanten.

Op de foto hieronder zie je de stokken die gezet zijn en de zaailingen die ernaast staan en morgen de grond in mogen (zucht, ik wist dat tuinieren met de kosmosagenda zo zijn beperkingen heeft :-)). Achterin zie je vaag de mest die we in november aanbrachten, nu opzij schoven en na het planten van de zaailingen tussen de zaailingen gaan leggen (omdat het onkruid tegenhoudt, nuttige stoffen aan de grond geeft, bodemleven stimuleert en verdamping van vocht in de warme kas tegen gaat.

En ik ga zondag in huis (want lekker warm en geen last van muizen, vogels en overvloedige regen) mais, stambonen, stokbonen, droogbonen, courgettes en pompoenen zaaien.

Daarnaast geef ik eerlijk toe dat er zo belachelijk veel planten staan (allemaal opgestroopt door ruimtegebrek, kletsnatte grond en vrieskou) dat ik het me niet kan veroorloven om heel principieel te zijn, en dit weekend gewoon zoveel mogelijk uit wil planten – dus ook eenjarige bloemen, rucola, bietjes, kool en al die andere zaailingen die groot genoeg zijn en in de kas of in huis staan te wachten. Dat gaat niet lukken, ik weet het, maar dan ben ik in ieder geval op weg en komt er hopelijk ook een beetje structuur, zowel in de tuin als in mijn hoofd, het is nu gewoon een ongeorganiseerde stapeling van tray’s, potjes en bakjes met allerlei soorten zaailingen in allerlei formaten. Ik zeg het zelfs tegen ze: “Eruit allemaal, dat is goed voor jullie, goed voor de tuin en beter voor mij”! 😀

Tot slot heb ik nog 2 mededelingen: eindelijk heb ik de teeltpagina van Oregano klaar. Het heeft weken geduurd en iedere keer onderbreken zorgt ervoor dat ik het ook telkens weer moet lezen voor ik verder kan schrijven. Ik heb het dan ook zelf nog niet gelezen sinds het (gisteren) klaar is. Op- en aanmerkingen en verbeteringen van typefouten zijn uiteraard alvast van harte welkom, ik hoop de pagina zelf ook dit weekend voor de laatste keer te controleren. De link: Oregano

En eindelijk, na enige jaren van twijfel, heb ik paardenbloemengelei gemaakt. En wat blijkt dat lekker te zijn!! Ik heb het recept op de website gezet: Gelei van paardenbloemen

En aan het einde van dit blog nog een paar foto’s die ik deze week maakte. Bovenaan dit blog zie je trouwens de laatste radijsjes die we uit de kas hebben geoogst.

En tot slot deze dan nog: om geen andere reden dan dat ik het een mooie foto van appelbloesem vind…